Жазудың қызметтері Маха Жазу
Жазу типтері мен түрлеріне қатысты терминдерді атап, түсіндіріңіз Шырын
жүктеу/скачать 1,02 Mb.
|
Латын сессия
- Бұл бет үшін навигация:
- Жаңа қазақ әліпбиінің жобалары Шырын
| Жазу типтері мен түрлеріне қатысты терминдерді атап, түсіндіріңіз Шырын
Суретжазу- сол кездегі адамдардың өзідерінің көргенін, бар эмоциясын, қызығушылықтарын қашап, салу арқылы көрсеткен жазу түрі, ол кезде бұндай адамдар өте аз болғандқтан, оларды құдай жіберген деп түсінген. Дыбысжазу және буынжазу- дыбыстық элементтерді түсініп, оны бөліп көрсетумен ерекшеленді. Себебі, буын буынды ажыратып, буынның дауысты және дауыссыз деп бөліп қарастырғандары да үлкен нәтижені көрсеткен. Ойжазу- жазбас бұрынғы санат. Финикий жазуы- семит тілі болып саналады. Бұлай аталу себебі, ең алғаш финикияда пайда болған өлі жазуы.Арамей жазуя арқылы жүзеге асады. Консонантты жазу- аударғанда дауыссыз дыбыс болып аударыладв, яғни, солардың негізінде қүрылған жазу. Этрус жазба ескерткіштеріне келер болсақ, олар этрус әліпбиінде жазылғандвқтан ескерткіштер солай аталған. Оңнан солға қарай қашалып жазыдған. Логограмма- немесе сөздің мағвнасын не оның негізін білдіретін шартты таңба түріндегі жазу. Жаңа қазақ әліпбиінің жобалары Шырын бұл әліпбиде жасанды әріптер де бар. Бірақ аяқ астынан ойлап табылған жасанды әріптер емес, әлемдік жазу тәжірибесінде қолданылатын «жасалынды» таңбалар. Ол әріптер «уәжсіз» де емес, мысалы, бұл әріптерді көргенде латынды танитын, ағылшынды білетін оқырман немесе жазарман қай дыбысты таңбалап тұрғанын болжай алады. «Мысалы, латын әліпбиіндегі «А» дыбысы мен әрпін білетін адам әріптің төбесіндегі екі нүктесі бар (умляут) таңбаны «А» дыбысының жіңішке түрі (Ә) екенін, ал «О» дыбысын білетіндер төбесіндегі умляут арқылы оның жіңішке түрі (Ө) екенін анық түсіне алады. Осы орайда ғалым қазақ тіліндегі еріндік дауыстылар бірінен-бірі шығарылған таңбалардан тұратынын атап өтті. Мысалы, латынның базалық әліпбиіндегі «У» әрпі «U» таңбасымен беріледі. Умляут диакритикасы жіңішке дауыстыларды белгілейтінін ескерсек, қазақ тіліндегі «Ү» дыбысын (ü) береді. Ал егер оның үстіне сызықша қойылса (макрон), жуан дауысты «Ұ» дыбысын білдіреді. Бұл тұрғыда қазір белінде сызықшасы бар «Ұ» әрпі жаңа латын әліпбиінде таңбаның төбесіне қойылып отыр. Жетілдірілген әліпбиде әріп саны – 31, әліпби тек латын әліпбиі базалық жүйесі таңбаларынан құралған. Бұл әліпбиде қазақ тілінің 28 дыбысы толық қамтылған. Қазіргі ә(ä), ө(ö), ү(ü), ұ(ū) және ғ(ğ), ш(ş) қазақ әріптері диакритикалық таңбалармен берілген. Әліпбиде халықаралық тәжірибеде қолданыста бар умляут ( ̈ ), макрон ( ˉ ), седиль ( ̧), бревис ( ̌ ) диакритикалық таңбалары қолданылған. Мамандардың сөзіне қарағанда, әліпби қазақ тілінің жазу дәстүрінде орныққан "бір дыбыс – бір әріп" принципіне толық сәйкес келеді. Жаңа әліпбиге кезең-кезеңімен көшу 2023 жылдан бастап 2031 жыл аралығында жоспарланып отыр. жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|