Итальян тілінде бәрімізге «buona fortuna» «Әлеуметтану, саясаттану, мәдениеттану» пәні бойынша №1 межелік бақылау сұрақтары
жүктеу/скачать 152,67 Kb.
|
ӘСМ 1 РК
| Әлеуметтік институттар (insitutum - мекеме) - құндылық-нормативтік кешендер (құндылықтар, ережелер, нормалар, қатынастар, заңдылықтар, белгілі бір жағдайлардағы мінез-құлық стандарттары), сондай-ақ олардың қоғам өмірінде жүзеге асырылуы мен бекітілуін қамтамасыз ететін органдар мен ұйымдар .
Қоғамның барлық элементтері өзара әлеуметтік қатынастармен байланысты - әлеуметтік топтар арасында және олардың шеңберінде материалдық (экономикалық) және рухани (саяси, құқықтық, мәдени) қызмет барысында туындайтын байланыстар .Қоғамның даму процесінде кейбір байланыстар жойылып кетуі мүмкін, кейбіреулері пайда болуы мүмкін. Өзінің қоғамға тигізетін пайдасын дәлелдеген байланыстар оңтайландырылып, жалпы қолданыстағы модельдерге айналады, әрі қарай ұрпақтан ұрпаққа қайталанады. Бұл байланыстар қоғамға неғұрлым тұрақты болса, соғұрлым қоғамның өзі де соғұрлым тұрақты болады. Әлеуметтік институттар (лат. Institutum - құрылғыдан) - бұл қоғамдық өмірді ұйымдастырудың және реттеудің тұрақты формаларын білдіретін қоғам элементтері . Мемлекет, білім беру, отбасы және т.б қоғамның институттары әлеуметтік қатынастарды оңтайландырады, адамдардың қызметі мен олардың қоғамдағы мінез-құлқын реттейді. Әлеуметтік институттардың басты мақсаты - қоғамның даму барысында тұрақтылыққа жету. Осы мақсатқа сәйкес институттардың функциялары ажыратылады : қоғам қажеттіліктерін қанағаттандыру; әлеуметтік процестерді реттеу (оның барысында бұл қажеттіліктер әдетте қанағаттандырылады). Әлеуметтік институттар қанағаттандыратын қажеттіліктер алуан түрлі. Мысалы, қоғамның қауіпсіздікке деген қажеттілігін қорғаныс институты, рухани қажеттіліктерді - шіркеу, қоршаған әлемді білу қажеттілігін - ғылым қолдай алады. Әрбір мекеме бірнеше қажеттіліктерді қанағаттандыра алады (шіркеу өзінің діни, адамгершілік, мәдени қажеттіліктерін қанағаттандыра алады), ал сол қажеттілікті әр түрлі институттар қанағаттандыра алады (рухани қажеттіліктерді өнер, ғылым, дін т.б.). Қажеттіліктерді қанағаттандыру процесі (мысалы, тауарларды тұтыну) институционалды түрде реттелуі мүмкін. Мысалы, бірқатар тауарларды (қару-жарақ, алкоголь, темекі) сатып алуға заңды шектеулер бар. Қоғамның білімге деген қажеттіліктерін қанағаттандыру процесі бастауыш, орта және жоғары оқу орындарымен реттеледі. Әлеуметтік институттың құрылымын : топтардың, жеке адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған әлеуметтік топтар мен әлеуметтік ұйымдар ; жиынтығы нормаларын қажеттіліктерін қанағаттандыруды қамтамасыз, әлеуметтік құндылықтар мен мінез-құлық заңдылықтарын; экономикалық қызмет саласындағы қатынастарды реттейтін рәміздер жүйесі (тауар белгісі, ту, бренд және т.б.); әлеуметтік институт қызметін идеологиялық негіздеу; институт қызметінде қолданылатын әлеуметтік ресурстар. Әлеуметтік институт белгілері мыналар кіреді: мақсаты қоғамның белгілі бір қажеттіліктерін қанағаттандыру болып табылатын институттардың, әлеуметтік топтардың жиынтығы; мәдени үлгілер, нормалар, құндылықтар, рәміздер жүйесі; осы нормалар мен заңдылықтарға сәйкес мінез-құлық жүйесі; мәселелерді шешуге қажетті материалдық және адами ресурстар; көпшілік мойындаған миссия, мақсат, идеология. Орта кәсіптік білім беру мысалын қолдана отырып, мекеменің сипаттамаларын қарастырайық. Оған мыналар кіреді: мұғалімдер, шенеуніктер, білім беру мекемелерінің әкімшілігі және т.б.; студенттердің мінез-құлық нормалары, қоғамның кәсіптік білім беру жүйесіне қатынасы; оқытушылар мен студенттер арасындағы қатынастардың қалыптасқан тәжірибесі; ғимараттар, сыныптар, оқу құралдары; миссиясы - қоғамның орта кәсіптік білімі бар жақсы мамандарға деген қажеттілігін қанағаттандыру. Қоғамдық өмір салаларына сәйкес институттардың төрт негізгі тобын ажыратуға болады: жүктеу/скачать 152,67 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|