Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы Тараз қаласы әкімдігінің білім бөлімі Тараз қаласы №11 орта мектептің педагог-психологі Абитжанова Жанар Аманжоловна проективті әдістер
жүктеу/скачать 290,5 Kb.
|
1612518414 (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Крокодилдер” әдісі
| Әр түрлі кактустар
Психолог салынған суреттегі әр түрлі белгілерді анықтап, сол арқылы баланың мінез ерекшеліктерін біліп, ол ерекшеліктің пайда болу себептерін түсіндіруі керек. Суретті түсіндірген кезде “суретшінің” сурет салу тәжірибесі де ескерілуі керек. Сурет сала алуы – алмауы, шаблондар мен топтауырындарды пайдалану жас ерекшеліктерінің бәрі сынақ нәтижесіне әсер етеді. “Кактус” сынағы бес жыл үш жастан жоғары балалар арасында тәжірибеден өтті. Бұл тестің нәтижесінде адамның эмоциалды сферасының қалпын, агрессияның болуын, агрессияның бағытын, агрессияның күшін білуге болады. А4 қағаз бен қарындаш беріледі. Түрлі түсті қарындаш берілсе, сегіз түс беріліп, нәтижесі Люшер сынағының көрсеткішімен талданады. Суретте салынатын адамның мынадай қасиеттері көрініс таба алады: Агрессия – иненің болуы. Қаты білінетін, ұзын, тығыз орналасқан ине агрессия деңгейінің жоғарылығын білдіреді. Импульсивтілік – сызықтардың жуан болуы, бір – бірінен алшақ жатуы. Эгоцентризм, лидерлікке ұмтылу – үлкен сурет, қағаздың ортасында. Өзіне сенімсіздік, тәуелділік – кішкентай сурет, қағаздың шетінде. Қыр көрсету, ашықтық – кактуста шығып тұрған өскіннің болуы. Тұйықтық, сақтық – кактустың ішінде және кескінінде зигзагтың болуы. Оптимизм – ашық түстерді қолдану, “Қуанып” тұрған кактус. Мазасыздық – қара түстерді көп пайдалану (түрлі түсті қарындаштарда), суретте қысқа сызықтармен бояу. Нәзіктік – сәндеу, гүлдің болуы, жұмсақ сызықтардың болуы. Экстраверттілік – басқа гүлдер мен кактустардың болуы. Интраверттілік – бір ғана кактус. Үйдегілердің қорғауын қажет ету, жанұядағы бірлік сезімінің болуы – гүлдің горшогының болуы, бөлме өсіидігін салу. Үйдегілердің қорғауын қажетсінбеу, жалғыздық сезімнің болуы – жабайы, дала кактустары. Енді балалар қандай кактус салатындарыңа мысал келтірейік. Суретті салып болған балаға нәтижеге жететін мынадай сұрақтар қоюға болады: 1. Бұл кактус үйде өсер ме, әлде жабайы ма? 2. Бұл кактустың тікенектері батады ма? Ұстап көруге болады ма? 3. Кактус өзіне қарағанда су құйғанды ұнатады ма? 4. Кактус жалғыз өседі ма, әлде басқа өсімдіктермен көрші болып өсе ала ма? 5. Кактус өскенде қалай өзгереді (инесі, көлемі, өскіні)? Сынақ қорытындысын шығару кезінде баланың үйінде дәл осындай кактустың болуы немесе бір жерден кездестіруі сияқты жағдайлар әсер етуі мүмкін. Сондықтан мұқият ойланып талдау керек. “Крокодилдер” әдісі Агрессиялық экспресс – диагностикасына бейімделген әдістеме шартты түрде “крокодилдер” әдістемесі деп аталған. Мамандардың пікірінше, крокодилдер агрессиялық мінез – құлықтың символы болып табылады. Крокодилдің кескіні (суреті) адамдарда агрессиялық тенденциялардың пайда болуына әсерін тигізеді. Сурет кек сақтау, күдік туғызу, жауласу сияқты қасиеттерді көрсетеді. Бұл әдістеме әр түрлі жастағы адамдарға қолданылады. Мақаладағы 1, 7, 8 – сынып оқушыларын зерттеу материалдары берілген. Материал: А4 форматты ақ парақ. Бейнелеу құралдары: қара және түрлі түсті қарындаштар,фломастерлер. Түсі, көлемі, түрі, сюжеті (бейнесі) қосымша талқыланбады. Уақыттың шектеулілігі белгіленбейді. Кіші оқушылар конформділіктің жоғары деңгейіне ие, сондықтан олар зерттеу барысында басқалардан көшіріп алуын алдын алатындай етіп орналастыру керек. Зерттеу барысында таптауырын деп атауға болатын суреттер түрі анықталды. Олардың мазмұны неғұрлым танымал мультфильмдер мен ертегілердің кейіпкерлері арқылы бейнелендірілді. Балалардың эмоциялық күйін кейіпкердің ролінен бөлу үшін суреттен кейін сұрау жүргізіледі. Суретті қарайық (Таня 13 – жаста). Бұл қыздың ойынша, бұл чебурашканың досы Гена крокодилі. Ол кейіпкерді мультфильмдегі рөліне сәйкес суреттеледі. Бірақ жағымды қасиеттердің кейбіреуіне (ол ақылды, сенімді) қарамастан суретте қыз тұлғасының эмоционалды жағы көрініп тұр. Бұл түс туралы шешімде көрініс тапты. Көк түсті қарындаш қолданылды. Таня крокодилдің көк екендігің, өйткені оның мейірімді екенін айтты. Табиғатынан өте жақсы бояуларға бай аллигаторлар суретте сирек (шамамен 3%) кездеседі. Оқушылардың көбі түрлі түсті гамманы қолданды. Көп қолданылытын түстерден бас тарту оқушылардың креативтілігін, олардың ойлау қабілетінің бейнелерін, ақпарат берудің қосымша түрлерін көрсетеді. Одан ешкімнің қорықпауы үшін. Көңілі алаңдайтын балалар көп жағдайда қара қарындашты қолданады. Көптеген сурет техникаларындағы сиқты біздің зерттеуімізде алаңдаушылықтың кейбір белгілері байқалады. Жоғарғы сынып оқушыларына қарағанда бастауыш сынып оқушыларының суреттері көп өшірілген және түзетілген. Бұны былай түсіндіруге болады: Бұл оқушылардың мектеп нормалары мен ережелеріне сай болуға тырысуы, өйткені олар сурет салуды өз ойын айтудың әдісі ретінде қарастырады. Сондай – ақ түзетуді (өшіруді) бейнелеу құралдарының көмегімен агрессиятілік немесе агессивтіліктен пайда болған қорқынышты азайту қажеттілігі ретінде қарастыруға болады. Үлкен крокодилді салып, соңында крокодилдің көлемі көп мөлшерде кішірейсе, бұл метаморфоз. Диназаврға ұқсайтын аң салған жағдайда, қоршаған әлеуметтік ортаны осылай қабылдау балаға теріс әсер етіп, қорқыныш тудырады. Агрессиялық күйдегі крокодил бейнеленген болса, оның құйрығы белгіленген, ол кек сақтаудың көрсеткіші болып есептеледі. Сурет салу кезінде қызыл түспен бояуға көп уақыт кетсе, суреттің бір бөлігіндегі кез келген фиксация мен уақытша тоқтаулар ішкі тұлғалық дау – жанжалдардың индикаторы болып табылады. жүктеу/скачать 290,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|