- 1.Хан өкіметтің басқару жүйесі.
- 2.Ұлыстық құрам.
- 3.Әлеуметтік құрамы.
- 4.Жеті Жарғы.
- 5.Билер кеңесі.
- 6.Меншік мәселесі.
- 7.Салықтар мен міндеткерліктің түрлері.
Ханның - Елді сыртқы жаудан қорғау
| - Мемлекеттің жеріне билік жүргізу
| - Соғыс жариялау,билік жасау
| - Мемлекеттің сыртқы саяси бағытын белгілеп отыру
| - Шет мемлекеттермен келіссөз жүргізу
| - Өзіне бағынышты адамдарды өлім жазасына кесу не тірі қалдыру
| Әлеуметтік құрамы: Қазақ халқының әлеуметтік құрылымы. - Қазақ халқының әлеуметтік құрылымы.
- Феодалдар Қарапайым халық
- Сұлтандар Билер Қараша
- Қожалар Бай шонжарлар Қара кісі
- Батырлар Шаруа
- Ақсақалдар Бұқара
- Құл-құтан
- Құлдар, күндер-бас бостандығы жоқ адамдар
Зекет мал басынан ханға төленетін салық - Зекет мал басынан ханға төленетін салық
- Салық түрлері Хараж –жер салығы
- Тағар – Әскер үшін алынатын салық
- Халықтың Хан мен сұлтанға сыбаға,соғым беру
- атқаратын Ақсүйектерді қонақ етіп күту
- міндеткерлігі Салық жинаушыларды т.б. Көлікпен
- қамтамасыз ету
Үй тапсырмасын қайталау: - 1.Ұлыстық басқару қалай жүргізілді.
- 2.Қазақ хандығының әлеуметтік құрылымы қандай болған:
- 3.Ақсүйек,қарасүйек дегенді қалай түсінесің.
- 4.”Жеті Жарғының”қандай құқықтық нормалары болды.
- 5.Салықтың қандай түрлері болады.
- 6.Меншіктің қандай түрлері бар?Халық қандай міндеткерліктер атқарды.
- Орта ғасырларда қазақ жерінде рухани мәдениеттің дамуы
Сабақтың мақсаты: - VІ-ХІІ ғасырлардағы қазақ жеріндегі рухани мәдениеттің дамуын, оның бағыттарын көрсету.Ғылым мен әдебиеттің дамуына өз үлесін қосқан ғалымдар,әдебиет өкілдері туралы мәліметтер бере отырып білімдерін тереңдету.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ - Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
- Сабақтың әдісі: Картамен,термин сөздермен жұмыс,оқулықпен жұмыс кестемен жұмыс.
- Пәнаралық байланыс: әдебиет, география
- Сабақтың көрнекілігі: ҚР. Картасы,тарихи ескерткіштердің суреттері, сызбалар, тірек сызбалар
САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ: - САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ:
- І. ҰЙЫМДАСТЫРУ КЕЗЕҢІ.
- Оқушылардың және сыныптың сабаққа дайындығын тексеру.
- ІІ.ҮЙ ТАПСЫРМАСЫН ТЕКСЕРУ:
- XV-XVІІІ ғасырлардағы қазақ хандығының қоғамдық құрылысы
Жаңа сабақ жоспары: - 1.Орта ғасырлардың ерте және орта кезіндегі мәдениеттің даму бағыттары.
- 2.Ежелгі жазба ескерткіштері.
- 3.Ғылым мен әдебиеттің дамуы
- 4.Сайрам мен Түркістан қалаларынан шыққан даналар.
- 5.Сыр бойының даналары.
- Айша бибі күмбезінің ішкі өрнектері
| - Білге қаған
-
- Білге қаған жазуы
- Тоныкөк жазуы
| - ІХ –ғасырда жазылған
- Қорқыт ата кітабы.
- ХІІІ-жазу үлгісіне түскен Оғызнама ХІV ғасырдың басында жазылған
- Кодекс Куманикус
| Ғылым мен әдебиеттің дамуы | | | | | | | - “Даналықтың жауһарлары”, “Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары туралы”,”Музыка туралы үлкен кітап”.
| | | - Жүсіп Баласағұни
- /1021-1075/
| | | | | | | | | | Сайрам мен Түркістан қалаларынан шыққан даналар. - Бір Сайрам қаласынан өэінен үш ғалым белгілі
- Әбу-л-Хасан әл-Испиджаби ұзтаз ғалым болған.
- Түркістан қаласында туып өскен сегіз ғалым белгілі Түркістандық ғалым Жамал ад-Дин Саид
| Сыр бойының даналары - Орта ғасырларда Сыр бойынан түркі тілдес оғыз,қыпшақ,қаңлы тайпаларының отырықшылануынан Асанас,Жаңакент,Баршынкент,Жент,Аркөк,Құлан,Үзгент,Қыпшақ,Сығанақ т.б қалаларда ғылым мен білімнің дамығандығы белгілі.
- Жент қаласынан Ғиас ад-Дин Женди атты ақын шыққан
- Баршынкент қаласында белгілі әдебиетші,ақын ойшыл ғалым Хусам ад-Дин әл-Баршынлығы өмір сүрген осы ғалымның атын естіген Жамал Қарши /1230-1315ж.ж/ 1273-1274 жылдары Сырдария бойына сапар шеккен.
- Сығанақ қаласының көрнекті ақыны Шайқы бабамен де Жамал Қарши таныс болған.Алғаш бұл ғұлама әл-Хорезми,соңынан Сығанақи атанған,ал түркілер Шайқы баба деп атаса керек.Ол 1187 жылы Хорезм өлкесінде туған.
- Хорезімдік ойшыл Наджм ад-Дин сұрауы бойынша,Жент қаласында біраз жылдар бойы тұрып қайтқан.Ғалым тіл,әдебиет бірнеше еңбек жазған.
- Баласағұн қаласында Әбу Абд әл-Баласағұни,
- Тараз қаласында Махмұд бин Әли ат-Тарази,Таһир Мұхаммад ат-Тарази,Шамс Тарази сияқты ғалымдар еңбек етіп,өмір сүрген.
1.Қарахан мемлекетінің негізін-қалаушы кім? - 1.Қарахан мемлекетінің негізін-қалаушы кім?
- 2.Мешіт,кесене сияқты ғимараттар өрнектермен оймышталып салынса қалай аталады?
- 3.Діни наным-сенімдерге байланысты қандай өнер дамыды?
- 4.Түркі дәуірі кезінде тастан адам бейнесін жасап қою салтын тарихта қалай атаған?
- 5.Білге қағанның інісін мәңгі есте қалдыру үшін қалдырған ескерткіші қалай аталады?
- 6.Алғаш ел аузында ауызша айтылып,кейін шамамен ІХ ғасырда жазылған тарихи шығарма?
- 7.ХІІІ ғасырда жазу үлгісіне түскен көркем әрі тарихи шығарма?
- 8.Қыпшақ сөздігінің негізі қалай аталады?
- 9.Алғашқы ғалымдардың бірі философ,математик
- Сабақты бекіту сұрақтары:
| 10.Әл-Фарабидің толық аты. - 10.Әл-Фарабидің толық аты.
- 11.Қожа Ахмет Йасауидің еңбегінің аты.
- 12.”Ақиқат сиы”қай ғалымдікі.
- 13.Түркістан қаласынан шыққан неше ғалым белгілі.
- 14.Жент қаласынан шыққан ақын.
- 15.Хусам ад Дин әл Баршынлығы өмір сүрген қала.
- 16.1187 жылы Хорезм өлкесінде туған ғалым
- 17.Әбу Абд әл-Баласағұни қай қалада өмір сүрген.
- 18.Махмұд бин Әли ат-Тарази,Таһир Мұхаммед ат-Тарази,Шамс Тарази сияқты ғалымдар қай қалада тұрған.
- Қазақстандағы — 10 — 11 ғасырлардан сақталған сәулет өнері ескерткіші. Тараз қаласынан 18 км қашықтықта орналасқан. 1897 жылы В.А. Каллаур, 1938 жылы А.Н. Бернштам, 1953 жылы Т.Қ. Бәсенов зерттеген.
| Ескерткіштер атауы - Батырдың елін қорғау жолындағы шайқастары да,елдер арасындағы қарым-қатынастар да,халықтың діни наным-сенімдері де толық қамтылған жазуы .
| Тұлғаны таны - Шам,Египет,Александрия қалаларындағы атақты ғалым ұстаздардан білім алған. Шығыстың атақты ғалымдары-Пифагор,Архимед,Аристотель,Евклид,Птоломей сияқты философтарының еңбектерін оқып,оларға талдау жасаған
| - Аңыз бойынша, о дүниеге кетер алдында Мұхаммед пайғамбар Арыстан бабқа аманат тасбиғын берді, ал ол 11 жастағы балаға ұсынды.
| Тиісті орынға сөйлем жаз - Кітаптың 1300 жылдығы ………жылы ……… тарапынан халықаралық деңгейде атап өтілді.
- «Оғызнаманың» екі нұсқасы бар: бірі – көне ұйғыр әрпімен ……..ғасырларда көшірілген, …….Ұлттық кітапханасында сақтаулы. Оның көлемі небәрі …бет, әр беті ….жолдан ғана тұрады.
- «Кодекс Куманикус» Венециядағы ………шіркеуінің кітапханасында сақтаулы. Осы уақытқа дейін «Кодекс Куманикустің» қыпшақ тіліндегі бөлімі …..аударылып, …….басылып шықты.
Жаңа сабақты қайталау: - 1.”Қорқыт ата”,”Оғызнама”,”Кодекс Куманикус” ескерткіштері туралы не білесіңдер.
- 2.Әл-Фарабидің ғылым мен білімге,әсіресе математика ғылымына қосқан қандай жаңалықтары болды.
- 3.Жүсіп Баласағұни,Қожа Ахмет Йасауи,Махмуд Қашқари еңбектерін атаңдар.
- 4.Ахмет Иүгінеки жастарға қандай өсиет айтты.
- 5.Сайрам мен Түркістан қалаларынан шыққан қандай даналар белгілі.
- 6.Сырдарияның бойындағы қалалардан кімдер шыққан.
- 7.Баршынкент,Сығанақ қалаларынан қандай ғалымдар шыққан.
Үйге тапсырма: - & 22 оқып келу.
- Ғылым мен әдебиеттің дамуы туралы реферат жазу.
Достарыңызбен бөлісу: |
