Жұмыс оқу бағдарламасы Пән: Экология Курс

ТжКББФ деканы

Отыншиев М.Ә.

_______________________

_____________ 2012ж

Жұмыс оқу бағдарламасы

Пән: Экология

Курс: 3

Мамандығы: 0301013 «Фельдшер»

Семестр: 5

Сағат саны: 46с

Шымкент 2012

Жұмыс бағдарламасы Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау Министрінің 2010 жылғы 5 тамыздағы № 604 бұйрығымен бекітілген Үлгілік оқу бағдарламасы негізінде құралған.

Кафедра мәжілісінде қаралды

«____» ____________2012ж. № «____» хаттама

Кафедра меңгерушісі, м.ғ.к., доцент_____________ Долтаева Б.З.

Әдістемелік кеңес мәжілісінде бекітілді

«____»_________2012ж. № «____» хаттама

Әдістемелік кеңес төрайымы ____________Джуманкулова Н.Р.

Дайындаған оқытушы ____________Жақсыбаева Ж.Б.

1. 
   Алғы сөз
   

Қазіргі экология ғылымын оқыту және экология пәнінен алған білімін медицина қызметкерлері кәсіптік тұрғыда байланыстыра білу:

• 
  оқушыларға пәнді оқудың мәнін түсіндіру;
  
• 
  жалпы экология негіздерінің дағдыларын меңгеру;
  
• 
  экология ғылымының медицинамен, биологиямен және басқа ғылымдармен байланысын меңгеру;
  
• 
  қазіргі кездегі экология дамуындағы негізгі бағыттар туралы;
  
• 
  тәжірибеде экология негізі және экологиялық үрдістерді қолдана білу;
  
• 
  антропогендік факторлардың тірі және өлі табиғатқа тура және жанама әсерін белгілеу.
  

Бағдарламаның құрылуы эколдогиялық сауатты орта білімді мамандарды дайындау міндеттерінен туындады және ол оқушыларды экологияның жалпы, әлеуметтік және қолданбалы мәселелерімен таныстыруға есептелген.

Мақсаты-қоршаған ортаның ластануын болдырмау, табиғат пен Адамды қастерлеу, оқушының мүмкіндігінше табиғатты қорғауы мен жаңартуы:

• 
  адам өмірін өрттен, жер сілкінуден, су тасқынынан, улы газдардан қорғауды ұйымдастыру;
  
• 
  экологиялық мәселелердің даму болжауын құру;
  
• 
  болашақ маманг деңгейінде табиғатты қорғау жобаларын жасау;
  
• 
  жасыл өскіндерді отырғызуды ұйымдастыру;
  
• 
  экологиялық қозғалысқа қатысу.
  

Экология дамуының және ғалымдардың (Ж.Ломарк, К.Линней, Э.Геккель, А.Тэнсли, В.Вернадскийдің) экологияға қосқан үлесінің қысқаша тарихи мәліметтері. Экология негізі туралы түсінік. Экология әдістері.

Жалпы экологияның негізгі жағдайының популяция санына әсері. Ағзадағы популяция деңгейінің жүйесі, экологияны оқыту нысаны ретінде.

Экожүйенің блогтік моделі (биогеоценозда). Абиотикалық және биотикалық блогтың компоненттері (фитоценоз, зооценоз, микробиоценоз). Афтотрофты және гетеротрофтық үрдістердің жағымды балансы, экожүйенің басты функционалдық мінездемесі ретінде.

Экожүйесінің динамикасы және өнімділігі, экожүйе құрылымы. Экожүйе өнімділігі туралы түсінік. Экожүйе биомассасы. Экология сукцессиясы-экожүйе дамуы.

Биосфера әлемдік экожүйе ретінде, биосфераның негізгі құрамы. В.И. Вернадскийдің биосфера және ноосфера туралы ілімі. В.И. Вернадскидің атомдардың биогенді миграция заңы. Өздігінен реттелуге бейімделу.Кіші және үлкен зат айналымы.

В.И.Вернадскийдің ноосфера туралы ілімі. Ноосфера биосфера эволюциясын-дағы жоғарғы саты ретінде.

Тіршілік ортасы және экологиялық факторлар (абиотикалық, биотикалық антропогендік) туралы түсінік. Экологиялық фактордың аймаққа әрекеті; оптимум, максимум және минимум. Экологиялық валенттілік (пластикалық).Толеранттық, минимум заңдары. Фотопериодизм. Энеггетикалық үрдіс, өту кезеңі. Қоректену тізбегінде энергия беру өлшемі .Экологиялық пирамида: биомассасы саны өнімділігі (энергиясы).

Адам экологиясының мазмұны және аймақты оқыту. Адамның экологиядағы негізгі жағдайы. Түрдің сапасы, мәдениеттілік, жинақтай білу,ұрпағына ақпарат беру, адамға өзінің экологиялық жүйесін құруға мүмкіндік береді.

Адамның даму ерекшеліктері, биологиялық түр ретінде. Адам биоәлеуметтік жаратылыс. Адамның экологиялық нишасы, антропогендік факторлар.

Демография-халықтың қоныстануы туралы ғылым. Адам популяциясы. Қазақстандағы адам популяциясы. Популяцияның өсу динамикасы. Биосфераның химиялық және радионуклеиндік ластануын адам денсаулығына әсері.

Қолданбалы экологияның мақсаты мен нысандарын оқыту. Қолданбалы экологияның салалары. Б.Коммонер заңы (ішкі динамикалық тепе-теңдік). Түрлердің өткір майдалану шартының оптимальды қағидасы және олардың қолданбалы аспектісі.

Атмосфера – биосфера элементі маңызды құрамы. Атмосфера ауасының табиғи және антропогендік ластануы. Атмосфераның ластануының экологиялық салдары: жылулық эффект, қышқыл жаңбыр.

Гидросфераның негізгі экологиялық мәселелері – су тапшылығының мәселесі. Судың ластану көздері: химиялық, биологиялық радиоактивтік және т.б. Қазақстанның су ресурстары.

Судың химиялық және биологиялық ластануының адам денсаулығына әсері. Қазақстанның кейбір аудандарындағы су нысандарының ластану факторы және көздері.

Қазақстан қалаларының экологиялық жағдайының ерекшелігі. Қала уабандалу жүйесі ретінде. «Урбанизация» туралы түсінік. Ауылдағы экологиялық жағдайды анықтаушы факторлар. Қазақстанның халық қоныстанған ауылдардағы халық денсаулығының ерекшелігі.

Қаладағы химиялық және биологиялық ластанудың негізгі көздері: автокөлік, жылу энергиясы, өнеркәсіп. Қалалардың химиялық ластануының басымдылығының халық денсаулығына әсері.

Литосфера – биосфера элементі, маңызды құрамы. Литосфераның табиғи және антропогендік ластануы. Литосфераның ластануының экологиялық салдары.

Қоршаған ортаны қорғау облысындағы Қазақстан Республикасының заңдары: Қоршаған ортаны қорғау нысандары мен негізгі қағидалары: Қазақстан Республикасының азаматтық міндеті және құқығы. Қазақстандағы флора мен фауналардың әр түрлілігі. Дәрілік өсімдіктер ресурсы. Қызыл кітап. «Қоршаған ортаны қорғау» туралы Қазақстан Республикасының заңдары 15.07.97ж. Рим клубындағы баяндамада, экологиялық концепция, оның мәні. Қазақстан Республиксының тұрақты даму концепциясына көшуі.

1.Кенесариев У.И., Жакашев Н.Ж. « Экология и здоровье населения».-Алматы, « Мектеп», 2009.

2.Экология человека: учебник +СД под ред. Григорьева А.И. –М., 2008.-240 с.

Қосымша:

1. Дмитриев В.В. « Прикладная экология» М., « Академия» 2008.

2. Закон РК от 15.07.97г. « Об озране окружающей среды».

3. Колесников С.И. « Экология» Ростов-на-Дону ИТК « Дашков и К» 2007.

4. Прохоров Б.Б. « Социальная экология» М., « Академия» 2009.

5. Тетиор А.Н. « Городская экология» М., « Академия» 2008.

6. Федорук А.Т. « Экология» М., « Академия» 2010.

7. Шілдебаев Ж.Б. « Қызықты экология», 2000

1.плакаттар

2.кестелер

3.графопроектор

1)	Қазіргі экология пәнінің құрылысы, міндеттері, оқу нысандары. Экологиялықфакторлар және тіршілік ету ортасы -11;
2)	Өмір сүрудің популяциялық деңгейі– 20;
3)	Өмірдің экожүйелік деңгейі- 23;
4)	Биосфера туралы ілім- 23;
5)	Адам экологиясы - 23;
6)	«Экологиялық медицина», «Медициналық экология»- 20;
7)	Адам популяциясының өсуі және дамуы,факторлар, адам ауруларының даму қаупі және себебі,биологиялық ластану және халық денсаулығы -25;
8)	Қолданбалы экологияның басты салалары және негізгі жағдайы, негізгі заңы, тәртібі және қағидалары – 23;
9)	Антропогендік фактордың атмосфераға әсері, атмосфера ауасының ластануының адам денсаулығына, тіршілік ету жағдайына әсері – 40;
10)	Гидросфераға антропогендік факторлардың әсері, су ластануының халық денсаулығына әсері – 35;
11)	Қазақстандағы қазіргі қалалар мен ауылдық елді мекендер-дегі экологиялық мәселелері, ауыл елді-мекендердегі урбанизация туралы түсінік және оның салдары – 40;
12)	Қалалардың биологиялық ластануы мен оның эпидемиологиялық қауіптілігі- 30;
13)	Литосфераға антропогендік әсер.Топырақ ластануының тұрғындар денсаулығына әсері – 25;
14)	Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау (атмосфера, су және топырақ ландшафтысы, өсімдік және жануар әлемі) заңдары. Қазақстан Республикасының тұрақты даму концепциясына көшуі туралы бағдарлама -2030. – 20.