Коммерциялық компаниялардың халыққа несие беруінің теориялық негіздері
Қазақстан Республикасының тұтынушылық несие беру жай-күйін талдау
жүктеу/скачать 2,23 Mb.
|
диплом Айдархан С
| 2.3 Қазақстан Республикасының тұтынушылық несие беру жай-күйін талдау
Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі 2022 жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша тұтынушылық кредиттеуге шолу жасады. Ағымдағы жылдың 8 айының қорытындысы бойынша тұтынушылық қарыздар 23,8% - ға 5,4 трлн-ға дейін ұлғайды. теңге немесе экономика кредиттерінің 33% (жыл басында 30%), 2021 жылмен салыстырғанда едәуір жеделдеді (2021 жылы тұтынушылық қарыздар 4,3% - ға өсті). Ағымдағы жылы бұл көрсеткіштің өсуі ЖІӨ мен халық табысының номиналды өсімінен едәуір асып түседі, бұл тұтынушылық кредиттеу нарығында өсіп келе жатқан тәуекелдерді көрсетеді. Ағымдағы жылдың тамыз айының қорытындысы бойынша тұтынушылық қарыздардың ЖІӨ-ге қатынасы 7,3% -. құрады, бұл Ресейде (9,5%) және Арменияда (11,2%) ұқсас көрсеткіштен төмен. Тұтынушылық несиелеудің белсенді өсуі келесі факторларға байланысты: елдегі экономикалық өсудің қалпына келуі аясында тұтынушылық сұраныстың артуы; тұтынушылық қарыздар бойынша орташа өлшенген мөлшерлеменің төмендеуі (2022 жылғы қаңтардағы 20,9% - дан 2022 жылғы тамыздағы 18,7% - ға дейін); банктердің скорингтік модельдерін жетілдіру және тәуекелдерді жақсы болжау мүмкіндігі; қарыз қаражаты есебінен төлемді жеңілдетілген тәртіппен жүзеге асыруға мүмкіндік беретін банктік экожүйелер мен онлайн-сервистерді белсенді дамыту. Тұтыну портфелінің жалпы көлеміндегі ең үлкен үлесті «Kaspi Bank» АҚ – 33,9%, «Қазақстан Халық банкі» АҚ – 24,1%, «Сбербанк» АҚ ЕБ – 7,9%, «Еуразиялық Банк» АҚ – 7,8% иеленеді. Реттеушілік есептіліктің деректері бойынша ағымдағы жылдың басынан бастап жаңадан берілген тұтынушылық қарыздардың 88% - 3 3 банк қамтамасыз етті: «Kaspi Bank» АҚ, «Қазақстан Халық банкі» АҚ, «Сбербанк»АҚ ЕБ. Мемлекеттік кредиттік бюроның деректері бойынша қарыз алушылардың көпшілігі – 72%, қарыздың орташа сомасы 339,2 мың теңгемен 1 млн теңгеге дейінгі сомаға кредиттер бойынша берешегі бар. Тұтынушылық кредиттер бойынша қарыз алушылардың негізгі үлесі еліміздің ірі қалалары – Алматы (24,1%), Нұр-сұлтан (9%), Шымкент (7%) қалаларында шоғырланған. Банктердің кепілсіз тұтынушылық қарыздары бойынша 1 млн теңгеге дейінгі сомаға кредиттер бойынша ай сайынғы төлемнің орташа сомасы 28,3 мың теңгені құрайды (2022 жылдың басында – 34,6 мың теңге). Тұтынушылық қарыздардың сапасы оң динамиканы көрсетеді. Берешек деңгейі 2022 жылғы 1 қыркүйектегі 90 күннен астам мерзіммен 5,3% -. құрап, 2021 жылдың қорытындысы бойынша 6,8% - дан төмендеді. Негізінен, САПАНЫҢ жақсаруы тұтыну портфелінің өсуіне және олар бойынша провизияларды 100% қалыптастырғаннан кейін проблемалық қарыздардың есептен шығарылуына байланысты. Тұтынушылық несиелеу тәуекелдерін шектеу үшін банктердің қарыз алушының борыштық жүктемесінің коэффициентін есептеу міндеті белгіленген. Яғни, банктер қарыз беру кезінде қарыз алушының барлық өтелмеген қарыздар бойынша барлық төлемдері, оның ішінде мерзімі өткен төлемдер сомасы оның орташа айлық табысының 50% -. аспауы тиіс екенін ескеруі тиіс. Бұған дейін Агенттік тұтынушылық несиелеу тәуекелдерін бақылау үшін шаралар қабылдаған болатын. 90 күн кешіктірілгеннен кейін барлық кепілсіз тұтынушылық қарыздар бойынша тұрақсыздық айыбы мен комиссияларды есептеуге тыйым салынды, көрінеу төлемге қабілетсіз тұлғаларға қарыздар беруге жол бермеу мақсатында табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен төмен азаматтарға қарыздар беруге тыйым салынды, банктерді тұтынушылық кредиттерді агрессивті беруден ынталандыру үшін осындай кредиттер бойынша банктердің меншікті капиталының жеткіліктілігіне қойылатын талаптар екі есеге арттырылды (150-ден бастап% 300% дейін). Бұдан басқа, капиталдандырылған мерзімі өткен сыйақыға («проценттерге пайыздар») сыйақы есептеуге тыйым салынды. Проблемалық берешектің өсуіне жол бермеу үшін ағымдағы жылдың 9 сәуірінен бастап қарыз алушыға кредиттік бюролар жүйесінде «ақталды» мәртебесін беруді көздейтін оңалту тетігі енгізілді (бүгінгі таңда 1,9 млн.азамат «ақталды»мәртебесін алды). Азаматтардың қарыздар бойынша борыштық жүктемесінің өсуін шектеу үшін кепілді банктік қарыздар бойынша жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемелерінің шекті мөлшері 16 тармақшаға (56% - дан 40% - ға дейін) төмендетілді, кепілсіз банктік қарыздар бойынша 56% деңгейінде сақталды, ипотекалық тұрғын үй қарыздары бойынша 31 тармақшаға (56% - дан 25% - ға дейін) төмендетілді. Қазіргі уақытта Агенттік Ұлттық банкпен бірлесіп, борыштық жүктеме коэффициентін, жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесін және кепілсіз тұтынушылық қарыздар бойынша капиталды есептеу тетіктерін жетілдіруді қамтитын тұтынушылық кредиттеуде тәуекелдерді тежеу жөніндегі қосымша шараларды пысықтауда. жүктеу/скачать 2,23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|