4. Аймақтық анестезия, жалпы анестезиядан айырмашылығы, жүйке жүйесінің сегменттеріне ми деңгейінен төмен әсер ету арқылы ауырсынуды қабылдауды тоқтатқан кезде науқастың санасын сақтауды қамтиды. Сонымен қатар, аймақтық анестезия әдістері науқастың эмоционалды жағдайында медициналық ұйқы аясында жиі қолданылады.
5. Жұлын анестезиясы-субарахноидты кеңістікке жергілікті анестетикті енгізуден тұратын орталық нейроаксиалды анестезия әдісі. Бұл иньекция төменгі аяқтың белдеуіндегі ауырсыну сезімталдығын "өшіруге" мүмкіндік беретін бел омыртқасының аймағына анестетикалық препараттың арнайы жиынтығы.
7-карта
1) Санның артқы аймағы
Шекаралары: жоғарғыдан — боксе қыртысы (plica natium ), төменнен —тізе сүйегінен екі елі жоғары ж үргізетін сызың, ішкі жағынан — sym phisis pubicum -ды санның медиалды айдаршығымен қосатын тік сызық (т . gracilis) бойымен, сырт жағ нан — spina iliaca anterior superior-ді латералды айдаршықпен қосатын сызық.
Қабаттары . Терісі жұқа, аз қозғалмалы , түкті болып келеді. Тері асты май қабаты жақсы дамыған. Толық адамдарда шел қабаты көлемді, төмен қарай қалыңдайды . Оның сырт жағында n.cutaneus femoris lateralis-тің тармақтары , артңы және іш жағында n.cutaneus femoris posterior, кейде төменгі-іш кі ж ағы нда п. obturatorius-тың терілік тармаңтары орналасады.
Беткей шандыр тері асты шел май қабатында орналасқан. Ғ. lata — бір қабатты, тығыз. Оның медиалды бөлігінен septum intermusculare posterior басталып, ол әкелетін бүлшықеттер құндағын бүккіш бүлшықеттер құндағынан бөліп тұрады (3.10 сурет).
Бүлшықеттер екі топ болып орналасады: іш жағында — m.semitendinosus, m.semimembranosus; сырт жағында—т. biceps femoris. Санның жоғарғы және ортаңғы бөліктерінде аталған бұлшықеттер бір-біріне тығыз жанасып түрады. Төменгі бөлігінде осы бүлшықеттердің сіңірлері бір-бірінен алшақтайды : т. sem itendinosus, т. semimebranosus сіңірлері ішке қарай, ал т. biceps fem oris-тің сіңірі сыртқа қарай бағытталады.
Барлық бүккіш бұлшықеттердің бастары жоғары жағынан қиғаш өтетін m.gluteus maxim us-пен жабылады . Санның бүккіш терінің арасында болбыр, майлы шел болады, ол төменгі жағ нда тақым ойығының шелді май кеңістігіне қосылады, ал m.adductor magnus-тағы тесік арқылы санның алдыңғы бетінің майлы шел кеңістіктерімен байланысады. Шонданай нерві (n. ischiadicus) санның артңы бетінің жоғарғы бөлігінде т. biceps-тің ұзын басының сырт жағында орналасады. Бөксенің үлкен бұлшықетінің (т . gluteus maximus) астынан шыққаннан кейін нерв жалпақ шандырдың астында, болбыр ұлпада жатады, оны осы жерден оңай табуға болады. Содан кейін ш онданай нерві m.biceps femoris-тің ұзын басының астынан өтіп, т. semitendinosus, т. semimem branosus пен т. biceps femoris арасындағы жүлгеге өтеді. Тізе асты шұңқырының жоғарғы бүрышында шонданай нерві (n.ischiadicus), үлкен жіліншік нерві (п . tibialis) мен жалпы кіші жіліншік нервіне (п . perineus com m unis) бөлінеді. Кейде нерв өте жоғары да for.infrapiriforme-де бөлінеді. Санның артқы ңүндағындағы бұлшықеттер қанмен санның тереңдегі артериясының (a.profunda femoris) тармақтары мен қамтамасыз етіледі.
Шонданай нерві бойындағы ұлпаның көрші аймақтары мен байланыстары:
1) жоғарыда— үлкен бөксе бүлшықеті астындағы шелді май кеңістігімен;
2) төменде — таңым шұңқыры шелді май кеңістігімен; 3) hiatus adductorius және әкелуші өзегі арқылы санның алдыңғы — медиалды бетімен.
2) Бастың бет бөлігінің топографиялық анатомиясы. Шекаралары, сыртқы бағдарлары, бөлімдері, қанмен қамтамасыз етілуі және иннервациясы. Қабыну процестері таралуының топографиялық-анатомиялық негіздемесі.
Беттің бүйір аймағы (regio facialis lateralis) және жақ арты шұңқыры (fossa retromandibularis).
Шекаралары. Алдынан —мүрын-ерін ңыртысы. Артынан —тө- менгі жаңтың вертикалды бүтағының артңы қыры. Жогарыдан — көз шүңңырының төменгі ңыры және бет доғасы. Төменнен—тө- менгі жаңтың горизонталды бүтағының төменгі қыры (4.15 сурет)
Шайнау бүлшыңетінің (т. masseter) алдыңгы қырына сәйкес сызың бойынша беттің бүйір аймағы—үрт (regio buccalis) және шыңшыт-шайнау бүлшыңет (regio-parotideomasseterica) аймақта- рына бөлінеді. Сонымен қатар беттің беткей және тереңдегі бөлік- тері болады. Тереңі-томенгі жақтың өрлеме бүтагына параллель жүргізілген жазықтыңтың ішкі жагында жатыр.
Қабаттары. Терісі жүқа, оңай бөлінеді. Тер және май бездеріне бай. Үрт аймагының тері асты шелінде әсіресе әйелдер мен балаларда, жақсы жетілген май түйірі жатады.
Ұрт аймағы. Шекаралары:
—жоғарыда —көз үясының төменгі қыры;
—төменде —төменгі жақтың төменгі қыры;
—артынан —шайнау бүлшыңетінің алдыңғы ңыры;
—алдынан —мұрын-ерін және мүрын-үрт қыртыстары.
Терісі жұқа, тері және май бездері көп. Тері астындағы майлы
үлпа жаңсы дамыған. Тері астындағы үлпаға —Биштің май түйіршігі—corpus adiposus buccae жалғасып жатыр. Ұрт ай- мағының беткей фасциясы мимикалың бүлшыңеттерге ңынаптар түзейді. Мимикалың бүлшыңеттер, бет сүйектерінен басталып тері асты май үлпалары арасынан өтеді. Беткей ңабаты—көз- дің дөңгелек бүлшыңеті, оның астында бет сүйегінің—кіші және үлкен бүлшыңеті, олардың астында үрт бүлшыңеті орналасқан. Үрт бүлшыңеті, үрт жүтңыншақ фасциясынан басталып, алды- нан —ауыздың айналасындағы бүлшыңеттерге жалғасады.
Бет шелінде көптеген тамырлар, нервтер мен мимикалың бұлшықеттер бар. Артериялары жақсы дамыған тор ңүрайды. Сон- дыңтан беттегі жаралар тез жазылады және трансплантаттар жақ- сы корінеді. Қанмен жаңсы ңамтамасыз етілуі а. maxillaris-тың бұтақтары арқылы іске асырылады (a. carotis ехt- дан). Тамыр төменгі жақтың горизонталды бұтағының ортасынан көздің ішкі бұрышына дейін қиғаш бағытта проекцияланып, a. angularis түрінде a. dorsalis nasi-мен (a. carotis int жүйесінен) анастомоз жасайды. Бұдан басқа үрт аймағында a. maxillaris-тен a. infraorbitalis тар- мақталады.
Веналары. Қан v. facialis anterior-мен жоне де v. transversa facii арңылы v. facialis posterior-мен ағады. Олар кейде аз, кейде коп анастомоз жасап, қүрылысы өзгеріп отырады. Беткей веналар тереңдегі веналармен байланысқан. Мысалы v. ophthalmicae бас сүйегінің ішкі негізіндегі sinus cavernosus-пен байланысқан.
Нервтері. Беткей ңабаттардың нервтенуі п. trigeminus (п. infra- orbitalis, п. auriculotemporalis, n. auricularis magnus) (мойын өрімінен) және п. facialis тармақтары арқылы іске асырылады . Өзіндік фасция қүлақ маңы аймағында өте жаңсы жетіліп, fascia parotideomasseterica деп аталады. Ол т. masseter-ді алдынан жауып, құлақ маңы безінің жеке қапшығын қүрайды. Фасция сыртынан төменгі жақтың өрлеме бүтағының сыртқы қырына , төменгі
жағында—горизонталды бүтаңтыц төменгі ңырына бекиді, ал жо- ғарғы жағында —бет доғасыныц үстінде /. temporalis profundus-тың алдыңғы жапырақшасына өтеді. Нәтижесінде m. masseter орналасқан жерде сүйекте фасциалды қүндақ түзіледі. Ол бет доғасының іш жағында, самай бүлшықетініц апоневроз асты кеңістігімен байланысады.
Паротит-шайнау (regio parotideomasseterica) аймағы
Паротит-шайнау (regio parotideomasseterica) аймағы зигоматикалық доғамен, төменгі жақтың төменгі жиегімен, сыртқы есту каналымен және мастоидтық процестің ұшымен, шайнау бұлшықетінің алдыңғы жиегімен бөлінген.
Тері астындағы тіндерде бет нервтерінің көптеген тармақтары өтеді, олар мимикалық бұлшықеттерге өтеді.
Беткі фассияны алып тастағаннан кейін, fascia parotideomasseterica деп аталатын меншікті ашылады. Фассия сүйек доғаларына бекітіледі (зигоматикалық доға, төменгі жақтың төменгі шеті және оның бұрышы). Ол паротит безінің капсуласын құрайды, осылайша оның артқы жиегінде екі жапыраққа бөлінеді, олар бездің алдыңғы жиегінде жиналады. Әрі қарай, фассия шайнау бұлшықетінің сыртқы бетін алдыңғы шетіне дейін жабады. Околоушно-шайнайтын фасция білдіреді алдынан қалың парақ. Ол безді қоршап қана қоймайды, сонымен қатар оның сегменттері арасындағы бездің қалыңдығына енетін процестер береді. Нәтижесінде бездегі іріңді қабыну процесі (іріңді паротит) біркелкі дамымайды және бір уақытта барлық жерде бола бермейді.
Достарыңызбен бөлісу: |