Картография
Мазмұнның жеке элементтерін бейнелеу
жүктеу/скачать 5,48 Mb. Pdf көрінісі
|
Kartografiya каз
| 6.3.2 Мазмұнның жеке элементтерін бейнелеу
Сулы объектілерді бейнелеу . Оларға мұхиттар, теңіздер және олардың бӛліктері, кӛлдер, топырақты сулар шығысы, мұздықтар, табиғи ғимараттар, арықтар, су қойнаулары жатады. Гидрография объектілерін кӛрсетудің ғылыми және практикалық мағынасы бар. Мазмұнның кӛптеген басқа да элементтері гидрографияға байланысады. Барлық карталарда сулы объектілер кӛріністері кӛгілдір немесе кӛк бояумен бейнеленеді. Мұхиттар, теңіздер және олардың бӛліктері кӛгілдір (кӛк) түс контурымен нақты сызылған түрде кӛрсетіледі. Егер ағымдар бар болса, онда құрғатылған жолақтарды нүктелермен, ал жағалау сызықтарын – екі сызықпен белгілейді. Рельефтің тереңдігі қабаттама кӛк түспен және тереңдік белгілерімен изобаталар арқылы кӛрсетіледі. Жағалау сызығының нақты кӛрінісі картаның масштабына байланысты. Яғни бір теңіз үшін жағалау сызығы жағалаудың әрбір учаскесінде бірдей емес. Ол геологиялық құрылымға, литологияға, тектоникалық қозғалыс- тарға, эрозиондық процестерге байланысты. Жағалау сызығын бейнелеу кезінде жалпылау (генерализация) жағалау түрі нақты болғанда орындалады. Топографиялық карталарда кӛлдердің барлығы кӛрсетіледі, ал кӛрнектілік кезінде оларды таңдау жүргізіледі. Әдетте таңдау критерийі кӛлдің ауданы болып табылады. Егер масштаб картасында оның ауданы 1 мм 2 болса, онда оны кӛрсетеді. Бұл кезде негізінде кӛлдер ерекшеліктерін кӛрсету қажет. Кӛлдердің жағалау сызығы кӛк түспен беріледі. Егер ол маусым бойынша ӛзгерсе, онда сызық пунктирмен беріледі, егер кӛлдер уақытша болса, онда жағалау сызықтары нүктемен кӛрсетіледі. Егер кӛл 93 суы минералданған болса, онда «тұзды» түсініктеме жазба немесе оның акваториясының кӛгілдір түсі беріледі. Генерализация кезінде кӛлдер арасындағы түсірістерге ерекше кӛңіл бӛлінеді. Бұл кезде кӛлдерді қосатын барлық ӛзендер мен су ағымдары бейнеленеді. Су қойнаулары кӛлдер сияқты кӛрсетіледі. Су ағымдары картаның масштабында олардың ұзындықтар есебімен кӛрінісін кӛрсетеді. Ӛзендер жүйелерін топтастыру ережесі түрлер жүйесін сақтауды қажет етеді. Гидрографиялық суреттердің негізгі типтері 6.17 - суретте кӛрсетіл- ген: ағаш түрінде; параллельді; решеткалы; радиальды; веерлі, центрге қарай бағытталған. 6.17 – сурет - Гидрографиялық суреттер түрлерінің схемасы Тұрғылықты пункттерді бейнелеу . Тұрғылықты пункттер басқалармен тығыз байланысты карта мазмұндарының негізгі элементтерінің бірі. Олар ӛте әртүрлі сипаттамалы кӛптеген қасиеттері бойынша бір-бірінен ажыратылады (конфигурация, жоспарлау, әкімшілік мағына, тұрғындар саны). Тұрғылықты пункттерді кӛрсету қолдануы, тақырыбы, картаның масштабына байланысты. Тұрғылықты пункттер ӛзендер, кӛлдер, теңіздер жағалауы, тауларда және тегіс жерлерде орналасады. Кейде табиғат жағдайлары олардың орналасу суреттерін анықтайды. 94 Орта және ұсақ масштабты карталарда тұрғылықты жерлер пунсондармен, яғни жұлдызшалармен белгіленеді, олардың шамасы таңдалған сандық шкалаға пропорционалды. Атауларды жазу үшін әртүрлі шамалы, түзу, қисық шрифтер қолданылады. Тұрғылықты пункттерді топтастыру былай жүргізіледі, яғни алдымен әкімшілік орталықтар, ӛндірістік және мәдени орталықтар, қарапайым ірі қалалар кӛрсетіледі. Таңдау орналастыру сипаттамасы есебімен орындалады. Пунсон центрі тұрғылықты пункт центрімен сәйкес келуі тиіс. Тұрғылықты пункт атауы рамкаға параллель немесе параллель маңында орналасады. Хабарлау жолдарын бейнелеу . Транспорттық жолдарды бейнелеу шаруашылықта, әскери істерде маңызды орын алады. Ӛзендік, теңіздік, аспандық және т.б. болып ажыратылады. Кӛрнекті карталарда аумақтың жол торларымен және транспорттық торлар құрылыммен қамтамасыздан- дырылғанын кӛрсетеді. Темір жолдар мен авто жолдар торларын толығымен береді. Сызықтық белгілермен берілген жол кӛлік жолдары, тау жолдары, тоннелдер кӛрсетіледі. Хабарлау жолдарын топтастыру карта түріне, жол торларымен қамтамасыздандыру масштабқа байланысты. Бірінші кезекте тұрғылықты пункттерді біріктіретін жолдарды, әкімшілік орталықтарын кӛрсетеді. Жол торларының шоғырлануының дұрыс кӛріністерін сақтап қалу маңызды. жүктеу/скачать 5,48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|