Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы Тараз қаласы әкімдігінің білім бөлімі Тараз қаласы №11 орта мектептің педагог-психологі Абитжанова Жанар Аманжоловна проективті әдістер
жүктеу/скачать 290,5 Kb.
|
1612518414 (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Әлемде жоқ жануар” әдістемесі
- Түрлі түсті пирамидалар тесті”
| Қосымша белгілер: Қосымша элементтер (су, ағаштар, жер) жағдайды құрастырғысы және бақылағысы келгендігін көрсетеді. Су (көл, өзен, т. б.) крокодилмен бірге өз символикасына ие. Су жаман тәртіпті көрсетпейді, агрессияның латентті формасын көрсетеді. Тура агрессияті символдардан (тарнақ, тіс, тікен) басқа өшпенділікті бейнеленген жануарлардың саны көрсетеді. Қаз қатар орналасқан және бір – бірін қолдайтын 2 крокодилдің суретін салынса, суретті салып болғаннан кейін сұрау барысында бұл суреттің агрессиялық жағдай мысала екендігі анықталған, өйткені ол ұнамайтын сабақтан кейін салынған жағдайда.
Ең маңызды көрсеткіш – жауаптардың парақтағы орны. Суреттің сол жоғары жақта орналасуы алаңдаушылық пен өткенге бағытталғандығын көрсетеді. Суреттің сол жақта орналасуы (қиылысуы) өткен өмірді жоққа шығаруы көрсетеді. Парақтың шетінде құйрық кесілген. Баланың мұндай қылығы оның кек сақтауын жоққа шығарады, ол бәрін жақсы көреді және кешіреді. Жануарды парақтың ортасына орналастыру – толық емес пен қорғансыздық сезімінің дәлелі. Бұл суретті құрдастарымен салыстырғанда физикалық тұрғыдан аз дамыған өте жасқаншақ болуы мүмкін. Анфас суреттер ереже бойынша компромистік мінез адамдарға тән суретті салып болғаннан кейін сұрау процесінің барысында агрессиялық себептерін анықтау қажет. Сонымен “Крокодилдер” әдістемесін түсіндіру барысында стандартты жобалы суреттерді тестерде сипаттайтын параметрлер қолданылды. (Өмір сүрмейтін аң, Маховер тесті). Аталған әдістемелердің орындалуы қиын емес, балалар үшін қызықты және олардың қарсылықтарын тудырмайды. Біз қол жеткізген қорытындылар тәуелсіз эксперттердің (мұғалімдер, мектеп психологі, ата – аналар) бағасына сәйкес келеді. Әрине “Крокодилдер” әдісін басқа тесттерге қосымша ретінде қолдануға болады. “Әлемде жоқ жануар” әдістемесі Жоғарғы сынып оқушысының тұлғасын зерттегенде “Әлемде жоқ жануар” жобалау (проективті) тестін қолдануға болады. Бұған бір парақ қағаз, жұмсақ қара қарындаш және өшіргіш керек. Жұмсақтығы орташа қарындашпен салу қажет, жай қаламсаппен және фломастермен салуға болмайды. Нұсқау: Өмірдегі жоқ жануарды салыңыз және оған өмірде болмаған атау беріңіз. Сурет салынып болған соң, әңгіме құрастыру өтініледі. Әңгіме мүмкіндігінше сөзбе – сөз жазылады. Егер әңгіме жануар туралы жеткілікті мәлімет бермесе, жұмыс аяқталғаннан кейін келесі қосымша сұрақтар қойылады: • Ол немен қоректенеді? • Қайда тұрады? •Әдетте немен айналысады? • Көбіне нені жасағанды ұнатады? • Нені ұнатпайды? • Ол бір өзі тұрады ма, әлде кіммен? • Оның достары бар ма? Кімдер? • Оның жаулары бар ма? Олар кімдер? Неге олар оның жауы? • Ол неден қорқады, әлде ол ешнәрседен қорықпайды ма? • Оның мөлшері қандай? Содан соң зерттелінушіге оның жануары сиқыршыны кездесті деп қиялдау ұсынылады. Және бұл сиқыршы оның үш арманын, тілегін орындайды. Оның арман, тілегі қандай болуы мүмкін? Барлық жауаптар протоколға енгізіледі. Келтірілген сұрақтар – міндетті емес, олар бағыттаушы бола алады. Көрсеткіштер мен интерпретация Суреттің парақтағы орналасуы: Егер сурет стандартты вертикальды парақтың орта сызығының бойында орналасса, бұл қалыпты жағдай. Егер сурет парақтың жоғарғы бөлігіне жақындай түссе (ашығырақ, нақтырақ сипатталуы көбірек болса) өзін - өзі жоғары бағалауы, социумдағы өзінің орнына қанағаттанбауы және айналасындағылардың қадірлеуінің жеткіліксіздігі; өрлеуге талабы, өзін таныту тенденциясы, қадірлеу талабы деп саналады. Суреттің төменгі бөлігінде орналасуы – қарама-қарсы көрсеткіштері: өз - өзіне сенбеуі, өзін - өзі төмен бағалауы, жабырқаушылық, батылсыздық, сенбеушілік, өзінің әлеуметтік орнына қызықпаушылық, қадірлемеу, өзін таныту тенденциясының болмауы деп есептеуге болады. Фигураның орталық мағыналық бөлігі: (бас немесе оны алмастыратын бөлшектер). Ойлағанның немесе жобалағанның барлығын орындайды немесе аяғына дейін жеткізбесе де, орындайды (адам өзінің жобаларын асыра бастауға белсенді түрде кіріседі). Солға бұрылып тұрған бас – іс - әрекет және ойлануға бағытталған тұрақты тенденциясы. Зерттелінуші “іс - әрекет адамы емес”, тек ойлағанының бір бөлігі ғана жүзеге асады немесе тек бастайды. Батылсыздық, қорқу, белсенді іс - әрекет алдында қорқу жиі кездеседі (Бұны қосымша тұрғыда анықтау керек). Фас орналасуы, яғни бас салушыға бағытталған, бұл дарашылдық деп түсіндіріледі. Басында орналасқан сезім мүшелеріне сәйкес бөлшектер – құлақ, ауыз, көз салынған жағдайда: Көзге ерекше мән беріледі. Бұл адамға тән қорқудың символы. Осы мағына, әсіресі көздегі сызықшалар ашық қылып боялуынан түсуден көрінеді. Кірпіктердің бар – жоғына назар аударыңыз. Кірпіктер – бұл истероидты қыр көрсеткіш мәні. Ер кісілер үшін көз сызықтарын немесе қарашықты бояй түсу сияқты әйелдің мінезіне тән белгілердің көрінуі сирек кездеседі. Кірпіктер – бұл айналасындағылардың сыртқы көріктігіне және киіну үлгісіне сұртануы және осыған үлкен мән беруі. “Түрлі түсті пирамидалар тесті” Алғаш рет бұл тестіні Макс Пфистер 1950 жылы құрды, бірақ оны дамытқан Роберт Хайсс еді. Және де бұл тест 1963 жылы “Pcychological Bulletin” – алғаш рет басылып шықты. Жабдықтау және нұсқау Зерттелінуші үш “әдемі” және үш “әдемі емес” пирамида жасауы керек. Ол үшін ол 15*25 см шаршылардан тұратын бос орындарды 24 түстен (немесе оттенок) таңдау жасап толтыру керек. Әр қайсы түстің 15 шаршысы бар, сондықтан зерттелінуші пирамиданы тұтас бір түсті етіп жасай алады. Түрлі түсті шаршылар кез келген кезекте түсі көрінетіндей етіп тізіліп қойылады. Нұсқау бойынша “пирамида” бұдан да әдемі бола алмайынша қайта – қайта жасала береді. Үш “әдемі” пирамида жасалғаннан кейін, нұсқау бойынша енді үш әдемі емес” пирамида жасалуы ұсынылады. Жазбалар және ұпайларды есептеу CS – константардың қосындысы: үш пирамидада да қолданылған түстердің мөлшері. MIS - өзгерулердің минимальды қосындысы: екі пирамидада да қолданылған түстердің мөлшері. MAS - өзгерулердің максимальды қосындысы: бір пирамидада қолданылған түстердің мөлшері. AS – мүдем қолданылмаған түстердің мөлшері. Сонымен қатар, түстердің таңдауына байланысты келесі принципиальді синдромдар қолданылады: Қалыпты синдром (N syn): қызыл, жасыл, көк. Стимулдайтын синдром (S syn): қызыл, оранжевый, сары. Агрессиялық (драйв) синдром (D syn): сары, жасыл, қоңыр. Ахроматикалық синдром (А syn): ақ, қара, сұр. жүктеу/скачать 290,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|