Күрделі реакциялар

Тізбектелген реакциялардың кинетикасы күрделі болатындықтан, оны толық қарастырмай, айта кететін жәйт: егер сатыларының біреуінің жылдамдығы басқаларына қарағанда баяу болса, онда реакцияның жалпы жылдамдығы сол баяу жүретін сатысының жылдамдығымен анықталады.

Тізбектелген реакциялардың кинетикасы күрделі болатындықтан, оны толық қарастырмай, айта кететін жәйт: егер сатыларының біреуінің жылдамдығы басқаларына қарағанда баяу болса, онда реакцияның жалпы жылдамдығы сол баяу жүретін сатысының жылдамдығымен анықталады.

5.11-суретте қарапайым тізбектелген реакция үшін “Раковский графигінде” А, В және С заттарының концентрацияларының уақытқа тәуелділігі бейнеленген. СА – қисығы бастапқы А заты концентрациясының азаюын, СС –қисығы С заты концентрациясының артуын, ал СВ – қисығы аралық В заты концентрациясының өзгерісін көрсетеді.

Реакция басталған кезде А затының концентрациясы жоғары уақытта бірінші реакцияның жылдамдығы үлкен, сондықтан В затының концентрациясы тез өседі. Уақыт өткен сайын А затының шығындануы себебінен В затының түзілу жылдамдығы кемиді. Нәтижесінде, белгілі бір уақыттан кейін В затының С затын түзуге кететін шығыны оның А затынан түзілетін мөлшерімен толық теңеспейді де, системада В затының концентрациясы азая бастайды. Сондықтан СВ –қисығында максимум пайда болады.

Реакция басталған кезде А затының концентрациясы жоғары уақытта бірінші реакцияның жылдамдығы үлкен, сондықтан В затының концентрациясы тез өседі. Уақыт өткен сайын А затының шығындануы себебінен В затының түзілу жылдамдығы кемиді. Нәтижесінде, белгілі бір уақыттан кейін В затының С затын түзуге кететін шығыны оның А затынан түзілетін мөлшерімен толық теңеспейді де, системада В затының концентрациясы азая бастайды. Сондықтан СВ –қисығында максимум пайда болады.