Франц Бопп Расмус Раск Якоб Гримм «Үндіеуропа тілдерінің салыстырмалы грамматикасы» (1833-1849) «Неміс тіілі граммати- касы» (1819 ж.) «Көне исланд тілінің шығу тегін зерттеу» (1817 ж.) Вильгелм Гумбольт Тілдің құрылымы, тіл мен мәдениет, тіл мен ойлау, тіл мен қоғам, тіл тарихы, тіл ғылымының салалары т.б. зерттеулері
А.Х.Востоков «Славян тілдері жөніндегі пікірлер» (1820 ж.)
ХІХ ғасыр тіл білімі (тіл философиясы)
Тіл философиясының алға қойған мақсаты -- тілдің табиғаты мен мәнін, оның қоғам өміріндегі алатын орны мен қызметін, ойлаумен, адамдардың рухани өмірімен байланысын айқындау . Вундт Шлегель Гердер Штейн-таль Шлейхер Вильгельм Гумбольдт
ХІХ ғасыр тіл білімі (тіл философиясы)
Вильгельм Гумбольдт Тіл – әрекет, ол рухтың жемісі, әрекеті. Тіл үздіксіз даму үстінде, даму-тілдің өмір сүруінің формасы.
Тіл-ойлау әрекетінің шығармашылық синтез, бірақ ол – актив форма, ойлау әрекетінің құралы. Тіл мен ойлаудың бірлігі – ажырамас бірлік. «Адамзат тілі құрылысының әр алуандығы туралы» (1827); «Ява аралығындағы Кави тілі туралы» (1836) Халық тілі –оның рухы, халық рухы – оның тілі
ХІХ ғасыр тіл білімі (тіл философиясы)
Гумбольдтшылдық В.фон Гумбольдтың философиялық-тілдік ілімі негізінде тілді және оны зерттеу туралы қалыптасқан Гумбольдт ілімін қостап жалғастырушылардың бастылары Х.Штейнталь, В.Вундт (Германия), А.А.Потебня (Ресей) ХХ ғ. І ж. Еуропа мен Америкада неогумбольдтианство Тілдің семантикалық жағын зерттеуге және тілді халық мәдениетімен тығыз байланыста зерттеуге мән берді.
