Кұралы. Орал: М.Өтемісов атындағы БҚм у бак, ж эне баспа орталығы, 2007


ДИ АТО М ДЫ БАЛДЫ РЛАР бөлімі - BACILLARIOPHVTA



Pdf көрінісі
бет9/87
Дата24.01.2023
өлшемі3,47 Mb.
#166222
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   87
Байланысты:
сімдіктер систематикасы О у ралы

ДИ АТО М ДЫ БАЛДЫ РЛАР бөлімі - BACILLARIOPHVTA
Д иатомды балдырлар микроскопиялы ұсак бір клеткалы, колониалды, 
жіпш е балдырлар.
Түрлерінің жалпы саны саны 6 мың. Клетка кабықшасы кремнеземді сауыттан 
түрады. Қабыкшасы екі катты жактаулардан түрады. Олардын кішісі гиподека, 
ал үлкені - эпитека деп аталады. Диатомды балдырларды жактаулы немесе 
белдеулі болады. Ж актаулары нда S тәрізді тігіс болады. Мүндагы цитоплазма 
козғалып балдыр орын ауыстырады. 
Клетканың ішінде цитоплазма, ядро, 
хроматофорлар болады. Балдырлардьщ түсі жасыл хлорофилл пигментінің, 
сары каротин, ж эне ксантофилл мен қоныр пигмент диатоминге байланысты. 
Қор заттары май ж эне валютин корға жиналады. Диатомды балдырлар дара 
немесе колония түзіп таралады
Автотрофты жолмен коректенеді. А ртық кор заттары шыны майы
валютин, лейкозин түрінде жиналады.
Диатомды балдырлар вегетативті жэне жынысты жолмен көбейеді. 
Вегатативті 
көбейгенде 
екі 
жактау 
бір-бірінен 
бөлініп 
өздері 
кіші 
гипотекаларын жасап алады. Вегетативті көбею балдырлардын мөлшерінің 
кіш ірею іне экеледі. ¥сакталу жынысты жолмен көбеюге кедергі келтіреді. 
Себебі жынысты жолмен көбею барысында аукоспора (даму спорасы, «аукос» - 
өсуші) түзіледі. Ж ы нысты көбею процесі бірнеш е жолмен жүреді:
Ядроларды ң редукциялы бөлінуі. Екі ядро ыдырап бір-біріне косылады. 
Қ абы қш асы түсіп, аукоспора түзіледі. Ол өсе келе, жаңа ересек дараға айналып 
кремнеземді сауыт түзеді.
Екі клетка бір-біріне жақындап клетка кабыкшаларынан тастайды, сосын эрбір 
клеткада ядролардың редукциялы бөлінуі жүреді. Үш-үш ядролары ыдырап
12


кетеді де, ал 
эр
клеткада біреуден калган ядролар косылып аукоспора түзеді. 
Екі дара бір-біріне жакындайды да, клетка кабықшаларын тастайды. әрбір 
клетка екі бөлікке бөлінеді. П айда болған жарты клеткалар бір-біріне қосылып 
аукоспора түзіледі. 
Оогамия. 
М елозираға ғана тэн. 
Кейбір диатомды 
балдырларда спора түзіледі. Д иатомды балдырлар юра дәуірінен белгілі, 110- 
150 млн жыл бүрын пайда болған. Д ара калдыктары карбон дәуіріненде 
табылған, ал бор дәуірінен одан д а көп калдыктары табылған.
Диатомды балдырлардың балы к ш аруаш ылығында, судын биологиялык 
анализінде маңызы өте зор. 
Сауыттары су тубіне түнып, жыныстар түзуге 
катысады. Диатомды балдырларды кұрылыста, металлургияда, 
металлы 
тегістеуде және әскери ж ұмы старға пайдаланады. Диатомды балдырлар 
жиынтығын «теңіз жайы лы м ы » деп атайды, олар көптеген жануарлардың 
корегі. М ысалы: Баренцов теңізінің 1 км2 ауданы нда өсімдік планктоны 
(негізінде диатомды балдырлар) 500 т жетеді.
Диатомды балдырлар екі класка бөлінеді:
П еннаттылар классы (Pennatophyceae) өкілдеріне пиннулярия, навикула 
жатады. О лар косжактаулы симметриялы. П еннулярия 
вегетативті жолмен 
көбейеді, навикуленің пішіні кайықш аға ұксас, циклотела түзды суды жаксы 
көреді. Центрикалы ктар класы (Centrophyceae) Екінші класқа - циклотелла 
жэне мелозира дөнгелек, сэулелі симметриялы болып келеді, ал мелозиражіп 
тэрізді колониялар түзеді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   87




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет