Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤
§ 36. НЕГIЗГI ЖЎНЕ ТУЫНДЫ ЕЛIКТЕУ СҐЗДЕР
жүктеу/скачать 0,7 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілі 7сынып
| § 36. НЕГIЗГI ЖЎНЕ ТУЫНДЫ ЕЛIКТЕУ СҐЗДЕР
Елiктеу сµздер ³ºрамына ³арай негiзгi, туынды ж±не к¼рделi т¼бiр болып келедi. 1. Негiзгi елiктеу сµздерге ±р т¼рлi дыбыстар мен ³имыл, iс-±рекетке тiкелей елiктеуден туІан т¼бiр сµздер жатады. Мысалы: тарс, тырс, к¼рс, дiк, жылт, топ, шiґк, морт, ³арс, ырс, борт, ³ыґ³, iрк, шаґ³ т.б. 2. Туынды елiктеу сµздер негiзгi т¼бiр елiктеу сµздер мен бас³а да сµздерден-а³, - еґ, -ыґ, -iґ, -ґ жºрна³тары ар³ылы жасалады: а) негiзгi т¼бiр елiктеу сµзден жасалІан туынды елiктеу сµздер: арс-аґ, болп-аґ, томп-аґ, быж-ыґ, кiлт-iґ, жылп-ыґ, сымп-ыґ т.б. ±) етiстiктерден жасалІан туынды елiктеу сµздер: аІар-аґ, былІа-ґ, жайна-ґ, ³ызар-аґ, сыла-ґ т.б. б) осы жºрна³ ар³ылы жасалІан кейбiр туынды елiктеу сµздердiґ т¼бiрi ³азiргi кезде жеке ³олданыл- майтын µлi т¼бiрге айналып кеткен. Олардыґ т¼бiрiн т¼бiрлес бас³а сµздермен салыстырып ³арау ар³ылы болжауІа болады. Мысалы: арбаґ (арби), ербеґ (ерби), жарбаґ (жарби), кiрбеґ (кiрби), адыраґ (ады рай), ажыраґ (ажырай), маймаґ (майми, майма³), кiржiґ (кiржи), ³ай³аґ (³ай³и, ³ай³ы), сидаґ (сиди) т.б. 3. К¼рделi елiктеу сµздер негiзгi ж±не туынды елiктеу сµздердiґ ³айталануынан немесе ³осарлануынан жасалады. Мысалы: борт-борт, г¼рс-г¼рс, г¼р-г¼р, д¼р-д¼р, дiр-дiр, зыр³-зыр³, б¼рсеґ-б¼рсеґ, жалбаґ- жалбаґ, ³ожа³-³ожа³, тарс-тºрс, арс-ºрс, баж- баж, жар³-жºр³, шап-шºп, арбаґ-ербеґ, адыраґ- едiреґ, тапыр-тºпыр т.б. 109 Елiктеу сµздерден жºрна³ ар³ылы бас³а сµз топтары да (негiзiнен зат есiм мен етiстiк) жасалады. Мысалы: тарс-ыл, тырс-ыл, сыр-ыл, бºлт-аґ, б¼лк-еґ, даґ- Іыр, ³аґ-Іыр, д¼ґ-гiр т.б. т±рiздi елiктеу сµздерден жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|