Бақылау сұрақтары:
1.Адамдағы автоматтықырғақтылық тәуліктегі уақытқа немесе жыл мезгілдеріне байланысты өзгеруі мүмкін бе?
2.Егер студентке әрбір есептеу соңында нәтижесін айтса, қортындының өзгеруі мүмкін бе ?
Әдебиеттер:
1.Ягодинский В.Н. Ритм, ритм, ритм. М.:Знание, 1985. С.73-101.
2.Циклические процессы в природе и обществе. Ставрополь: Изд-во Ставропольского ун-та, 1993. С.195-263.
№14,15 лабораториялық сабақ.
Тақырыбы: Жеке адамдағы автоматтық ырғақтылықты анықтау. (Биологиялық ырғақтылық)
Теориялық бөлім.
ХХ ғасырдың басында австрия писхологі Герман Свобода (1873-1963) және неміс дәрігері Вильгельм Флисс (1859-1928) ауруханадағы созылмалы аурулары бар науқастардың көптеген өздеріне мәлім ауруларының тарихындағы көрсетілген материалдарды жинақтап, жүйелегенде олар бір-біріне қатыссыз қызықты математикалық заңдылықты көреді. Сөйтсе, аурудың күшейіп, науқастардың дәрігерге көрнетін күндері 23 және 28 күнде мезгіл-мезгіл қайталанып отырады екен. Бұл кезеңдерді В.Флисс адамның физикалық және сезім әрекетіне берілгіш (эмоциональный) жағдайда болатын кездері деп атаған. Кейіннен австриялық оқытушы Альфред Тельшер, студенттердің оқу материалдарын қабылдауында да белгілі бір кезеңдердің бар екенін (цикличность) байқаған, бірақ оның қайталанып отыратын мезгілі 33 күнге сәйкес келген. Бұл ырғақты ақыл-ой кезеңі деп атаған.
Сол уақыттан бері дүние жүзінің көптеген елдерінде мыңдаған статистикалық материалдардың мәліметтерін өңдеген зерттеулер жүргізілді. Олар тек ауруларды, не ақыл-ой қабілеттілігін ғана зертеп қоймай, олар өндіріс орындарындағы бақытсыздық жағдайларды, транспорттағы жол апаттарын, өлімді, спорттағы нәтижелерді және т.б. зерттеген.
Нәтижесінде адам организмінде дүниеге келген сәттен бастап беріліп, оның бүкіл өмірі бойына жалғасатын флиссов ырғақтары деп аталатын тұжырым қалыптасты. Әрбір ырғақтың өзгерісі оның атына сәйкес адамның физиологиялық (әрекет етуіндегі) жағдайының жоғары болатын кезін көрсетеді: (1 сурет)
А – белсенділік, t-уақыт,
«+» - оң нәтижелі кезең,
« - » - теріс нәтижелі (шамалы) кезең,
«•»- өте қиын кезең.
Егер адамның дүниеге келген күнінен зерттеу жүргізілген күнге дейінгі барлық үш ырғақты (физикалық сезім әрекетіне берілгіш, ақыл-ой) үлгі график түрінде тұрғызып көрсетсек, график шамамен 2-суретте көрсетілгендей түрде болады.
«—» - физикалық айналым.
«----» - сезім әрекетіне берілгіш кезеңнің айналымы.
«—•—» - ақыл-ой кезеңі айналымы.
«х» - зерттеу жүргізілген күн.
Бұдан көретініміз айналымға түсетін кезеңдердің мезгілі әртүрлі болғандықтан зерттеу жүргізетін күн бұлардың көрсеткіштері мүлдем әр түрлі болады.
Достарыңызбен бөлісу: |