Қазақтың даналық мұрасы. Қазақ қалқының сан ғасырлық ақыл ойының, өмірлік тәжірибесінің, табиғат ғажабын түсіне білуінің, сонымен қоса дәулескер шеберлігі мен даналық суреткерлігінің құдіретті туындысы киіз үй екені әлемге әйгілі десек артық болмас. Мал шаруашылығының ерен ерекшелігіне байланысты көшіп-қонуға ыңғайлы, әрі жеңіл, әрі тасымалдауға қолайлы, өнерлі көңілден, өмірге бейімділіктен туған таңғажайып дүние. Тариһи даму кезендерінде жануарлар мен өсімдіктері, ауа райы ерекше қазақ жеріңде киіз үйдің пайда болуы табиғи зандылық болса керек. Үлкен бәйтеректей терең тамырлы тариһы бар қалқымыздың ұрпақтан ұрпаққа мирас болған ежелгі шараларының қай-қайсысының негізі, өркендік тәрбиелік толғамы, көркем келбеті бар. Соның бірі-киіз үй. Оны жасаған шеберлер киіз үйді, тек, баспана ғана емес, күнделікті өмірдегі тіршілік қажеттіліктерін өтеуін ескергенін анық кереміз. Киіз үй құрылысының жинақылығы мен ыңғайлылығы өз алдына, оның сәулетгі пішімі мен пішіні, сырт тұлғасының өзі ерекше сұлулығымен ерекшеленіп тұрады. Мамандар мен ғалымдар киіз үйді сәулет (архитектура) өнерінің әлемдік озық үлгісінің бірі Деген ойлы пікірде. Шындығында ақиқаты солай. Мұны ерте заманнан тасқа түсірілген суреттерден айқын байқауға болады.
Мысалы, Гобби Алтайынан, Сібірдегі Байарқия тасынан, Қырымнан т.б.табылған суреттер дәлел. Көшпелі скифтердің киіз үйде тұратынын алғаш рет ергедегі грек тариһшылары Гередот, Страбон, т.б.жазған. Киіз үйдің жалпы пішініне зер салсақ, күрделі геометриялық беттерден тұратындығын ғылым дәлелдеген. Енді соған аздап тоқталып көрелік.