Ж. Т. Беристенов 1
жүктеу/скачать 297 Kb. Pdf көрінісі
|
| Әдебиеттерге шолу
Дизайнның ғылыми ілімнің түрлі пішін- дерімен: эстетикамен, экономикамен, психоло - гиямен, əлеуметтанумен, мəдениеттанумен, т.б. үндестікті байланысын мойындамасқа болмай - ды. Дизайнның осы білім салаларының көптеген мəселелерін өз бойына жиып алуын осы білім салаларының дизайн-жобалауларында белсенді араласуы арқылы дəлелденеді. Қазіргі дизайн оның түрлі сипаттарымен, оның арасында графикалық дизайны ерекше орын алатын сипатында беріледі. Графикалық дизайн дегеніміз не, заманауи мəдени кеңістікте оның даму факторлары қандай деген сұрақтың жауабы төмендегідей болмақ. Заманауй дизайн теориясымен Дж.К. Джонс (Джонс Дж.: 1996), А.А. Кудрин (Кудрин А.: 1997), В.Д. Курушин (Курушин В.: 2000), В.В. Лаптев (Лаптев В.) – зерттеушілер айна - лысты. Қазіргі кездегі графикалық дизайн – да - мушы ғылыми-теориялық базаға ие өз бетінше, мақсатшыл жобаның бағыты. Дизайн туралы түсініктеме аса көп (Джонс Дж.: 1996). Бірақ ұзақ уақыт бойы графикалық дизайн тəжірибесінің дамуы, жобалушылардың мамандандырылған күйінде жобалық дизайн аясында жүрді. «Графикалық дизайн көріністік пішін бері- летін ақпараттар əлемімен» жұмыс істейтін- діктен, жарнама дизайнының мəдени-реміздік факторы заманауи көріністік тілді ұғынуда аса маңызды. Жарнамалық дизайнының пəрменді дамуы - на орай, көріністік нысандар адамға қолжетімді болып алды, дəлірек айтсақ, адамды кез келген жерде айнала қоршап алды. Жарнама дизай - ны жаппай ақпараттандыру саласында күшейіп алды. Графика дизайнының зертеулерін заманауи мəдениеттің көріністілігінсіз сипаттау мүмкін емес. Осыған дейін айтылып кеткендей, графика дизайны- визуалды дизайн, осыған байланысты, оның нысандары көбіне «визуалды креативтер» деп аталады (Лаврентьев А.: 2006). Мəдениеттің визуалдануы үрдісінде техника, технология, тұтыну саласы, бұқаралық қатынас, қала өмірінің қарқыны үлкен роль атқарады. Заманауи визуал - ды мəдениет айрықша технологиялардың пай - даланылуымен де ерекшеленеді. Олардың емін- 53 Ж.Т. Беристенов және т.б. еркін жалғасып, жазылуын пайымдайтын, өткен мен бүгінгінің материалымен жұмыс істеу тəсілі оның жаңа мəнінің тууына алып келуде. Визуал - ды жарнаманы жасауда айтарлықтай кең пайда - ланылатын графикалық дизайнның ықпалдасуы, жазысуы, римейк бейнелердің сыртқы келбетіне ұқсастыру секілді жобалық əдіс-тəсілдерін визу - алды жарнама жасау өндірісі деп қарауға болады (Рунге В.: 2001). Айтылған мəн-жайлар сандық дизайнға дəл осылайша қарау оны заманауи визуалды мəдениеттің кескінінде қарастыруға мүмкіндік береді. Демек, дизайндағы визуалдық тіл XX ға- сырдың басында қалыптасқанын С.Х. Раппопорт (Раппопорт С.: 2000), В.Б. Устин (Устин В.: 2007), Л.М. Холмянский (Холмянский Л.: 1995) – ди - зайн теорияшылдары көрсетіп жазды деп айтуға болады. Қазіргі кезде визуалдылық мəселесі ба - сым бағытқа ие. Графикалық бейнелерді салу - мен айналысатын дизайншы оның көрерменге түсінікті, ақпараттық хабардың ойының осы кө- рерменнің ойына дұрыс жеткізілуіне тырысады. Жарнамалық графиканың визуалдық шеші- міне қатысты сурет- жарнамалық бейнені түсірі- ліп алынған суретпен бірге жасаудың нақыш- талған əдісі деп айтуға болады. Алайда графика түсіріліп алынған суреттен гөрі сирек пайдала - нылады. Графикалық дизайн мен ортаны жобалаудың мазмұндық диапазоныанағұрлым дамыған. Бі- рін шісіне көрерменнің кескіндеу жəне кестелік өнер туындыларынан хабардарлығы, жазулар мен таңбалық белгілерден, мəтіннің мазмұнынан, жарнамаланатын тауарлардың бейнелерінен келті рілетін мағынаның тұтынушының ой-өрісі- нің тікелей мүмкіншілігімен одан сайын байи түседі. Ал, орта өзінің көріністік бейнелерімен дизйнның өзге түрлерінің туындыларымен берілген барлық сезім күйлерін қоздыра түседі. Дизайн туындысында барлық үш негізгі құрылымдар-сезімдік, ауқымды жəне текто ни- калық құрылымдар – бұйымның сырт келбе- тінде, оның пішінінің сипаттамасында (өлше- мінде, кескінінде) анықталып өзара ықпалдаса əрекеттеседі. Кəсіби деңгейде бұл суретші-ди- зайншының осы пішінді композиция теориясын құрайтын көркем қызметтің айрықша заңына сай жасағанын білдіреді (Берістенов Ж.: 2011). Графикалық дизайн тұтынушыға ақпаратты тез жеткізе алатын жəне қызықты сурет арқылы оның назарын аударатын айқын тіл ретінде жа - салады. Функционалды графикалық тіл ХХ ғасырдың 50-ші жылдарға дейін дамиды – бұл қарапайым, айқын хабарламаларды кескін үл- гі лері немесе гестальт көмегімен жіберуге мүмкіндік беретін халықаралық швейцариялық стиль. Бұл тіл тордың типографиясын, sans- serif қаріптерін жəне қарапайым суреттерді қамтиды, өйткені «бұл жақсы дегенді білдіреді». Қарапайымдылық пен айқындық рухында ло - готиптер жасалады. Мюллер-Брокман былай деп жазады: «тор арқылы бетті ресми түрде ұйымдастыру, мəтіннің анықтығы мен оқылуын басқаратын ережелерді білу жəне түстерді мағыналы пайдалану – бұл дизайнды аяқтауы немесе өз міндетін ұтымды жəне үнемді түрде шешуі керек дизайнердің құралдарының барлық бөліктері» (Розин В.: 1999). жүктеу/скачать 297 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|