Ж. Т. Беристенов 1
жүктеу/скачать 297 Kb. Pdf көрінісі
|
| Талқылау
Өткен ғасырдың 80-90 жылдары Қазақ стан- дағы жарнаманың жандану кезеңі. Ол қоғам- ның барлық салаларында демократтық ре- фор малардың басталуымен тұспа-тұс келді. Қа зақстандағы жарнама нарығы бұқаралық ақпарат құралдары нарығының қалыптасуымен бір уақытта дами бастағаны да орынды. К.М. Кантор: «Дизайн – мəдениетке тəуелді, оның қарқынының ретрансляторы сынды феномен, ал, дəлірек айтатын болсақ, қоғамның бұйымдық ортасының мəдени құндылықтары санқилы. Дизайн өзінің құрамына институцияланған ғылымды, философияны, бұқаралық мəдениет жетелеп апаратын өнерді қамтитын жүйе» деп сипаттайды (Кантор К.: 2006). Жарнамалық объектілердің дизайны бұқаралық сананың қажеттілігі бойынша қанағаттандыруға арналған, күнделікті санаға «күнделікті психология». Бұл жағдай, бір жағынан, болып жатқан про цестерді жалған етті, нарықтық жағдайда жұ мыстың болмауы жəне ең алдымен БАҚ на- рығының болмауы əсер етті, екінші жағынан, бұл жағдай екі саланың да қалыптасуының бастапқы кезеңін күшейтті. Шын мəнінде, тоқсаныншы жылдардың басынан бастап жарнама да, жаңа БАҚ жүйесі де көптеген елдерге он жылдан астам уақыт қажет болатын жолдан өтті. Қазақстандағы өндірушінің тауарларын на- рықтық қатынастардың құралы ретінде оның тапшылығы жағдайында жарнамалау талап етіле алмады, сондықтан ақпараттық немесе наси- хаттық сипатта болды. Қазақстанда шетел дік жарнама аз орын алды. 1990-1993 жылдары Қазақстанда батыс өн- дірушілерінің тауарлары пайда болды. 90-жыл- дардың басында өздерінің ұлттық жаппай сұ- ра нысы болмаған жағдайда, Қазақстандағы жар наманың 85-90%-ын шетелдік ламодерлер орналастырған жағдай болды. 90-жылдардағы Қазақстандағы саяси жəне əлеуметтік-экономикалық өзгерістер елге белгілі бір саяси еркіндік пен экономиканы салыстыр - малы түрде наырықтандыруға мүмкіндік берді, бірлескен кəсіпорындарға өздерінің дəстүрлі трансұлттық жарнама берушілерді Қазақстан нарығына тартуға мүмкіндік берді: Philip Morris 55 Ж.Т. Беристенов және т.б. жəне басқалары, сонымен қатар азық-түлік өнім- дерінің ірі өндірушілері, басқа да жаппай сұра- ныс өнімдері, Қазақстан дүкендерін толтыру болды. Алғашқы нəтижелер трансұлттық жарна - ма компаниялары Қазақстан нарығында жұмыс істеуге ең жақсы дайындалғанын көрсетті. Ха- лықаралық жарнамалық топтар бастапқыда жар намалық шығармашылық процесіне де, Қа- зақстандағы мамандардың осы жаңа қызмет саласындағы кəсіби жарнамалық қызметіне де жоғары баға берді. Жарнаманың бəсекеге қабілеттілігі артты, көрермендер жарнаманың ең жақсы бейнелерімен танысты. Белгілі дизайн зерттеушісі Джордж Сантаяна: «Өз тарихын білмейтін, тек қайталайды» – деп айтқандай, жаңа заман əркімді ойландырды (Герман Ц.: 2014). Қазақстан нарығы жаңа жарнамалық техно - логияларды тез қабылдады, жарнамалық кампа - нияларды ақпараттық-маркетингтік қолдауды, жарнамалық аудиторияларды, мақсатты топ - тарды зерттеуді белсенді қолдана бастады. Қа- зақстанның ақпарат көздеріннің айтуынша сəу- лет пен дизайнның 70 пайызын шетелдік арт - дизайнерлер орындайтыны рас. 2013 жылғы ЭКСПО-да шет елдік жоба жеңді. Қазіргі мəдениеттің ерекшеліктерінің бірі- оны бейнелеу, бұл қазіргі өмірдің көптеген фак- торларына, атап айтқанда, жарнамалық бейне- лерді жəне оларды көрнекі мəдениетте тара- туға қатысатын дамыған бұқаралық ақпарат құ ралдарының жүйесіне байланысты. Қазіргі мəде ниеттің көрнекі ерекшеліктеріне əсер ететін маңызды фактор-бұл қала өміріне тəн белгілер мен ерекшеліктердің таралуы. Урбанизация, бір жағынан, жарнаманың əртүрлі түрлерінің да- муына ықпал етеді, ал екінші жағынан, оның ви зуалды ерекшеліктеріне əсер етеді. Қазіргі за манғы адамның ұтқырлығы «жолда» ақпарат алу қажеттілігін тудырады. Ол үшін ақпарат ви зуалды-экспрессивті сипаттамаларға ие. Мə- дениетті объективті қайта құру процесі ретінде бейнелеу қазіргі заманғы жарнамалық дизайнды дамытудың негізі болып саналады. жүктеу/скачать 297 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|