зат
есiм, есiмдiк, тєйы³ етiстiк, есiмшемен
тiрке-
сетiн септеулiк тер:
ар³ылы, жайында, ¼шiн, туралы,
сайын, т±рiздi, сия³ты
т.б.
2.
Барыс септiктегi сµздермен
тiркесетiн септеу-
лiк тер:
дейiн, шейiн, таман, ³арай, салым, жуы³,
тарта
т.б.
3.
Шы²ыс септiктегi сµздермен
тiркесетiн сеп-
теу лiк тер:
кейiн, соґ, берi, бºрын, ±рi
т.б.
4.
Кµмектес септiктегi сµздермен
тiркесетiн
сеп теу лiк тер:
³атар, ³абат, бiрге.
141-жатты²у.
Септеулiк шылау ар³ылы байланысып
тºрІан сµздердi септеулiгiмен бiрге терiп жазыґдар.
Ї л г i :
мº³ата алмайтын болІан соґ
1. А³ыры ³ол к¼шпен Балуанды не ³ор³ыта, не
мº³ата алмайтын болІан соґ, Јордабай заґды ³ºрал
етуге кiрiстi. Тройцкий µзiнiґ не iстеуi туралы хат жазып
а³ыл сºрады. Јºлжа мен Алматыдан КŸкшетау,
ЈызылжарІа сауда
герлер жыл сайын аІылып жатады.
(
С. М
.)
115
2. Еґбегiмiз осындай еленiп, баІаланІаны ¼шiн м±де-
ниет министрлiгiне шексiз алІысымды айтамын. Жыл
сайын жоспарды артыІымен орындайтын. (
«Нºрлы жол»
газетiнен
)
142-жатты²у.
М±тiндi о³ып шыІып, шылауларды та быґдар,
тiркескен сµздерге ³андай маІына ¼степ тºр Іанын бай³аґдар.
Ї л г i:
ар³ылы
шылауы
Ташкент
сµзiне тiркесiп,
оІан мекендiк м±н ¼степ тºр.
ТҐЛЕ БИ МЕН МОЛДА
Ташкент ар³ылы µтетiн Шыршы³ деген ³ыста³та бiр
бай молда тºрады екен. Ол елге жаІымсыз, тiлемсек, µзi
сараґ ж±не ³арынды, семiз болыпты. Сол мiнезi ¼шiн ол
бiрер кездескенде Тµле биден сµз естiп, ы³тап ж¼редi
екен. Тµле би т¼йесiн баІып ж¼рген жiгiтiн бiр жа³³а
жºмсап, т¼йесiн µзi ³айырып келе жатса, алдынан есек
мiнген баяІы сараґ молда кездесiптi. Ол Тµле бидiґ
т¼йеге мiнiп, т¼йесiн µзi айдап ж¼ргенiн маза³ еткiсi
келiп былай дептi:
– Ау, биеке, т¼йенi µзiґiз баІып ж¼ргенiґiз ³алай,
т¼йешiґiз жо³ па едi?
– Ґз малын µзi ба³³ан ар-намыс болып па?
Тµле бидiґ ел ³амы ¼шiн к¼нi-т¼нi ºй³ыдан безiп,
ж¼деґкiреп ж¼рген кезi болса керек. Ўлгi молда таІы да
кекете бастапты:
– Ґзiґiз ±бден ары³тап, тºралап бiтiпсiз Іой.
Сонда Тµле би оІан:
– «Ґлеґдi жерде молда семiредi» – деген, менiґ не
¼шiн азып ж¼ргенiмдi сендей а³ыма³ ³андай бiлсiн, –
деп жµнiне ж¼ре берiптi.
(«Јаза³тыґ би-шешендерi»
кiта бынан)
143-жатты²у.
Кµп н¼ктенiґ орнына тµменде кµрсетiлген
септеулiктердiґ тиiстiлерiн ³ойып, сµйлемдердi кµшiрiп
жазыґдар.
116
Мал ... таласпа, ар ... талас! (
¡. Науаи
) Адам неІºрлым
а³ылды, мейiрiмдi болІан ..., соІºрлым µзiнiґ жа³
сы-
лыІын баІалаІым келедi. (
«Даналы³ сµздер» кiтабынан
)
Досы ... жа³сы ±ґгiме естiгенге ³уанды. Олардыґ
±ґгiмесi к¼згi егiн болды. ЖазІа ... о³у да бiржа³тама
болып, ³олына диплом алар. Газет ... iздеу салып туысын
тауып едi.
Керектi септеулiктер:
ар³ылы, дейiн, жайында,
сайын, ¼шiн
.
Достарыңызбен бөлісу: |