Кұралы. Орал: М.Өтемісов атындағы БҚм у бак, ж эне баспа орталығы, 2007
ДИ АТО М ДЫ БАЛДЫ РЛАР бөлімі - BACILLARIOPHVTA
жүктеу/скачать 3,47 Mb. Pdf көрінісі
|
сімдіктер систематикасы О у ралы
| ДИ АТО М ДЫ БАЛДЫ РЛАР бөлімі - BACILLARIOPHVTA
Д иатомды балдырлар микроскопиялы ұсак бір клеткалы, колониалды, жіпш е балдырлар. Түрлерінің жалпы саны саны 6 мың. Клетка кабықшасы кремнеземді сауыттан түрады. Қабыкшасы екі катты жактаулардан түрады. Олардын кішісі гиподека, ал үлкені - эпитека деп аталады. Диатомды балдырларды жактаулы немесе белдеулі болады. Ж актаулары нда S тәрізді тігіс болады. Мүндагы цитоплазма козғалып балдыр орын ауыстырады. Клетканың ішінде цитоплазма, ядро, хроматофорлар болады. Балдырлардьщ түсі жасыл хлорофилл пигментінің, сары каротин, ж эне ксантофилл мен қоныр пигмент диатоминге байланысты. Қор заттары май ж эне валютин корға жиналады. Диатомды балдырлар дара немесе колония түзіп таралады Автотрофты жолмен коректенеді. А ртық кор заттары шыны майы , валютин, лейкозин түрінде жиналады. Диатомды балдырлар вегетативті жэне жынысты жолмен көбейеді. Вегатативті көбейгенде екі жактау бір-бірінен бөлініп өздері кіші гипотекаларын жасап алады. Вегетативті көбею балдырлардын мөлшерінің кіш ірею іне экеледі. ¥сакталу жынысты жолмен көбеюге кедергі келтіреді. Себебі жынысты жолмен көбею барысында аукоспора (даму спорасы, «аукос» - өсуші) түзіледі. Ж ы нысты көбею процесі бірнеш е жолмен жүреді: Ядроларды ң редукциялы бөлінуі. Екі ядро ыдырап бір-біріне косылады. Қ абы қш асы түсіп, аукоспора түзіледі. Ол өсе келе, жаңа ересек дараға айналып кремнеземді сауыт түзеді. Екі клетка бір-біріне жақындап клетка кабыкшаларынан тастайды, сосын эрбір клеткада ядролардың редукциялы бөлінуі жүреді. Үш-үш ядролары ыдырап 12 кетеді де, ал эр клеткада біреуден калган ядролар косылып аукоспора түзеді. Екі дара бір-біріне жакындайды да, клетка кабықшаларын тастайды. әрбір клетка екі бөлікке бөлінеді. П айда болған жарты клеткалар бір-біріне қосылып аукоспора түзіледі. Оогамия. М елозираға ғана тэн. Кейбір диатомды балдырларда спора түзіледі. Д иатомды балдырлар юра дәуірінен белгілі, 110- 150 млн жыл бүрын пайда болған. Д ара калдыктары карбон дәуіріненде табылған, ал бор дәуірінен одан д а көп калдыктары табылған. Диатомды балдырлардың балы к ш аруаш ылығында, судын биологиялык анализінде маңызы өте зор. Сауыттары су тубіне түнып, жыныстар түзуге катысады. Диатомды балдырларды кұрылыста, металлургияда, металлы тегістеуде және әскери ж ұмы старға пайдаланады. Диатомды балдырлар жиынтығын «теңіз жайы лы м ы » деп атайды, олар көптеген жануарлардың корегі. М ысалы: Баренцов теңізінің 1 км2 ауданы нда өсімдік планктоны (негізінде диатомды балдырлар) 500 т жетеді. Диатомды балдырлар екі класка бөлінеді: П еннаттылар классы (Pennatophyceae) өкілдеріне пиннулярия, навикула жатады. О лар косжактаулы симметриялы. П еннулярия вегетативті жолмен көбейеді, навикуленің пішіні кайықш аға ұксас, циклотела түзды суды жаксы көреді. Центрикалы ктар класы (Centrophyceae) Екінші класқа - циклотелла жэне мелозира дөнгелек, сэулелі симметриялы болып келеді, ал мелозиражіп тэрізді колониялар түзеді. жүктеу/скачать 3,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|