11.5. Серіктестік келісім-шарты (Socitas) Республика кезеңінін басында, халықарылық сауда қатынастарының дамуы барысында, Румның экономикалық өмірінің дамуында аса маңызды рөл атқарған перегриндердің де қолы жете алатын кәсіпкерлер серіктестіктері пайда болды.
Серіктестіктер түсім алу мақсатымен әртүрлі кәсіпкерлік түрлеріне сенімделген, сонымен қатар нақты қызметке арналған кәсіпкерліктер де болды.
Рум құқығы тура өкілдікті білмеді, әр серікте өз серіктестігінің мүддесіне қызмет ететін.
Әрбіреу уәде еткен салым жасауы керек болды, жұмысты өзі орындауға, түсіммен бөлісуге, сайма-сайлық түрде шығындар және залалды өтеуге қатысуы керек (өз кінәсімен болған).
Адриан кезіңінен серіктестердің әрқайсысы да кінә үшін де бірдей жауапкершілік ететін. Сол кезде оның ортақ іспен шұғылданғанда және серіктестік мүддесі үшін залал мен шығындарды өтеу құқығы болатын.
Серіктестіктің тоқтатылуы тек бас тарту, өлім жағдайында ғана емес, сонымен бірге банкротқа ұшырау және серіктестердің бірінің ғана мүлігін кәмпескелеу жағдайларында жүзеге асырылады.
Бір немесе бірнеше тұлға кез-келген мақсатқа жету үшін рум құқығына қайшы болмайтын бірігуі.
Келісім-шарт мүліктік ортақтастықты пайда болдырған. Ол әртүрлі көлемдер мен мөлшелерде белгіленетін, бірақ бәрі бір барлық тұлғалардың ортақ меншіктігін шектелген ортақтастық та болатын; теңдік қажетті болмады.
Түсімдер және шығындарға да қатысатын. Серіктес көп түсімде және аз шығындарға қатысқан серіктестер де болатын. Серіктестердің біреуі біркелкі шығындарды өтеп, түсімдерге қатыспаған серіктестіктер де болатын.
Байқаусыз қаза табу мүмкіндікте барлық катысушыларға жатқызатын. Серіктестік келісім-шартындағы қатысушылар өз ісіне жауапкершілікпен және өте зерделенушілікпен қарауға міндетті. Егер серіктестік келісім-шартында қатысушылар арасында келісім болмаса, ортақ істе жоқ (бір қатысушы бас тартты серіктестік жоқ) (өлім, шамасыздық).
Мақсат мүліктік өзгемелігі бар және барлық серіктестерге жағымды болуы керек. әдетте, бұл түсімге қаратылған, түсім мен шығындарға тең қатысатын қызмет түрі болатын. Кей-кездерде серіктестердің түсім мен шығынның тең келуі, келмеуі туралы өзара келісім құру жағдайлары да кездесетін.
Серіктестік шарты тыйым салуларға да болған. Серіктестер Рум құқығында заңды тұлға болмайтын. серіктестіктер өзара қарым-қатынастарда құқықтар мен міндеттер шығаратын.