Жануарлар мен өсімдіктер экологиясы (оқу құралы)
жүктеу/скачать 1,97 Mb. Pdf көрінісі
|
кітап 2
| №
Туыстарының аты № Туыстарының аты 1 Гүлтобылғы 13 Кәд імгі адыраспан 2 Қайың 14 Балқаш түйетабаны 3 Дермене 15 Бетпақдала түйетабаны 4 Кәд імгі пісте 16 Түйетабаны 5 Түктігүлді Шренкия 17 Риандер 6 Минквиц примуласы 18 Резниченко Рианы 7 Крашенинников канкринелласы 19 Бор риан 8 Қызыл жыңғылдар 20 Құртқашаштар 9 Ұзын жыңғылдар 21 Аласа құртқашаштар 10 Құмқашқыны 22 Альберт құртқашаштары 11 Медуза жүзгіні 23 Қар тесер гүлі 12 Итшомырт шырғанақ Табиғаттағы жабайы түрлерді әсем дік сапасы жоғары, жаңа сорттар шығаруда теориялық ж ән е селекциялық м ән і жоғары. Аты әл емге әй гілі б әй шешектің жабайы түрлерінен айырылып қалған жағдайда жаңа сорттармен будандар шығару мүмкіндігі азаяды, өйткені жабайы түрлер гендік қордың негізін құрайды. Сондықтан, адам баласына жабайы түрлерді сақтап қалу көзделген. Қымыздық ( Rumex Acetosa ). Басқа аты – сиыр құмышақ, тай құйрық. Оның ерекшелігі: Көп жылдық шөп тектес өсімдік, биіктігі бір метрдей болып келеді. Тамыры етті болады, ортасынан жарып қарағанда сары түсті, сабағы тік әр і жіңішке жарышақты болады. Түп жағындағы жапырақтары ұзын, сағақты, жапырақ алақаны тар, ұзын сопақша формалы, жиегі толқындалғанғ сабағында өсетін жапырақиары жіңішке әр і ұзын, сабағы қысқа, жапырақ қынапшасы түтікше тәр ізді қабық тектес болып келеді. Үлкен шашақты гүлі шоғырлы, аталығы 6 дана, кішілеу гүлі солғын 200 жасыл түсті болып табылады. Жемісі үш қырлы сопақша болады. Тошала ( Grosuslaria ). Көп жылдық жапырақ төгетін бұтақ тектес өсімдік, биіктігі 1-2 метр болады. Кезектесіп қайталанып өсетін жүрек жапырақты, бұтақтарының өн бойында ұсақ тікені орналасқан. Мамыр айында гүлдеп, тамыз айында жемісі пісіп жетіледі. Жемісі сұрғылт жасыл түсті шар т әр ізді, ішінде сарғыш түсті ұсақ тұқымы болады. Жемісі тәтті, д әм ді болып келеді. Малшылар жеміс-жидек орнында жейді. Топталып өскен сабақ астында тік немесе көлбей өскен қоңыр күрең түсті томар сияқты тамырлары болады. Көбінесе жайлаудың күнгей беттеріндегі жартас астында, қорым жиегінде өседі. Қорықта құстар фаунасы қызық, әр і алуан түрлі. мұнда 80-дей түр кездеседі. Ә сіресе жыртқыштар көзге түседі, оның алтауы – ителгі, бүркіт, жұртшы, бақалтақ қыран, жыланшы мен сақалтай Қазақстан Қызыл кітабына енгізілген. Басқа жыртқыштардан күйкентай, құмай, жамансары кездеседі [83]. Біресек өзені аңғарынан табылған ұялар, сақалтай мен тағы бір қызылкітаптық түр жұмақ шыбыншы үшін, қорық территориясы таралу аймағының солтүстік шекарасы болып табылады. Құрғақ тасты шатқалдарда шақшақайлар, кекілік, көктеке торғай, татрең, сары торғай, тас торғайы, сирек бұталарда – ақтамақ бұлбұл, сарғалдақ торғай ж ән е боз құйқылжың торғай, тоғайлар мен өзен жағалауларында мысықторғай, қара сайрауық, көксала ж ән е қарамойын торғайлар ұялайды. 4-кесте. Андасай қорықшасында кездесетін тізімі мен саны № Құстардың атауы саны 1 қырғауыл 623 2 дуадақ 91 3 безгелдек 273 4 қаз 1803 5 үйрек 13772 6 қасқалдақ 1404 201 Қорықта бауырымен жорғалаушылардың бес түрі белгілі. Аласа тауларда мекендейтін қызылкітаптық сарыбауырдан басқа, қалқантұмсық жылан, қарашұбар жылан, ұзын жолақ кесірт мекендейді.Қосмекенділерден барлық жерде жасыл құрбақа көп, көлбақа сирек кездеседі Өзендерде балықтардан шармайдың мекендейтіні анық белгілі, саны қаскерлердің аулауынан қатты қысқарып кетті. Омыртқасыздар фаунасы, оның ішінде ең ірі класс насекомдар арнайы зерттелмеген. Болжам м әл іметтері бойынша 6 отрядтың қызылкітаптық 18 түрі: инеліктер (көрнекті шоқпарқарындыинелік, кириченко инелігі, әд емі қыз ж ән е әм ірші инелік); д әу іттерден (ағаш д әу іті); тікқанаттылардан (дала шегірткесі, қоңырқанатты шегіртке); теңқанаттылардан (карминді виктория сымыры); қаттықанаттылар немесе қоңыздардан (гангльбауер тамыржегіш қоңызы, қоснүктелі қанқызы, нүктелі қанқызы); жарғаққанаттылардан (дала сколиясы, сарықанатты сфекс); қабыршаққанаттылар немесе көбелектерден (александр көбелегі) мекендейтіні анықталған. 5-кесте. Андасай қорықшасында кездесетін жануарлардың тізімі мен саны № Жануарлар атауы саны 1 арқар жүктеу/скачать 1,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|