Жазылым дағдыларын қалыптастыру әдістемесі
жүктеу/скачать 70,28 Kb.
|
|
Жазылым дағдыларын қалыптастыру әдістемесі Мақсаты:жазылым, жазылымның ішкі кезеңдерін сабаҕ үдерісінде іске асыру жолдарының әдістемесін игеру Қаралатын мәселелер: жазылым жазылымның ішкі кезеңдері.Сауаттылыҕ және идеяны жеткізе білу шығармашылыҕ жұмыс түрлері Жазылым дегеніміз Жазылым тӛрт дағдылардың бірі және ол өндіруші дағдылар ҕатарына жатады. Яғни ӛндіруші дағды дегеніміз тілді ҕолданып сӛйлеу немесе жазу. Ҕарапайым тілмен айтҕанда, жазылым хабарды ҕағаз бетіне түсіруді ҕамтамасыз етеді. Жазу арҕылы коммуникацияға түсу үшін біз әріптер мен сӛздерді пайдалана отырып, сӛйлем ҕұрай алуымыз керек, ал сӛйлемдерді топтастыру арҕылы біздер ӛз ойымызды жеткізе аламыз. Жазылым түрлері: тізім жасау, ҕұттыҕтау ҕағазы, электрондыҕ хат, күнделік, хабарлама, әңгімелер, эссе және т.б. Әр жазылымның өзіне сай ерекшелігі болады. Мысалы, жазу стилінің деңгейлері: ресми (ғылыми, іс ҕағаздар стилі) және бейресми (ауызекі сӛйлеу сӛздері); ҕағаз бетінде орналасу тәртібі; аҕпараттарды орналастыру реті; мәтіннің ұйымдастырылуы. Жазылымның ішкі дағдыларын екі топҕа бӛліп ҕарастыруға болады. Біріншісі – сауаттылық, ал екінші тобы – идеяны (ойды) жеткізе білуі. Сауаттылыққа қатысты дағдылар: 1. орфограяфиялыҕ ҕатесіз жазу; 2. әріптерді дұрыс және ҕосып жаза білу; 3. пунктуацияны дұрыс ҕолдану; 4. ҕағаз бетіне дұрыс орналастыра білу; 5. сӛздерді дұрыс таңдай білу; 6. грамматиканы дұрыс ҕолдану; 7. сӛйлемдерді дұрыс байланыстыра білу; 8. абзацты (жаңа азат жолдан басталған, бір идеяға ғана негізделген кӛлемділеу жазылым бӛлігі) дұрыс ұйымдастыра білу. Идеяны жеткізе білуге қатысты дағдылар: 1. Стильді дұрыс таңдай білу; 2. Идеяларды жүйелі ұйымдастыра білу; 3. Мәтін түрлерінің ерекшеліктерін ҕолдана білу және мағынасын жеткізе білуде ҕажетті функцияларды пайдалана білу. Мысалы: баяндау, шағымдану, ӛтініш білдіру, алғыс айту, ҕысҕарту (бірнеше сөздермен негізгі идеяларға тоқталу), ҕорытындылау. Жазылымда ҕарастырылатын тағы да бір екі аспект- үйлесімділік пен жүйелілік. Үйлесімділік дегеніміз сӛйлеу және жазу тілінде грамматикамен сӛздердің логикалыҕ үйлесімде болуы. Ал үйлесімділік құралдары мыналар: үстеулер (кейін, сосын, келесі); есімдіктер (ол, сол, бұл,); шылаулар (дегенмен, әйткенмен, себебі). Жүйелілік дегенге келетін болсақ, ол оҕырманға түсінікті болу үшін жазу тіліндегі идеялардың жүйелі және логикалыҕ дұрыс байланыста болуы. Белгілі бір жазылымды толық орындау үшін бірнеше қадамдар жасалады: 1. Әуелі жазғың келетін нәрсені аныҕтап алу. 2. Ойыңды дұрыс жеткізуді жоспарлау 3. Бірінші нұсҕасын (ӛзгертілуі мүмкін жазылым түрі) жазып кӛру 4. Түзету ( ҕателерді түзету және мазмұнын толыҕтыру) Тексеріп шығу (сауаттылыҕҕа тексеру және түзеу) 6. Дұрыс нұсҕаны (екінші немес соңғы нұсҕаны жазып шығу) жазу. Жазылымды үйретудің бірнеше жолдары бар. Солардың ең бастылары продуктивті жазылым және процесті жазылым. Егер үлгі беру арқылы жазылымды үйретсек, мұны продуктивті жазылым деп атаймыз. Яғни мұғалімдер жазылым түрлерінің үлгісімен таныстырып, мәтінімен жұмыс жасатуы керек. Белгілі бір жазылым үлгісі оның мазмұнымен, лексикасымен, стилімен және ҕұрылысымен таныс болуға кӛмектеседі. Сонымен ҕатар үлгілер оҕушыға ҕалай жазуы керек туралы идеяны да береді. Ал егер де мұғалім оқушыларға жазылымның барлық қадамдарымен жұмыстануды қамтамасыз етсе, бұл процесті жазылым деп аталады.Толығыраҕ айтҕанда, жазылымды жоспарлаудан бастап, алғашҕы нұсҕасын жаздырту, түзету, тексеруге дейін оҕушыларды жұмыстандыру. Бұл оҕушыларға жазылымның әртүрлі аспектілерімен әртүрлі уаҕытта жұмыстана білуге дағдыландырады. Мысалы, жоспарлау кезеңінде идеяларды ойлап табады және ұйымдастырады, алғашҕы нұсҕасын жазу кезеңінде ӛз ойларын жеткізу үшін ҕажетті сӛздерді, сӛйлем ҕұрылымдарын іздейді, түзету және тексеру кезеңінде жазылымның ұйымдастырылуы, сауаттылығы, ондағы идеяларды бағалауға мүмкіндік береді, яғни ӛз жұмысының артыҕшылығы мен осал тұстары туралы ойлануға мүмкіндік береді. Жазылым тӛрт дағдылардың бірі және ол ӛндіруші дағдылар ҕатарына жатады. Жазылым түрлері: тізім жасау, ҕұттыҕтау ҕағазы, электрондыҕ хат, күнделік, хабарлама, әңгімелер, эссе және т.б. Жазылымның ішкі дағдыларын екі топҕа бӛліп ҕарастыруға болады. Біріншісі – сауаттылыҕ, ал екінші тобы – идеяны (ойды) жеткізе білуі. Сауаттылыҕҕа ҕатысты дағдылар: идеяны жеткізе білуге ҕатысты дағдылар. Жазылым Жазылым продуктивті дағдылар қатарына жатады. Продуктивті дағды - тілді қолданып сөйлеу немесе жазу. Жазылым хабарды қағаз бетіне түсіруді қамтамасыз етеді. Біз жазу арқылы коммуникацияға түсу үшін біз әріптер мен сөздерді пайдалана отырып, сөйлем құрай алуымыз керек, ал сөйлемдерді топтастыру арқылы біз өз ойымызды жеткізе аламыз. Оқу бағдарламасында жазылым бөлімінде эссенің бөлімдерін меңгеру (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды), мекен мен оқиғаны сипаттайтын не суреттейтін эссе жазу оқу мақсаттары қамтылды. Оқушыға эссе бөлімдерін жазуды үйрету үшін, ең алдымен, оқушыға абзац жазуды үйрету қажет. жүктеу/скачать 70,28 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|