Көрсеткiштердiң туындыларының оның негiзiнде табылу мүмкiн



бет28/44
Дата25.11.2022
өлшемі8,98 Mb.
#159761
түріҚұрамы
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   44
Байланысты:
экологиялық мониторинг каз (2)

Өнеркәсіп

2002

2003

2004

Барлығы

1989

2571

2599,4

Көмір

1054

1243

1442,9

Түсті металургия

251

425

459,3

Қара металургия

398

478

429,0

Химиялық және мұнайхимиялық (нефтехимический)

116

120

133,2

Электроэнергетика

57

73

57,5

Құрылыс материалдары

80

150

34,0

Тамақ

9

31

15,8

Орман, ағашөндеу, целлюлоза-қағаз

9

25

12,9

Машина жасау және метал өндеу

7

7

7,9

Мұнай өндеу

3

2

2

Қалдықтар барлық табиғи ортаның ластануына алып келеді. 20 жылдық тәжірибесі бар мониторинг көрсеткендей, аса дамыған экономикалық өңірлерде экологиялық жағдай нашар, ал табиғи ортаның ластануы жоғары болып отыр. Мемлекет қиын кездерді бастан кешіруде. 2000-жылға дейін өнеркәсіптік өндірістердің төмендеуі жүрді. Ол стационарлық көздерден техногенді қалдықтардың төмендеуінен байқалған, бірақ соның өзінде қоршаған табиғи ортаның жақсаруы аса байқалмады. Кейін өнеркәсіптердің көбеюімен қалдықтардың мөлшері де көбейді, мысалы, жылына қалдықтар 2%-ға өсіп отырады.


Атмосфераның ластануы аса қауіпті. РФ-да атмосфераға стационарлық көздерден лас заттардың шығарылуы экономикалық сала бойынша былай болады: өнеркәсіп-80%, транспорт (құбыр жүргізу) -11%, тұрғын үй шаруашылығы -5%, ауыл шаруашылығы-0,6%, экономиканың басқа да салалары-3%.
РФ-ның 2000-2003 жылдар аралығандағы лас заттардың шығарылуы 15.2. кестесінде келтірілген.стационарлық көздерден шыққан зиян заттардың орташа денгейі 14%, көбінесе қатты заттар (95%-ға жуығы) залалсыздандырылады. Сұйық және газ тәрізді токсинді заттардың 24%-ы ғана, азот оксиді-10%, көмірсу-13%, күкірт диоксиді-19%, ұшатын органикалық байланыстар-20%.


Кесте 15.2
Ресей Федерациясының атмосферасына ластағыш заттардың шығарылуының көрсеткіштері, млн т



Көрсеткіш

2000 ж.

2001 ж.

2002 ж.

2003 ж.

Атмосфераға енген, барлығы

18820

19124

19481,2

19829,4

Соның ішінде: қатты заттар

2972

2973

2882,8

2868,0

сұйық және газ тәрізді

15848

16150

16598,4

16961,4

күкірт диоксиді

5407

5254

4987

4960

көміртек оксиді

4998

5148

5858

5929

Азот оксиді

1698

1679

1646

1662

Көмірсулар (ҰОҚ-сыз)

2685

2724

2733

2834

ҰОҚ

850

1131

1165

1357

Анықталған және залалсыздандырылған, %

78

76

75

74

Соның ішінде: қатты заттар

95

95

95

95

Сұйық және газ тәрізді

26

25

24

24

Күкірт диоксиді

18

19

19

19

Көміртек оксиді

31

31

28

29

Азот оксиді

8

7

10

10

Көмірсулар (ҰОҚ-сыз)

11

11

12

13

ҰОҚ

37

27

24

20

Атмосфераны ластау тенденциясы анықталды. 2000-2004 жылдар аралығында жылына орташа есеппен ауаға өлшенген заттардың, күкірт диоксидінің, көміртек оксиді және азот диоксиді біршамма төмендеді (3,5-11%), фенол және формальдегид шоғырлануы тұрақтанды. Бірақ аса қауіпті бенз(а)пирен токсиканттардың ауадағы орташа шоғырлануы 87%-ға өсті. Стационарлық және жылжымалы көздерден зиян заттардың атмосфералық ауаға шығарылуының көпжылдық динамикасы 15.1-15.3. суреттерінде көрсетілген.






15.1-шi сурет. Ресей Федерациясында станционарды көздерден атмосфераны ластаушы заттарды шығару мөлшерінің динамикасы, млн мЗ


1 5.2-шi сурет. Ресей Федерациясында жылжымалы көздерден атмосфераны ластаушы заттарды шығару мөлшерінің динамикасы, млн мЗ

15.3-шi сурет Ресей Федерациясының су нысандарында ағынды су төгінділерінің мөлшерінің динамикасы, млн мЗ
Атмосфераны белсенді түрде әсіресе Свердлов, Челябинск, Орынбор, Кемеров, Липец, Вологод аудандарында, Таймырс және Ханмың автономды аймағы, Приморск өлкесі ластанады.
Жылжымалы көздерден тастандылармен ластануы жоғары. 2003 жылы жылжымалы көздерден ластаушы зат тастандылары 1,3 % көтерілді және 15,5 млн. т құрады. Ресейде орта есеппен атмосфералық ауаны ластауда транспортың үлесі 40 – 45, ал ірі қалаларда - 90 % дейін. Транспорт түтінімен ауаның ластануы нәтижесінде адамдардың денсаулығының нашарлауы 15 млн кем емес. Ресейде экологиялық көрсеткіштерден отандық автотранспорт құралдары мен қозғалтқыш жанар-жағар май көрсеткіш деңгейі төмен, сонымен қатар көш-жол жүйелерінің дамуы және техникалық жағдайы арта қалған автомобил паріктері өсуде.
Жол бойларында ұзақ уақыт қозғалтқыштардың жұмыс істеуі және жол кептеліс орындары бар, автомобилдерде пайдаланып болған газды залалсыздандыру құралдары. Сонғы жылдары қалаларда экологиялық таза транспорттар – трамвай мен троллейбустар азайған.
Қалаларда топырақтың ластануы жоғарлаған. Топырақтың ауыр металдармен қауіпті деңгейгі 1990 – 2003 жылы тексерілген халық б % жатқызылған, мысалы, Белов, Кировоград, Мончегорск, Реж, Рудалы Пристань, Свирск қалаларында тексерілгендерде 10 % анықталған. Қалған 84 % елді мекенде (орта есеппен) топырақтың ауыр металдармен ластануы рұқсатты деңгейіне жатады, дегенмен жекелеген қала жер телімдерінде топырақтың ластану деңгейі жоғары болуы мүмкін.
Қандай да бір қосылыстың орташа шоғырлануы ШРК жоғары қала саны, соңғы бес жылда тәжірибе жүзінде өзгерген жоқ. Бірақ приоритеті қала тізімдеріне қосылатын қалаларда, атмосфераның ластану деңгейі (АЛИ) жоғары және өте жоғары бағаланады, бес жыл ішінде 49 % көтерілді, бенз(а)пирен шоғырлануы көптеген қалаларда көтерілген (табл. 15.3). Ресейдің ірі қалаларда атмосфераның ластану (АЛИ көрсеткіші бойынша) деңгейінің жоғарлауы 30 % жоғары.


Кесте 15.3
2004 жылғы ауаны ластау деңгейі жоғары қалалардың приоритеті тізімі





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   44




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет