Ж. №1 басылым беттің

1. 
   Оқыту құралдары жүйесiндегі пән оқулығының маңызды орны
   
2. 
   Информатика оқулықтарын мазмұны бойынша салыстыру
   
3. 
   Программалық-әдістемелік кешен
   

Мектептегi информатика кypcындa қолданатын ППҚ жасау мен оны пайдалану жайында бiрқатар ғылыми жұмыстар жүргiзілуде. Енді ИЕТН курсын программалық қамтамасыз eтyгe apналған жалпы программалардың тiзiмiн келтiрейiк. Бұл қазiргi мектептің 7-11-сыныптарда пайдаланып жатқан программалар:

1. Мектеп ЭЕМ-сын негізгі программалық қамтамасыз ету (операциялық жүйе, файлдық жүйе, графикалық жүйе, текстік редакторлар).

2. Стандартты программалар кiтапханасымен және программаны байқау жүйесiмен жабдықталған программалау тiлi.

3.Клавиатуралық тренажер.

4. Текстік редактор (Word)

5. Графикалық редактор (Раintbrush).

6. Мектептiк алгоритмдiк тiлдiң интерпретаторы.

7. Мәлiметтер қоры (MS Access).

8. Электрондық кестелердi өңдеу жүйесi (Excel).

9. ЭЕМ-мен алғашқы танысуға арналған программалық пакет.

10.Нақты бекiтiлген командалар жүйесi бар және белгілі бір ортада жұмыс iстей алатын орындаушылар тобы.

11. Көмекшi алгоритмдер кiтапханасы.

12. ЭЕМ-ның және оның құрылғыларының жұмысын сипаттайтын программалар пакеті

13.Mектептегі математика және физика курстарының тақырыптарын сипаттайтын программалар пакетi.

14. Мәліметтердің типтік құрылымдарының программалық пакеті.

15. Автоматты түрде есеп шығаратын оқу пакеті (Mathcad).

16. Оқу работтардың басқаруға арналған программалар пакеті.

17. ЭЕМ-ның қолдануларын көpceтуге арналған демонстраңиялық пакет.

Бұл көрсетiлген программалар тiзiмi курс программасының мазмұнының маңызды бөлімдерінің негiзгi тақырыптарын қамтиды. әртүрлi тексеретін, оқытатын программалардың курстың бөлiмдерi бойынша ақпараттық анықтамалық жүйелер және оқу үрдісiн интенсивтендiруге арналған барлық басқа құралдардың жасалуы ИЕТН курсын пpограммалық қамтамасыз етуді кең көлемде дамытyға мүмкiндiк бередi.

Мектеп информатикасы курсының техникалық базасының мазмұны, құрылымының өзгеруiне, қарай, программалық қамтамасыз етуде дамып, жетiлдiрiлiп отырады.

Информатика курсын оқыту құралдарының жүйесі.

Информатика курсын оқыту үрдісін дамыту бағытында программалық құралдарды біріктіретін техникалық құрылғыларды, әртүрлі басқару құрылғыларын және оқытудың жаңа, сапалы әдістемесі механизмін қазіргі кездегі ДК мүмкіндіктеріне пайдалану керек.

Перифериялық құрылғылар мен оргтехникаларды (басу құрылғылары-матрицалық, лазерлік, сканер, құйылмалы) оқу қызметіне пайдалану оның жаңа бағыты болып табылады.

Оқыту үрдісінде компьютерді қолданудың жаңа бағыты ретінде ДК-мен байланысты сенсорлық және оқу, демонстрациялық құралдар, талдамалы және дискретті сигналдарды енгізу және шығаруды қамтамассыз ететін құрылғыларды қолдану, ДК экранына енгізу параметріне тәуелді динамикалық өзгеріп отыратын әртүрлі физикалық заңдарды график түрінде кескіндеуге мүмкіндік береді.

Оқу үрдісінде компьютерді пайдалануда аналогтық және дискреттік сигналдарды енгізу мен шығаруды қамтамассыз ететін дербес компьютердің, оның ішінде, түрлі физикалық заңдылықтардың виртуалдық мүмкіндіктерін айқындайды.

Информатика курсы бойынша оқыту құралдары жүйесінің құрамына мыналар жатады:

• 
  Оқыту үрдісін бағдарламалық-әдістемелік қамтамассыз ету;
  
• 
  Оқыту қызметінде оқушылардың мәдениетін қалыптастыруға негізделген бағдарланған объектілік бағдарламалық жүйелер;
  
• 
  ДК-ге байланысты оқу, демонстрациялық құралдар;
  
• 
  Оқыту үрдісіне көмекші оқу-көрнекілік құралдары;
  
• 
  Жаңа ақпараттық технологиялық құралдарды пайдалануға бағытталған оқытудың құралдар жүйесін пайдалану әдістері.
  

Оқу-әдістемелік кешенінің құрамы мен жиынының өзгермелілігі информатиканы оқыту үрдісінде ғана емес, сонымен бірге басқа пәндер мен сабақтастырылған курстарды оқыту барысында қолданылады.

Информатика кабинетінде қолданылатын программалық қамсыздандыру

5 топқа бөлінеді:

• 
  жүйелік программалық қамсыздандыру;
  
• 
  базалық ақпараттық технологияға негізделген программалық қамсыздандыру;
  
• 
  жалпы мәнді программалық құралдар;
  
• 
  оқу үрдісіндегі программалық құралдар;
  
• 
  мектептің сұранысын қанағаттандыратын баспалық қызметке көмекші программалық қамсыздандыру;
  

• 
  лицензиялық келісім (программалық қамсыздандырудың қолданылу тиімділігі);
  
• 
  консультация беру мүмкіндігі;
  
• 
  қолданылатын есептеуіш техниканың архитектурасына, компьютерлер типіне, класына және сипаттамасына сәйкестілігі;
  
• 
  кез келген режимге және тілдік ортаға бейімделген жұмыс жасау қабілеттілігі;
  
• 
  интерфейсі;
  
• 
  программалық қамсыздандырумен жұмыс жасауға арналған құжаттардың бар болуы;
  
• 
  қаріптерді пайдалану мүмкіндігі;
  
• 
  ақпараттық және программалық құралдарға қойылатын барлық талаптарды қанағаттандыру.
  

• 
  операциялық жүйеге;
  
• 
  операциялық қабықшаға;
  
• 
  желілік программалық қамсыздандыруға;
  
• 
  антивирустық құрылғыларға;
  
• 
  ақпараттарды қалпына келтіру мен көшіру құралдары;
  
• 
  операциялық жүйенің немесе операциялық қабықшаның мүмкіндіктерін кеңейтетін арнаулы программалар (утилиттер); дискеталарды баптауға арналған жүйелік программалық қамсыздандыру және оның құжаттары немесе оны құру құрылғылары;
  

Орта мектепте информатиканың базалық курсында базалық ақпараттық технологияға арналған программалық қамсыздандыру оқыту объектісі болып табылады. Аталған программалық қамсыздандыруды басқа пәндерді оқыту үрдісіне де, әкімшілік міндеттерді шешу барысында да қолдануға болады.

Бұл топтардың құрамына келесі программалар енеді:

• 
  мәтіндік үрдіссор;
  
• 
  электронды кесте;
  
• 
  деректер қорын басқару жүйесі;
  
• 
  компьютерлік графика жүйесі (компьютерлік презентация);
  
• 
  компьютерлік телекоммуникациялармен жұмыс жасау жүйесі;
  

Компьютерлік оқу құралы деп білім берудің компьютерлік технологиясын кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып – үйрену құралдарын айтады. Өз функционалдық мүмкіндіктеріне қарай компьютер қазіргі кезде оқытудың ең керекті жабдығына айналды, бірақ оны тиімді түрде пайдалану жолдарының ашылмаған тәсілдері, күнделікті сабақтарға қолдану үшін әліде айқындалатын жақтары көп екенін ғалымдар да, мұғалімдер де жиі айтып келеді. Еліміздің ұлттық ғылым академиясы да компьютер арқылы үздіксіз білім беру ісіне көңіл бөліп, көпетеген педагогикалық тақырыптарда ғылыми жұмыс жүргізу ісін қаржыландарып келеді. Осы бағыттағы мәселелермен білім саласының мамандары алғашқы дербес пайдаланылатын компьютер шыққан кездерден бастап айналысып келеді, соңғы кездегі компютердің көптеп қолданысқа енуі бұл проблеманың өте өзекті мәселеге айналғанын тағы да дәлелдеп отыр.

Оқу жүйесінде ақпараттық техналогияны жалпы қолданудың маңызынан гөрі оны пайдалану ісі білім беру жүйесіндегі қойылған талаптарға қаншалықты жауап бере алатыны маңыздырақ болып табылады.

Компьютермен оқыту әдісін жүзеге асыру жалпы білім беру ісін жетілдіру тәсілдерімен бірге сонымен тығыз байланысты белгілі бір пәннің өз ерекшеліктерін де есепке алуды талап етеді. Мұнда бірнеше мәселені қатар шешуге тура келеді, олар:

• 
  компьютерді оқыту ісінің қай жақтарын жетілдіру үшін баса пайдалануға болатынын анықтау;
  
• 
  оқу үрдісін компьютерлендірудің қажетті деңгейін анықтау;
  
• 
  компьютерге жүктелетін функциялар тізбегін анықтау;
  
• 
  әр пән мұғалімдері мен әдіскерлерінің талап тілектеріне сәйкес келетін компьютерлік оқу құралын жасау.
  

Сонымен компьютер арқылы беруге арналған ақпараттық – оқыту және әдістемелік құралдар құрамына төмендегідей материалдар кіруі тиіс:

• 
  таратылып берілетін оқу материалдары;
  
• 
  бақылау және тестен өткізу материалдары;
  
• 
  жаттығулар;
  
• 
  сыныппен немесе жекелеп оқытуға және өздігінен оқып – үйренуге арналған әдістемелер;
  
• 
  әрбір материалды немесе олардың бірнешеуін қатарластыра пайдалану тәсілі, яғни оның стратегиясы мен тактикасы және оларды бір – бірімен алмастыру жолдары;
  
• 
  экраннан берілетін барлық ақпараттық – оқу материалдарын компьютердің мультимедаиалық мүмкіндігіне және сабақтарды сол арқылы беру тәсілдеріне қарай бейімдеу.
  

Оқыту жүйесіне арналған программалық жабдықтама ретінде жасалатын компьютерлік оқу құралын даярлау көпжақты мәселе болып саналады, оны жүзеге асыру үшін әр түрлі салаларда істейтін мамандарды пайдалана білу қажет. Төменде осындай шығармашылық топтың мүмкін деп саналатын бір нұсқасының функционалдық құрамы көрсетілген, онда пән мұғалімінен бөлек компьютерлік оқыту әдіскері, білім сапасын тексеру жағының мамандары, суретшілер, программалаушылар болуы тиіс.

Компьютерлік оқу құралын жасайтын шығармашылық топтың функцио-налдық құрамы:

• 
  Пән мұғалімі
  
• 
  Компьютерлік оқыту ісінің әдіскері, жалпы «сценарий» жасауды басқарушы
  
• 
  Түрлі түстер үйлесімдігі мен дыбыс, анимация, мәтін бөліктері құрамын тағайындайтын және сондай материалдарды даярлау ісін басқаратын маман (дизайнер)
  
• 
  Оқыту нәтижелерін тест арқылы бақылау ісінің маманы (әдіскер)
  
• 
  Басқару алгоритмдерін кодтап, программа жасайтын маман (программалаушы)
  

• 
  компьютерде қолданылатын ақпараттық – оқу материалдары мен тексеру, бақылау сұрақтары айқын, әрі түсінікті болуы шарт;
  
• 
  берілген оқыту әдістемесін толықтыру немесе жаңа оқу әдістемесін жасау, яғнм оқу үрдісіне сай компьютердің функционалдық ерекшеліктерін есекере отырып, бұрынғы дидактикалық тәсілдерді жетілдіретіндей мүмкіндіктер болуы тиіс;
  
• 
  оқу құралының жалпы сценарийін және пәннің әрбір тақырыбының, сабақтың және сабақ ішіндегі белгілі бір кезеңдердің жеке «сценарийін» жасайтындай мүмкіндіктері болуы қажет;
  
• 
  даярланған программаның «ашықтық» деңгейін анықтау, яғни оны пайдаланушылар оқу құралының белгілі бір функционалдық блогын оқу жүйесінің соңғы талаптарына сәйкес өзгерте алатындай мүмкіндігі болуы керек. Мысалы, оқу құралының тексеру блогына жаңа есептер қосу немесе оқу үрдісін басқару бөлігін жетілдіру тағы сол сияқтылар.
  

Қашықтан оқыту мақсатына арналған программалар жасауда HTML және «Java» тілдерін немесе бұл жұмысты жеңілдететін FrontPage, Dreamviewer программаларын пайдалану қажет.

Біздегі алғашқы электрондық оқулықтарға шет тілін, Қазахстан тарихын, валеология, қоғамтану, информатика пәндерін оқып үйренуге арналған CD – дискілерге жазылып даярланған оқу құралдарын айтуға болады. Олар модульдік принципке сәйкес тақарыптарға бөлініп, гиперсілтемелік мәтін құрастыру тәсілімен жасалып, мектеп бағдарламалары мен жоғары оқу орындарының көптеген тақырыптарын қамтиды.

Сонымен компьютерді қосымша оқыту жабдығы ретінде пайдалану білім беру саласында жаңа бір әдістемелік жүйе қалыптастырып келеді. Қазіргі кезде электрондық оқулықтар жасау ісі өндірістік индустрияның жаңа арнасын қалыптастыруда. Ол білім жүйесіндегі эканомиканың бір саласы ретінде жыл сайын белгілі бір қаржы бөлуді қажет етеді. Бұдан былай оқу орындары мұғалімдерге жалақы төлеу, оқулықтар, әдістемелік құралдар сатып алумен қатар электрондық оқу құралдарын сатып алуға тұрақты қаржы көзін бөліп отырулары керек.

1. 
   Педагогикалық-пpограммалық құралдар (ППҚ)
   
2. 
   Мектептегi информатика кypcындa қолданатын ППҚ жасау мен оны пайдалану жолдары
   
3. 
   Оқыту мақсатындағы компьютерлік оқу құралдарын жасау кезеңдері
   
4. 
   Компьютерлік оқу құралы
   
5. 
   Оқыту жүйесіне арналған программалық жабдықтама
   
6. 
   Қашықтан оқыту мақсатына арналған программалар жасау
   

Информатика кабинеті жан-жақты білім беруге сапалы түрде көмектесетін, оқушылар мен мұғалімдердің қауіпсіздігін және денсаулығын сақтау талаптарын толық қамтамассыз еткен жағдайда информатика және ғылым негізі бойынша білім, білік дағдыларын және оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастырып, ақыл-ойын дамытатын, барлық психологиялық, гигиеналық және эргономикалық талаптарға сай құрылған орта.

• 
  оқушыларға соңғы үлгідегі компьютерлік техниканың құрылғылары жөніндегі білімдерін, ДК көмегімен есептерді шешу әдіс-тәсілдерін, программалық қамсыздандыруды және ақпараттық ресурстармен жұмыс істеуді қалыптастырады;
  
• 
  оқушыларға ғылыми мекемелерде, жобалау-конструкторлық өндірістерде, оқу үрдісі мен басқармасында компьютерлік техниканың қолданылу барысын таныстырады;
  
• 
  мектептегі оқу әдістері мен оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастыру жетілдіріледі. Информатика кабинетінде келесі жұмыстар өткізілетін болады:
  

• 
  информатика мен басқа да оқу пәндерінің жеке тақырыптары бойынша жаңа ақпараттық технологиялық құрылғыларды және оқу-көрнекілік құралдарын пайдалану;
  
• 
  мектеп сұранысын қанағаттандыруға бағытталған мектеп әкімшілігі мен мұғалім тапсырмалары бойынша оқушылардың қолданбалы программаларды құрастыруы;
  
• 
  жаңа ақпараттық технологияларды пайдаланып өткізілетін сыныптан тыс сабақтар;
  

• 
  психологиялық-педагогикалық, эргономикалық және техникалық талаптарды қанағаттандыратын оқу-есептеу техникасының жиынтығы;
  
• 
  арнайы жиһаз бен оргтехника;
  
• 
  информатика кабинетінде жұмыс істеу барысында техника қауіпсіздігін қамтамассыз ететін құрылғылармен құрал жабдықтар;
  
• 
  «Информатика» курсы бойынша базалық және мамандыққа баулу бағыттарына негізделген программалық құралдар;
  
• 
  компьютерде оқушылардың өздік жұмысы мен тапсырмаларды орындау жұмыстарын ұйымдастыруға бағытталған тапсырмаларды құрастыру;
  
• 
  ғылыми-танымдық, анықтамалық және әдістемелік әдебиеттер жиынтығы;
  
• 
  жаңа ақпараттық технологиялық жабдықтарды қолдануға бағытталған және жалпы оқу пәндерінің құрылымдық жүйеде жүргізуге арналған, игерілетін материалдың мақсаты мен міндеттеріне оқу, демонстрациялау құралдарының жекелеген түрлерін жинақтауға болатын оқу-әдістемелік жинағы;
  
• 
  техника қауіпсіздігі бойынша оқушыларға нұсқаулар жүргізу мен оны мерзімді түрде тексеріп отыру журналы;
  
• 
  оқушылардың жұмысын көрсететін кестелер мен қабырға материалдары;
  
• 
  Мектеп директоры бекіткен информатика кабинетінің жабдықталу жоспары, кабинеттегі құрал-жабдықтардың есебі жазылған кітапша;
  
• 
  Алғашқы медициналық қызмет көрсетуге қажетті дәрі-дәрмектер қобдишасы;
  
• 
  өрт сөндіруге арналған құрал-жабдықтар;
  
• 
  техника қауіпсіздігі мен оның сақталуын қамтамассыз етуге арналған құрал-жабдықтар.
  

1. 
   Жаңа ақпараттық технологиялық жабдықтарды қолданатын зерттеу- тәжірибе жұмыстарын өткізуге арналған зертхана (лаборатория).
   
2. 
   Болашақта әлемдік деңгейде және аймақтық телекоммуникациялық желілерді жүйелеуді қамтамассыз ететін құрылғылар мен құрал-жабдықтар (компьютерлік желілер мен телефондық, теледидарлық, спутниктік байланыс құралдарының синтезі).
   
3. 
   Информатикадан дидактикалық материалдар жүйесі:
   

1. 
   Программалаудан (сыныптар бойынша) бақылау жұмысының материалдары.
   
2. 
   Әрбір тақырып бойынша деңгейлік тапсырмалардан құрастырылған таратпа материалдар.
   
3. 
   Сыныптар бойынша тест тапсырмалары (тақырыптық, тоқсандық, жарты жылдық, жылдық).
   
4. 
   Информатикадан олимпиада материалдары (мектепішілік, аудандық, қалалық, облыстық, республикалық).
   
5. 
   Сыныптар бойынша жұмыс дәптерлері.
   
6. 
   Информатикадан бақылау және жаттығу программалары.
   

4. 
   Нормативтік-ұйымдастырушылық құжаттары:
   

1. 
   ҚР «Білім туралы» Заңы.
   
2. 
   Қазақстан Республикасы орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың Мемлекеттік бағдарламасы.
   
3. 
   Орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың аймақтық бағдарламасы.
   
4. 
   7-11сыныптарға арналған информатикадан мемлекеттік білім стандарты.
   
5. 
   ҚР Білім және Ғылым министрлігінің әдістемелік нұсқау хаты.
   
6. 
   Сыныптар бойынша информатикадан оқу бағдарламалары.
   
7. 
   Сыныптарға арналған информатикадан күнтізбелік-тақырыптық жоспар.
   
8. 
   Сыныптарға арналған информатикадан сабақ жоспарлары.
   
9. 
   Кабинет жұмысының жоспары.
   
10. 
    Кабинет жұмысына талдау.
    
11. 
    Кабинетті дамытудың келешек жоспары.
    
12. 
    Оқу үрдісін ақпараттандыруды дамытудың жоспары.
    

5. 
   Информатикадан оқу-әдістемелік кешендерінің тізімі:
   

1. 
   7-11сыныптарға арналған информатикадан оқулықтар мен оқу құралдары.
   
2. 
   Мұғалімге арналған әдістемелік құралдар.
   
3. 
   7-11сыныптарға арналған информатикадан электрондық оқулықтар.
   
4. 
   7-11сыныптарға арналған информатикадан деңгейлік тапсырмалардан құрастырылған жұмыс дәптерлері.
   

6. 
   Кабинет кітапханасы.
   

1. 
   Анықтамалық-ақпараттық әдебиеттер.
   
2. 
   Сыныптан тыс жұмыстарға арналған әдебиеттер.
   
3. 
   Мерзімдік басылымдар.
   
4. 
   Мұғалім мен оқушының шығармашылық жұмыстары.
   

7. 
   Техника қауіпсіздігі.
   
8. 
   Санитарлық-гигиеналық нормалар.
   
9. 
   Информатика кабинеті мазмұнын зерттеу белгілері.
   
10. 
    Кабинет паспортын жабдықтаудың құжаттар тізімі.
    

Жабдықтaлған есептетiш техника кабинетiнің жұмысын қабылдау үшiн (пайдаланyға жіберу үшін) мектеп директоры қабылдау комиссиясын ұйымдастырады. Оған: мектептегi кәсіподақтар ұйымдастыру өкілдерi, негiзгi кәсіпорын және халыққа бiлiм беру ұйымдарының өкілдepі қатысады. ЕТК-i пайдаланылyға жарамдылығы бар акт болмаса рұқсат етiлмейдi. ЕТК - бiр немесе бiрнеше мектепке қызмет етyi мүмкiн. Кабинеттегi оқyшылардың жұмыс орны 9-12­-ге дейiн болады, кейде оқушыға арналған компьютерлер­дiң санына қарай болады. Компьютермен практикалық сабақтар өткiзу үшін класс екі iшкi топқа бөлінедi.

Жоғарыда аталған жабдықтармен қатар, есептегiш техника кабинетінде:

1. 
   оқытуда дербес әдiстi жүзеге асыруға арнaлған компьютер жаттығулар мен оқушылардың өз бетiндiк жұмысын ұйымдастырyға арнaлған тапсырмалар;
   
2. 
   ғылыми-танымал анықтамалық, әдicтемелiк әдебиеттер тобымен;
   
3. 
   оқушылардың ЭЕМ-да өздерi құрған таңдамалы программалары;
   
4. 
   ОЕТ комплектiciндегi әрбiр жұмыс орнын пайдалану журналымен;
   
5. 
   машиналарды жөндеу жұмысына атқару журналы;
   
6. 
   оқушылардың жұмысын көрсетуге арнaлған қабырға газеттерi мен кестелердi қыстырғыштар;
   
7. 
   мектеп директоры бекіткен, ЕТК-ның жабдықталуы жөніндегi инвентарлық кiтап;
   
8. 
   алғашқы дәрiгерлiк көмек көрсетуге арналған дәрі-дәрмектер;
   
9. 
   өрт сөндiру құралдары болуы тиiс.
   

ЕТК-гі оқушылардың жұмыc орнын сабақ кезiнде емін-еркiн кiрiп-шығатындай етіп орналастыру керек. Екі орынды столды бiрiктiрiп қоюғa рұқсат етiлмейдi. Егер столдар қатар бойынша орналастырылса, олардың арақашықтығы 1,0-1,1м болуы керек, әрбiр қатардың соңындағы столдың қабырғадан қашықтығы 80 см - ден кем болмауы керек.

1. ЕТК-і табиғи жарықпен жарықталынуы керек. Терезе солтүстiк солтүстiк-шығысқа бағдарлануы тиic.

2. ЕТК-і подвалда және ipгeтаc үстiндeгi үй қабырғасының төменгi бөлiгінде орналаспауы қажет.

3. ЕТК-і шуды көп шығаратын орындардан алыc орналасуы қажет (машиналық зал, гимнастика, шеберхана және т.б.).

4. ЕТК-дегi бiр ДЭЕМ-нiң (бiр жұмыc орны) алатын ауданы 6 кв.м.-ден, ал бөлменің биiктiгi 4 метрден кем болмауы қажет.

5. ЕТК-дегi ДЭЕМ-дер саны 10-нан кем болмаса, ауданы 18 кв.м болатын лаборант бөлмесi берiлуi тиiс.

6. Еденнің бетi тегic, тазалаyға ыңғайлы болуы тиiс.

­7. ЕТК-не өзiнің құрамынан зиянды химиялық заттар бөліп шығаратын құрылыс материалдарын пайдаланyға рұқсат етiлмейдi.

8. ДЭЕМ қойылған столға электр қауiпсiздігі сақтaлған жергiлiктi желiнiң кабелi жүргiзiледi.

9.Оқушыға арналған жұмыс орнының столының ұзындығы 70 см-ден, ал ені клавиатураның алдынан 30 см-дей асып тұруы қажет. Столдың монитор орналасатын беті горизонталь болуы, ал клавиатура орналасатын беті 12-15-қа көтеріңкі болуы қажет.