Ж. О. Жылбаев Бас редактордың орынбасары
жүктеу/скачать 4,3 Mb. Pdf көрінісі
|
| – Лингвистикалық әдіс.
Лингвис- тика – бұл тілдің табиғаты және құрылымы туралы ғылым. Балалар мектепке үлкен сөздік қорымен келе- ді, бұл әдіс оқуды жиі қолданылатын, сондай-ақ оқылуы да, жазылуы да бір сөздермен бастауды ұсынады. Осы сөздерді үйрене отырып, бала әріптермен дыбыстар арасындағы сәйкестікті меңгереді. – Тұтас сөз әдісі. Мұнда балаларға сөздерді құрайтын бөліктерге бөл- мей, тұтас бірлік ретінде тануды үй- ретеді. Бұл әдісте әріптердің атаула- рын да, дыбыстарды да үйретпейді. Балаға сөз көрсетіледі және оны айтады. 50-100 сөз жаттағаннан кейін балаға осы сөздер жиі кездесетін мәтін береді. – Тұтас мәтін әдісі. Тұтас сөз әдісіне ұқсас, бірақ тілдік тәжірибесіне көбірек жүгінеді. Мысалы, қызықты сюжеті бар кітап беріледі. Бала оқи- ды, мағынасын мәнмәтіннің немесе иллюстрацияның көмегімен аңғаруы тиіс бейтаныс сөздерді кездестіреді. Бұл ретте оқу ғана емес, сондай-ақ, өз әңгімелерін жазу да қолдау табады. Бұл тәсілдің мақсаты – оқу процесін жағымды ету. Ерекшеліктерінің бірі – фонетикалық ережелер мүлдем түсіндірілмейді. Әріптермен дыбыс- тар арасындағы байланыс оқу барысында айқын емес жолмен анықталады. Егер бала сөзді қате оқыса, оны түзетпейді. Басшылық етуші дәлел: оқу сөйлеу тілін меңгеру сияқты табиғи үдеріс және бұл үдеріс- тің барлық қыр-сырын балалар өз бетінше меңгеруге қабілетті. – Зайцев әдісі. Николай Зайцев тіркестіруді тіл құрылымының бірлі- гі ретінде анықтады. Тіркестіру – бұл дауыссыз бен дауыстының, немесе дауысты мен дауыссыздың жұбы, немесе бір әріп. Зайцев тіркестіру- лерді кубиктің қырларына жазған. Ол кубиктерді түсі, көлемі және шығаратын дыбысына қарай әртүрлі етіп жасаған. Бұл балалардың дауыс- ты мен дауыссыз дыбыстардың ара- сындағы айырмашылықты білуге көмектеседі. Осы тіркестірулерді пай- далана отырып, бала сөз құрайды. Әдістеме фонетикалық әдістерге жатады, өйткені тіркестіру – бұл не буын, не фонема. Осылайша, бала бірден фонемалар бойынша оқуға үйренеді, сонымен бірге әріптік- дыбыстық сәйкестенулер арала- су туралы түсінік ала бастайды, өйткені ол кубиктің қырларында тіркестірулерді ғана емес, жеке әріптерді де кездестіреді. – Мур әдісі. Мур балаға әріптер мен дыбыстарды үйретуден бастайды. Ол баланы арнайы баспа машинкасы қойылған зертханаға кіргізеді. Ол тиісті пернесін басқанда, сол дыбыс- тарды, сондай-ақ, тыныс белгілердің атауларын және сандарды айтады. 9 Келесі кезеңде балаға әріптердің тіркестерін, мысалы, қарапайым сөздерді көрсетіп, оларды компью- терде теруді өтінеді. Одан әрі жазып беруін, әрі қарай оқып беруін және теріп беруін сұрайды. – Монтессори әдісі. Мария Монтес- сори балаларға әліпбидің әріптерін беріп, оларды тануға, жазуға және айтуға үйретті. Кейінірек, балалар дыбыстардан сөз құрауды үйренген соң ол сөздерден сөйлем құрас- тыруды ұсынған. жүктеу/скачать 4,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|