ҚЫЛМЫСТЫҚ СТАТИСТИКА САЛАЛАРЫ

Құқықтық статистика-қылмыстықты немесе қылмыстықтың сандық жағын зерттейді. Құқықтық статистика қызметі қылмысқа қарсы күрес, оның алдын алу жөніндегі мемлекеттік органдардың қызметі және құқық бұзушыларды түзету болып табылады. Оның құрамында мыналар жатады:

а) қылмыс саны мен алдын ала тергеу органдары (тіркелген қылмыстардың саны, оларды жасаған адамдар, ұсталғандардың саны, қозғалған қылмыстық істердің саны, мерзімдері тергеу, ашу, қосымша тергеуге қайтарылған істер мен басқа көрсеткіштер);

б) Қылмыстық сот ісін жүргізу статистикасы (қаралған қылмыстық істердің, қылмыстық жауаптылықтан босатылған сотталғандардың саны, жазалау шаралары, кассациялық және қадағалау инстанцияларының жұмысы, судьялар және т. б.);

прокуратура қызметін есепке алуды қамтитын үкімдерді орындау статистикасы, бас бостандығынан айыру орындары мен түзеу мекемелері, сондай-ақ соттардың шартты түрде жұмыс істеуі, жазаны мерзімінен бұрын босату және неғұрлым жеңіл жазаға ауыстыру (сотталған қамаудағыларды есепке алу, тергеу қамауындағыларды жазалау мерзімдері, күзетпен ұстау мерзімдері, түрлері бойынша және басқа да көрсеткіштер бойынша).

ҚЫЛМЫСТЫҚ СТАТИСТИКА ӘДІСТЕРІ

Философиялық тұрғыдан алғанда, ғылыми білімнің кез-келген саласында қолданылатын әдістер оның ішінде қылмыстық статистика-бұл шындықты білу тәсілдерінің бірі. Философиялық категорияларға назар аудару-кездейсоқтық пен қажеттілік, саны мен сапасы, құқықтық құбылыстардың өзара байланысы мен дамуы, қылмыстық статистика өзіндік әдістері болып табылады.

Қылмыстық статистика әдістеріне мыналар жатады:

1) жаппай статистикалық байқау;

2) жаппай статистикалық байқау нәтижесінде алынған деректерді жинақтау және топтастыру;

3) жинақталған және топталмаған көрсеткіштерді статистикалық сандық талдау;

4) статистикалық материалдарды жан-жақты сапалы талдау.

Жаппай статистикалық байқау әдісі-көп мөлшерді зерттеу. Бұл қылмыс саласындағы объективті заңдылықтарды анықтауға мүмкіндік береді. (соттардың, прокуратураның, милицияның және басқа да құқық қорғау органдар).

Жаппай статистикалық байқау нәтижесінде алынған деректерді жинақтау және топтастыру-қылмыстық статистиканың келесі әдісі (кезеңі). Оның мәні статистикалық жолмен алынған мәліметтерді жинақтау және топтастыру болып табылады әр топ қандай да бір белгілер бойынша байқау өткізуі үшін белгілі бір сапалы біртектілік болады.

Жинақталған және топталмаған көрсеткіштерді статистикалық сандық талдау-құқықтық, криминологиялық және социологиялық құбылыстар, заңдылықтар мен өзара тәуелділікті анықтауға мүмкіндік береді. Статистикалық бұл кезеңдегі зерттеулер пайызбен, коэффициенттермен, индекстермен және басқа жалпылама мәліметтермен көрсетіледі.

Статистикалық материалдарды жан-жақты сапалы талдау-статистикалық зерттеудің кезеңдері құқықтық сандық құбылыстардың барлығына қолданылады. Қылмыстық құқықтың теориялық ережелері негізіндегі процестер талданатын заттардың мәнін терең түсінуді қамтиды

,

ҚЫЛМЫСҚА ҚАРСЫ КҮРЕСТЕГІ ҚЫЛМЫСТЫҚ СТАТИСТИКАНЫҢ РӨЛІ

Қылмыстық статистика өз деректерімен қамтамасыз етеді:

1) қылмыстың криминологиялық сипаттамасын зерттеу;

2) құқық бұзушылардың жеке басының криминологиялық сипаттамасын зерделеу;

3) Қылмыстардың себептері мен жағдайларын зерделеу;

4) қылмысты және жеке қылмыстық мінез-құлықты болжау;

5) қылмыстық жазаланатын іс-әрекеттерге қарсы күресті жоспарлау және ұйымдастыру;

6) қылмыстық көріністерге қарсы күрестің тиімділігін тексеруді қамтиды.

Статистикалық бақылау келесі кезеңдерді қамтиды:

1) статистикалық байқаудың мақсаттарын айқындау;

2) байқау объектісін таңдау;

3) байқау, жиынтық, өлшеу бірліктерін белгілеу;

4) бақылау бағдарламасын жасау.

- қылмыс, яғни қылмыстық заңда қарастырылған, қолма-қол ақшаға, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына, меншікке, қоғамдық тәртіп пен қоғамдық қауіпсіздікке, бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігіне қол сұғатын қоғамдық қауіпті әрекет

- қылмыскер, яғни қылмыстық жауапкершілік туындайтын жасқа жеткен және қылмыс жасаған адам

-жаза, яғни сот үкімі бойынша тағайындалатын мемлекеттік мәжбүрлеу шаралары