Жануарлар экологиясы


ресіоп - топырақ;  Ыопіоз



Pdf көрінісі
бет31/139
Дата16.10.2023
өлшемі12,6 Mb.
#185679
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   139
Байланысты:
жануарлар экологиясы

ресіоп
- топырақ; 
Ыопіоз
- тіршілік етуші) деп атайды. 
ГІедобионттардың өмір тіршілігі топырақпен қаншалыкты дэрежеде 
тығыз байланысқанына қарай оларды экологиялық 3 топка бөледі: а) 
барлық өмір, тіршілігін топыракга. өткізетін, өмірінің қай сатысында 
да топырақсыз тіршілік ете алмайьын жануарлар г е о б и о н т т а р
деп аталады. Бұларға жауын кұрттары, геофилид қьфықаякгылар, 
құйрыкаяқтылар, сауытты кенелер, т.б. жатады; б) даму сатысының
58


бір немесе бірнеше кезеңінде міндетгі түрде топыракта дамып 
жетілетін жануарлар г е о ф и л д е р тобына жатады. Бұл топқа 
белсенді корекгенігі дамитын дернэсілдік кезеңінде топырақта 
тіршілік ететін, ал ересейіп жетілген кезінде тогіыракган шыгып жер 
бетінде тіршілік ететін жэндіктер жатады. Мысалы, толык түр өзгеріс 
(метаморфоз) 
арқылы 
дамитын 
такта 
мүртты 
коңыздардың, 
шыртылдақ 
қоңыздардың, 
үзынсирақ 
шыбьшның, 
күздік 
сүркөбелектің дернэсілдері міндетті түрде топыракта дамиды. 
Сондай-ақ дернэсілі өсімдіктің жер бетіндегі мүтпелерімен коректеніп 
дамитын, ап бірақ куыршақтанар кезінде жерге түсіп, топырақта 
куыршақ кезеңін өткізетін колорад қоңызы, бақбактың бізтүмсық 
қонызы қатарлы көптеген жэндіктер де геофил тобын кұрастырады; в) 
топыракта міндетгі түрде тіршілік етпейтін, эредік кане топырақта 
кездейсоқ кездесіп қалатын, немесе оны уақытша гана паналайтын 
(мысалы: нөсер жауын, күшті жел, төтенше ыстық кезінде) жануарлар
г е о к с е н жануарлар деп аталады.
Агылшын ғалымы Баклидың есептеуі бойынша жэндіктердің 98 
пайызға жуық түрі өзінің тіршілігінің қандай бір кезеңінде 
топырақпен байланысгы түрде тіршілік ететін көріиеді. Әсіресе 
геобионт, геофиль жануарлардың даму, қоректену, қозғалып жүру, 
т.б. белсенді тіршілігі топырақтағы экологиялық жағдаймен тығыз
байланысты жүріледі.
Жер үстіндегі ауалы орта жэне суда тіршілік ететін
жануарлардың қоректік тобы тэрізді топырак жануарлары да
жырткыштар (зоофаг), өсімдік қоректілер (фитофаг), өлексежегілер
(некрофаг), 
шірінді 
органикалық 
заттармен 
коректенушілер
(сапрофаг) деген қоректік топтарға жіктеледі.
Зоофаггар (


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   139




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет