Жер ќыртысыныѕ ќўрамы

Практикалық жұмыс №1 Жер қыртысының құрамы.

1.Литосфералық плиталар.

2.Литосфералық платформалар.

Әрбір материктің негізін жер қыртысының тегістелген, салыстырмалы түрде тұрақты бөліктерін-платформалар құрайды.

Материктік жер қыртысы платформалар мен геосинклинальдарға жіктеледі. Платформалар аумағында жер бедері кебшесе жазық болып келеді. Бұл — ұзақ уақыт бойы сырткы күштер әсерінен жер бедерінің тегістелуінің нәтижесі. Жазық-платформалық аймақтар құрлық ауданының шамамен 53%-ын алып жатыр. Дүниежүзіндегі аса ірі Шығыс Еуропа, Батыс Сібір, Ұлы Қытай, Ұлы жазық пен Орталық жазық, Амазонка, Ла-Плата және т.б. жазықтар платформалық құрылымдарда орналасқан

Бұдан 2.7-1.7 млрд жыл бұрын жер қабығының гранитті-гнейсті қабаты және ертедегі платформалар пайда болған. Қазіргі кезде олар он түрлі блок түрінде– Европалық (Орыс), Шығыс Сібір, Қытай-Кореялық, Таримдік, Үндістандық, Африко-Аравиялық, Солтүстік-Америкалық, Оңтүстік-Америкалық, Австралиялық және Шығыс-Антарктикалық болып сақталған.
Тапсырмалар:

1. 
   Суретті пайдалан отырып, литосфералық плиталардың шекарасын анықтау
   
2. 
   Картаға қарап, литосфералық плиталардың шекарасында қайсы аралдар мен архипелагтар жатқанын анықтау
   
3. 
   Литосфералық плиталар мен платформаларды кескін картаға түсіру
   

1. 
   Тұяқбаев Н, Арыстанбеков К, Әбішов Б. Жалпы геология курсы. – А: 2009.
   
   2. 
      Сейітов Н. Геология негіздері. – А: 2010.
      
   3. 
      Сейітов Н, Жүнісов А.А. Қазақстан геологиясы. – А: 2008.
      
   4. 
      Иванова М.Ф. Общая геология. - М: Высш. школа, 1994.
      

Практикалық жұмыс №2 Жер қыртысының құрамы.

1. 
   Литосфералық плиталар мен платформалардың, геосинклинальды облыстардың шекаралары.
   

Әрбір материктің негізін жер қыртысының тегістелген, салыстырмалы түрде тұрақты бөліктерін-платформалар құрайды.

Сурет 1 – Антеклиза. а – антиклиналь; б – синклиналь;

Қазіргі ірі геосинклиналдық белдеулерге Альпі-Гималай, Батыс және Шығыс Тынық мұхиттық белдеулер жатады.

Жер шарында 800-ден астам сөнбеген жанартау бар, олардың басым көпшілігі мұхит табанында шоғырланған.
Тапсырмалар:

1. 
   Литосфералық тақталар деген не ? 
   2. Литосфералық тақталардың атын атаңдар . 
   3. Литосфералық тақталардың соқтығысы қандай аймақтарға сәйкес келеді ? 
   4. Материктік және мұхиттық тақталардаң соқтығысыуы калай өтеді ? 
   5. Анд таулары қандай тақталардың қақтығысыунан пайда болады ? 
   
   
   

 Кескін картаға жер бедерін салу.

1. 
   Бекботаев А.Т. Метаморфтық тау жыныстарының петрографиясы. – А: 2006.
   
2. 
   Абланов Б.Ф. Кристаллография және минералогия. – А: 2010..
   
3. 
   Тұяқбаев Н, Арыстанбеков К, Әбішов Б. Жалпы геология курсы. – А: 2009.
   
4. 
   Сейітов Н. Геология негіздері. – А: 2010.
   
5. 
   Сейітов Н., Жүнісов А.А. Қазақстан геологиясы. – А: 2003.
   
6. 
   Иванова М.Ф. Общая геология. - М: Высш. школа, 1994.
   

Практикалық жұмыс №3-4 Тау жыныстары және олардың жіктелуі

1. 
   Шөгінді тау жыныстары
   
2. 
   Магмалық тау жыныстары
   
3. 
   Метаморфтық тау жыныстары
   

Шөгінді тау жыныстары жер бетінің 75%-н жауып жатыр. Шөгінді тау жыныстарының түзілу процесі литогенез деп аталып, үш сатыдан өтеді:

• 
  қатты (түпкі) тау жыныстарының мүжілуі, бұзылуынан бастапқы материал пайда болады;
  
• 
  осы материал су ағыны, жел, мұздыққа байланысты құбылыстар әсерінен көшеді де құрлық немесе су түбіне тұнады;
  
• 
  әр түрлі бөлшектерден құралған, суға қаныққан борпылдақ тұнба түзіледі.