Жануарлар экологиясы
оікоз- үй, орын) немесе баспанашьшық сыңар жақты қатьшас жэне трофобиоз (гр. ігорһе-к
жүктеу/скачать 12,6 Mb. Pdf көрінісі
|
жануарлар экологиясы
| оікоз-
үй, орын) немесе баспанашьшық сыңар жақты қатьшас жэне трофобиоз (гр. ігорһе-к орек; Ыо5-т\ртіл\к) немесе қоректік сыңар жақты қатынас. Синойкиялық комменсализм қарым-қдтынасы кезінде екі түрлі жануардың біреуі екінші жануарды баспана, орынжай ретінде пайдаланады, бірақ оған ешбір зиян да пайда да келтірмейді. Мысал ретінде жылы теңіздерде мекендейтін актиния дейтіп маржан полипы мен кішкене балыктардын қарым-қатынасын алайык: жыртқыштардан қорғану үшін кішкене балықтар актиния дейтін маржан полипының қармауыштарының арасына жасырынады. Актинияның қармауыштарында тітіркенген кезде күйдіргіш сұйык бөліп шығаратын жасушалар болатындықган жыртқыштар актинияға жоламайды. Ал кішкене балықтардың денесі кішкене болғандықтан актинияның кармауыштарларына сүйкенбейді. Сондықтан оны тітіркендірмейді. Оның қармауышына кішкене балықтар қорғаныштағанын актиния сезінбейді: оған ешбір әсерсіз. 70 Трофобиоздық комменсализмге ірі жыртқыштар мен өлексежегі жануарлардың арасындагы қоректік бір жакты қарым-қатынас мысал бола алады. Айталық арыстанның ұстап жеген жануарларынын олексе қалдьнъгмен кл>рқау қасқыр (гиена), шиебөрі, тазқара, т.б. өлексеніегі жануарлар қоректенуі бұларга пайдалы бола тұра арыстанға пайда да, зиян да келтірмейді. Екі түрдің біреуі екіншісіне октемдік жасап басымдық көрсету аркылы біреуі пайда тауын, екіншісі зиян шегетін қатынастың түрлері жануарлардың арасында кең таралған. Бүған жыртқыш пен қүрбан болушы жануардың арасындағы және тоғышар (паразитизм) мен ие агзаның арасындағы қарым-қатынастың түрлері жатады. Жырткыш- қүрбан, тоғышар-ие қатынастарының үқсастығы - бүл екі қатынастың екеуінде де жогарыда айтылғандай, қатынасқа түскен екі ағзаның біреуі шығынга үшырайды не жапа шегеді, ал екіншісі пайда табады. Айырмашылығы: паразит ағза ие ағзадан әрқашанда әлдекайда кіші және онын көбеюге ықтималдыга ие агзадан әлдеқайда жоғары болуымен сипатталады. Ал жыртқыш көбінесе қүрбан болатын жемтік жануардан үлкен немесе күшті болуымен катар жыртқьшітың көбею мүмкіндігі оның үстап жейтін құрбандық (жемтік) жануардан кем болады. жүктеу/скачать 12,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|