Кестелі грамматика


О сы шақ Осы шақтың жасалу жолдары



бет10/30
Дата16.01.2022
өлшемі1,58 Mb.
#129360
түріБағдарламасы
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   30
Байланысты:
КЕСТЕЛІ ГРАММАТИКА

О сы шақ

Осы шақтың жасалу жолдары

мысалдар

1. Нақ осы шақтың жалаң түрі отыр, жатыр, тұр, жүр деген етістіктердің жіктелуі арқылы жасалады

сен отыр, сен жүр, мен отырмын


2. Нақ осы шақтың күрделі түрі етістіктің -ып, -іп, -п, -а, -е, -й тұлғалы көсемше түрі мен отыр, жатыр, тұр, жүр деген етістіктердің көмекші етістік мәнінде тіркесуінен жасалады.

қарап жүр, сөйлеп отыр, көре тұр

3.Ауыспалы осы шақ көсемшенің

-а, -е, -й жұрнағынан кейін жіктік жалғаулары жалғану арқылы жасалады.

жүземін, жүресің, қалайды




Келер шақ

Келер шақтың жасалу жолдары

мысалдар

1.Болжалды келер шақ етістіктің түбіріне есімшенің -ар, -ер, -р тұлғасынан кейін жіктік жалғаулары жалғану арқылы жасалады

көрерміз, отырмыз


2.Болжалды келер шақтың болымсыз

түрі -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе жұрнақтарынан соң жұрнағы жалғану арқылы жасалады



шомылмаспын, көрмеспін, сөйлеспеспін

3.Мақсатты келер шақ етістіктің түбіріне -мақ, -иек, -бақ, -бек, -пақ,

-пек жұрнақтарынан соң -шы, -ші жұрнақтары жалғанып одан кейін жіктік жалғаулары жалғану арықыл жасалады.

бармақшымын, көрмекшімін, оқымақшымын

4.Ауыспалы келер шақ пен ауыспалы осы шақтың жасау жолы бірдей. Бұл да -а, -е, -й жұрнақты көсемшенің жіктелуі арқылы жасалады.

Стамбул мен Алматының арасына ұшақтар ұшады. (осы шақ)

Стамбулдан Алматыға ертең ұшақ ұшады. (келер шақ)





Өткен шақ



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   30




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет