Жакыпбек Алтаев, Аманжол Ңасабек философия тарихы
V II тарау. Х І Х -Х Х ғасырдағы философия
|
Философия тарихы Ж Алтай, Қасабек А. 3
- Бұл бет үшін навигация:
- Тақырып бойынша с.үрақтар
- ФИЛОСОФИЯСЫ Казақ философиясы қалыптасуының тарихи ерекшеліктері
| V II тарау. Х І Х -Х Х ғасырдағы философия
лікке не жатады?» деген сұрақ пайда болады. Бұл сұраққа жауап Платонның көп- теген шығармалары негізінде беріледі немесе игіліктің мэні - оның ақлихаттық философиясының өзегі», - дейді. Сондықтан Клод Самнер үшін барлық әдеп теориялары адамдардың жалпы, тұтас көрінісін беру негізінде жасалған. Жалпы айтқанда, африкалық этнофилософияның алғашқы басты принципі - адам мен әлем бірлігі, болмыстың тұтастығы, ойдағы дара мен жалпының, өлім мен өмір, дене мен рухтың, адам мен табиғаттың, ой мен іс-әрекеттің арасындағы дуализмнің жоқтығы немесе жойылу жолдарының анықталуы. Африкалық фи- лософияның екінші бір ерекшелігі - болмыс тұжырымдамасының серпінділі- гі, барльщ болмыс бойындағы өмірлік күшке не болу қажеттігі. Үшінші прин цип - болмыстың сатылы болуы, универсум құрылымының өзара қозғалыста, сабақтастықта, эсерлілікте жэне бағыныштылықта болатын күштер жиынтығы ретінде көрінуі. Тагы да бір басты принцип - антропотеизм. Адамның ең жоғарғы қызметі - қоршаған дүниемен үйлесімді қатынастар орнату. Косіби философия өкілдері тропикалық Африка елдерінің ежелгі Египет, Грекия, жалпы еуропалық өркениетіне өздерінің зор үлес қосқанын тілге тиек етіп, ғылыми дэлслдеуге талпыныс жасауда. Тақырып бойынша с.үрақтар: 1. Африкалық философ Леопольд Седар Сенгор философиясьшың типологиясын жікгеп көр- сетіңіз. 2. Алексис Кагаменың африкалық философияны дамытудағы орны қандай? 3. Эфиопиялық Клод Самнер философиясы қандай принципке негізделген? 4. Африкалық этнофилософияның басты принциптері мен ерекшелігі неде? VIII тарау ҚАЗАҚ ФИЛОСОФИЯСЫ Казақ философиясы қалыптасуының тарихи ерекшеліктері Ежелгі заманнан өмір сүріп келе жатқан түркі тайпалары негізінде қалыптас- қан іргелі халықтардың бірі - қазақгар ғасырлар бойында жазба мәдениеті бол- маса да, ауызша әдіспен өзіне тэн бай рухани мұра жасай білді. Ал жазба әдебиет пайда болғаннан кейін бұл мұра өте қарқынмен дами отырып, әрқилы ерекшелік- терге толы күрделі тарихи жолдардан өтті. Осы рухани мұра жүйесінде қазақтың ертедегі философиялық ойлау эле- менттерінен бастап, қазіргі замандағы толысқан философиялық теориясын тү- гелдей қамтитын ұзақ та жемісті философия тарихы мол орын алады. Оның не- гізгі бағыттары ретінде тұрпайы-диалектикалық ойларды, дүниеге шынайы түр- дегі көзқарасты, дінді тану жэне басқа да еркін ойлау процестерін, моральдық мәселелер мен адам туралы ілімдерді, күш көрсету саясатына қарсы бағыттарды насихатгауы, т.б. мәселелер болды. Ақындар мен жыраулар, саясаткерлер мен батырлар, хандар мен қолбасшылар, айтыскерлер мен ертекшілер, билер мен серілер - бэрі де өздері өмір сүрген заманның объективті қубылыстарын тілге тиск, ойға өрнек етіп, эртүрлі деңгейде, бірақ жалпы алғанда, жартылай даму тенденциясы шеңберінде қазақ халқьшың қоғамдық-саяси, мәдени, сайып келгенде, философиялық ойлау жүйесінің құры- лымын жасады. Олар шынайы реализм, білімнің негізгі жақтары, еркін ойлау, деистік жэне пантеистік көзқарастар, адамгерніілік, ізгілік, имандьшық, зорлық- зомбылыққа қарсы күресу, құқықтық, саяси жэне философиялық жақтары, мемле- кет, қоғам, жеке адам мэні, тағы басқалар еді. Осы аталған көзқарастар сы ңаржақтыққа, консерватизмге, тоқыраушылыққа, қазақ халқының прогрессивті дамуына кедергі болатьш басқа да кемшіліктерге қарсы бағытталады. Бұл да - қазақ философиясының қалыптасуы мен дамуының өзіндік ерекшелігі. Қазақ философиялық ойының тағы да бір ерекшелігі деп оның шынайы патриотизмін, халқына сүйіспеншілігін, оның бақыты, мүддесі жэне болашағы жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|