Лабораториялық жұмыс №1

#include

. . .

//---------------------------------------------------------------------------

char FIO[30];

double s_b;

} Zap;

FILE *Fz;

AnsiString File_Zap;

void Out(TZap, TMemo*);

//---------------------------------------------------------------------------

void __fastcall TForm1::FormCreate(TObject *Sender)

{

Edit1->Text=""; Edit2->Text="";

Memo1->Clear();

}

//------------------ Құру----------------------------------------------

OpenDialog1->Title="Жаңа файл құру";

if (OpenDialog1->Execute()){

File_Zap = OpenDialog1->FileName;

if ((Fz=fopen(File_Zap.c_str(),"wb"))==NULL) {

ShowMessage(" ФАЙЛды құру қате!");

return;

}

}

fclose(Fz);

//----------------- Қосу-----------------------------------------------

Fz = fopen(File_Zap.c_str(),"ab");

strcpy(Zap.FIO, Edit1 -> Text.c_str());

Zap.s_b = StrToFloat(Edit2->Text);

Out(Zap, Memo1);

fwrite(&Zap, size, 1, Fz);

Edit1->Text=""; Edit2->Text="";

fclose(Fz);

//--------------------- Сұрыптау --------------------------------------

TZap st, *mas_Z;

Fz = fopen(File_Zap.c_str(),"rb");

int D_f = fileno(Fz); // Файл дескрипторын табу

int len = filelength(D_f); // файл өлшемін табу

int i, j, kol;

kol = len/size; //файлдағы жаазба саны

mas_Z = new TZap[kol];

// Файлдағы жазбаны динамикалық массивке жүктеу

for (i=0; i < kol; i++)

fread((mas_Z+i), size, 1, Fz);

fclose(Fz);

Memo1->Lines->Add("Сұрыптау жөнінде мәлімет");

for (i=0; i < kol-1; i++)

for (j=i+1; j < kol; j++)

if (mas_Z[i].s_b > mas_Z[j].s_b) {

st = mas_Z[i];

mas_Z[i] = mas_Z[j];

mas_Z[j] = st;

}

for (i=0; i

Out(mas_Z[i], Memo1);

delete []mas_Z;

//------------------- Сақтау --------------------------------------------

SaveDialog1->Title="Нәтиже файлын сақтау";

if (SaveDialog1->Execute()) {

AnsiString FileNameRez = SaveDialog1->FileName;

Memo1->Lines->SaveToFile(FileNameRez);

}

}

//-------------------- Ашу ----------------------------------------------

void __fastcall TForm1::Button3Click(TObject *Sender)

{

OpenDialog1->Title=" файлды ашу";

if (OpenDialog1->Execute()) {

File_Zap = OpenDialog1->FileName;

if ((Fz=fopen(File_Zap.c_str(),"rb"))==NULL) {

ShowMessage("ФАЙЛды ашу қате!");

return;

}

}

while(1){

if(!fread(&Zap,size,1,Fz)) break;

Out(Zap, Memo1);

}

fclose(Fz);

//----------------- Memoны тазарту -------------------------------------------

Memo1->Clear();

//----------------- Бір жазбаны шығару функциясы -----------------------

void Out(TZap z, TMemo *Memo1)

{

Memo1->Lines->Add(AnsiString(z.FIO)+ " "+FloatToStrF(z.s_b, ffFixed,6,3));

1. 
   Өзіңіздің қалаңыздағы магазиндер туралы файл құрыңыз: магазин аты (әмбебаб, азық-түлік, маталар, т.б.).
   
2. 
   А). Цех жинаушысының бір жетілік жинаған заттар саны туралы мағлұмат беретін файл құрыңыз. Әрбір жазу келесі өрістерден тұрады: жинаушы фамилиясы, алтыкүндік апта бойы күндік жинаған заттар саны.
   

3. 
   А). Жұмысшылардың бір айлық А, Б, В категориялы заттарды жинау саны туралы мағлұмат беретін файл құр. Жазу структурасы келесідегідей өрістерден тұрады: жинаушы фамилиясы, цех аттары, категориялар бойынша жұмысшылардың бір айдағы жинаған заттар саны.
   

4. 
   Аттар тізімі жазылған «NAME» файлын құрастырыңыз. Құрылған файл бойынша экранға көрсетілген әріптен бастап аттар тізімін шығарыңыз.
   

5. 
   А). Телефон абоненттері туралы мағлұмат беретін файл құрыңыз. Жазу структурасының өрістері келесідей: абонент фамилиясы, телефонның қондырылған жылығ, телефон нөмірі.
   

6. 
   А). Студенттердің сессияны тапсыруы туралы мағлұматтар беретін файл құрыңыз. Жазу структурасы: группа индиксі, студент фамилиясы, үш экзамен бағасы. Жазу саны N.
   

7. 
   Автомобильдер туралы мағлұмат беретін «CAR» файлын құр: фамилия, маркасы, түсі. Экранға құрылған файл арқылы «Жигулиі» бар адамдар фамилияларын және машина түсін шығар.
   
8. 
   А). Кітапшының жеке кітапханасы туралы мағлұмат беретін файл құрыңыз.
   

Б). Келесі аұпараттарды алыңыз: Х автордың кітаптары тізімін, ХХ жылғы шыққан кітаптар тізімі. Автор фамилиясы және шыққан жылы клавиатурадан енгізіледі.

9. Сіздің өзіңіздің кітапханаңыздағы программалауға байланысты кітаптар туралы мағлұмат беретін файл құрыңыз (автор фамилиясы және жөні, кітап аты, басылым аты, шыққан жылы). Құрылған файлды қолданып, «Мир» басылымынан шыққан кітаптар аттары және олардың авторларының фамилиялары.

10. 
    F символдық файл берілген. Осы файл компоненттерін G файлына леп белгілерді нүктелермен алмастырып көшіріп жазыңыз.
    
11. 
    А). «Динамо» және «Спартак» командаларының он ең үздік ойыншылары туралы мағлұмат беретін файл құрыңыз: аттары, олардың салған голдарының саны.
    

12. Шаңғышылар жарысының протоколын «SKI» файлына жазыңыз. Әрбір ойыншы үшін фамилия, старт уақыты (сағат, минут, сикунд), финиш уақыты. Құрылған файл арқылы ГТО нормасын орындаған адамдар фамилияларын шығарыңыз.

13. 
    Ауыр атлетика бойынша соревнования екі жаттығу бойынша өтеді (рывок және толчок). Соревнованияға 20 спортсмен қатысады. Соревнавания протоколын қатысушылар фамилиясы және олардың екі жаттығу бойынша кезекпен файлға сақтау қажет. Ары қарай жеңімпазды қорытындылардың қосындысы арқылы анықтаңдар.
    
14. 
    А). Фирманың жұмысшылары туралы мағлұмат беретін файл құрыңыз. Жазу структурасы: фамилия, бөлімі, жасы, жұмыс стажы.
    

13. 
    Шахматтық турнирде 10 адам қатысады. Қатысушылар фамилиялары және қорытындылар ( матрица түрінде) туралы файл құрыңыз: жеңіс-1, итжығыс-0.5, жеңіліс-0 очко. Файлды пайдаланып, алған орындарға байланысты қатысушылардың фамилияларын және очколарын шығарыңыз.
    

Дискідегі файлмен жұмыс жасау потокқа көрсеткішті хабарлаудан басталады. Мұндай хабарлаудың форматы мынадай болады:

Файл сөзі структуралық тектің стандарттық аты. Ол тақырып файлында хабарлануы болады, FILE структурасында потоктың ағымдағы орнының буфердегі көрсеткіші жєне көрсеткіш аќпараты болады. Келесі қадам потокты ашу болып табылады.. Ол стандартты функция fopen() арқылы ашылады.

1. 
   Файл, структура терминдерін түсіндіріңіз.
   
2. 
   Файлға мәліметтер қандай операторлар арқылы жазылатынын көрсетіңіз.
   
3. 
   Мәліметтер файлының соңын қалай білуге болады. Дискіде файлды қалай тануға болады.
   

Жұмысты орындауға тапсырмалар

2. Бақылау сұрақтарына ауызша жауап беру.

3. Тапсырма вариантын таңдау және орындау

4. Есеп жазу

Есеп мазмұны

1. 
   Жұмыстың тақырыбы және мақсаты.
   
2. 
   Бақылау сұрақтарына жауап жазу.
   
3. 
   Тапсырманың блок-схема, алгоритмі.
   
4. 
   C++ Builder тілінде программасы
   

1. Атымбаева Объектіге бағытталған программалау негіздері.Алматы, 2005 ж.

2. Програ ммирование в среде С ++ Builder. А. Вальвачев, Д. Сурков, К. Сурков.

Мин.1998г

3. С ++ Builder. С.В.Глушаков, В.Н. Зорянский, С.Н. Хоменко

4. С++ и информатика . Н.Культин, М. 2002г.4. 4 4

5. С ++ Builder книга рецептов. В. Ермолаев. Кудиц. – образ. 2006г.

6. Справочник по С ++ Builder. Учебное пособие. 2005г.

1. 
   Вариант бойынша тапсырманы алу
   
2. 
   Есептің қойылымы
   
3. 
   Есепті шешу алгоритмі
   
4. 
   Есепті шешу программасын C++ Builder программалау ортасында құру
   
5. 
   Программа листингі
   
6. 
   Орындалған жұмыс жөнінде есеп беру
   

1. 
   DatabaseDesktop программасын жүктеп, құрылымы төмендегідей болатын dan.db кестесін құрыңыз.
   

   Өрістің аты	Типі	Өлшемі	Кілттік өріс	Қызметі
   Kod	N		*	Бағыныңқы кестемен байланыстыратын код
   Fio	A	15		Абоненттің фамилиясы
   Adres	A	20		Абоненттің адресі
   Nomer_tel	A	8		Абоненттің телефон номері

2. 
   File->New->Table командаларын таңдаңыз.
   
3. 
   Жоғарыдағы кесте бойынша сәйкесінше өрістерді енгізіңіз.
   
4. 
   Кестені С:\ATS\Table бумасына сақтаңыз.
   
5. 
   Псевдоним құру үшін BDEAdministrator программасын жүктеңіз.
   
6. 
   Object->New командаларын таңдаңыз. Пайда болған New database alias ОК батырмасын шертіңіз.
   
7. 
   Standard1 атын өшіріп тастап, psev_ats атын беріңіз.
   
8. 
   Path жолына С:\ATS\Table жолын көрсетіңіз де, программаны жауып тастаңыз.
   
9. 
   C++ Builder программасын жүктеңіз.
   
10. 
    Формаға BDE бетінен Table, DataAccess бетінен DataSource, DataControls бетінен DBGrid компоненттерін орналастырыңыз.
    

Форманың түрі:

11. 
    Object Inspector терезесінде компоненттердің төмендегі қасиеттеріне сәйкесінше мәндерін орналастырыңыз:
    

12. 
    а) Кестеге мәліметтерді енгізу үшін Insert пернесін , мәліметтерді өшіру үшін Ctrl+Del пернесін пайдалануға болады.
    

1. 
   Формаға DBNavigator компонентін орналастырыңыз.
   
2. 
   DBNavigator компонентінің DataSource қасиетіне DataSource1 мәнін меншіктеңіз.
   

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3.DBNavigator компонентінің сәйкесінше батырмаларын пайдалана отырып, кестедегі мәліметтермен жұмыс істеуге болады.

4.Форма мен қосымшаны С:\ATS\Proekt сақтаңыз(форма аты-vvod_un.pas, проет аты-ats_pr.dpr).

5. Қосымшаны орындауға жіберіп, кестеге мәліметтерді енгізіңіз.

Топтағы әрбір студент сәйкесінше жоғарыда көрсетілген үлгі бойынша төмендегі кестелермен жұмыс жасауы керек. (Келесі лабораториялық жұмыстыардың барлығында да осы кестелермен жұмыс жасалады.)

1. 
   Кітапхананың оқырмандары туралы мәліметтер белгілі: фамилиясы, мекен-жайы, жұмыс орны, кітапты алған уақыты, кітапты тапсыру уақыты. Кітапханаға қарыз оқырмандардың фамилиясын, мекен-жайын және жұмыс орнын көрсету.
   
2. 
   Тіс дәрігеріне келушілердің тізімінен фамилиясының бас әрпі "Б"-дан "Л"-ға дейінгі аралықта жатқан адамдардың жасы мен диагнозын шығару программасын құрыңыз.
   
3. 
   Темір жол кассасында төмендегідей мәліметтер белгілі: поездың номері, баратын жері, кету уақыты, бос орындар саны. Астана қаласына баратын поездың номері мен кету уақытын шығару, егер поезда бос орын болса.
   
4. 
   Музыка мектебінің скрипкада ойнайтын оқушыларының тізімін шығару. Олардың музыкамен неше жыл айналысатындығын және конкурстарға қатысқан-қатыспағандығын көрсету.
   
5. 
   Оқушылар туралы келесі мәліметтер берілген: аты-жөні, бойы. Кластағы ең ұзын және ең қысқа оқушыны, сонымен қатар неше оқушының баскетболға қатысатындығын анықтау, егер баскетболисттің бойы 170 см.-ден артық болуы керек болса.
   
6. 
   Автомобильдер туралы мәлімет берілген: автомобиль иесінің аты-жөні, автомобиль бағасы, маркасы және номері. Автомобильдер туралы мәліметті бағасының өсу реті бойынша баспаға шығару қажет.
   
7. 
   Фирма қызметкерлері туралы мәлімет берілген: қызметкердің аты-жөні, туған жылы, адресі, телефон номері. Жасы қызметкерлердің орташа жасынан аспайтын қызметкерлер туралы мәліметті баспаға шығар.
   
8. 
   Экспортқа шығарылатын тауарлар туралы мәлімет берілген: тауардың аты, тауарды импортқа шығаратын елдің аты және әкелінетін партияның көлемі. Берілген тауардың қай елге экспортқа шығарылатындығын және оның жалпы көлемін тап.
   
9. 
   Тұрғындар санағының нәтижелері берілген болсын. 1990 ж. кейін туылған тұрғындардың фамилиясын, атын және жалпы санын анықтайтын программа құрыңыз.
   
10. 
    Дәріханадағы дәрілер туралы келесі мәліметтер белгілі болсын: дәрілік препараттың аты, бағасы, саны, сақтау мерзімі. Дәріханадағы барлық дәрілердің санын, қанша тұратынын және сақтау мерзімі 3 айдан артық препараттарды анықтау программасын құрыңыз.
    
11. 
    Қысқы сессия нәтижесі бойынша ешбір сабақтан “үштік” баға алмаған студенттердің фамилиясын, тобын және орта балын анықтау.
    
12. 
    Кітаптар туралы мәліметтер белгілі: авторы, кітаптың аты және шыққан жылы. Берілген автордың 1960ж бастап шыққан кітаптарының атын анықтау.
    
13. 
    Ойыншықтың аты, құны және қанша жастағы балаға арналғандығы белгілі. 6 жастағы балаларға арналған қуыршақтың құнын анықтау.
    
14. 
    Автосалондағы автомобильдер туралы мәліметтер: автомобильдің моделі, шыққан жылы, түсі және бағасы. Қызыл түсті Toyoto Camri автомобилінің бағасы мен шыққан жылын анықтау.
    
15. 
    Туристік фирма туралы төмендегідей мәліметтер берілген: фирманың аты, құрылған жылы, мекен-жайы, телефоны, спецификасы, яғни қай елдерге баруға болатындығы және жолдама (путевка) құны. Европа елдеріне баруды ұйымдастыратын барлық туристік фирмалардың мәліметтерін экранға шығару.
    

Есепте мына әдістемелік материалдар болуы керек:

1. 
   *.db кестесі;
   
2. 
   Ол кестенің STANDARD типті псевдонимі.
   
3. 
   Delphi ортасында құрылған қосымшасы;
   
4. 
   Қосымшаны орындауға жібергенде, ондағы кестеге әрекеттер жасалуы керек.
   

1. 
   DatabaseDesкtop ортасында құрылатын кестелердің кеңеймесін көрсетіңіз.
   

б) exe

г) db

2. 
   C++ Builder ортасында мәліметтер қорын кесте түрінде көрсету қызметін атқаратын компонент
   

б) DBGrid

в) DataSource

г) DBNavigator

д) Form

3. 
   C++ Builder ортасында кестеге мәліметтерді енгізу үшін қолданылатын компонент
   

б) DBGrid

в) DataSource

г) DBNavigator

д) Form

Бақылау сұрақтары

1. 
   DatabaseDesctop программасы не үшін қолданылады?
   
2. 
   BDE Administrator программасының қызметі.
   
3. 
   Кесте құру кезінде не үшін кілттік өріс береміз?
   
4. 
   Реляциялық мәліметтер қоры дегеніміз не?
   

Жұмысты орындауға тапсырмалар

2. Бақылау сұрақтарына ауызша жауап беру.

3. Тапсырма вариантын таңдау және орындау

4. Есеп жазу

Есеп мазмұны

1. 
   Жұмыстың тақырыбы және мақсаты.
   
2. 
   Бақылау сұрақтарына жауап жазу.
   
3. 
   Тапсырманың блок-схема, алгоритмі.
   
4. 
   C++ Builder тілінде программасы
   

1. Атымбаева Объектіге бағытталған программалау негіздері.Алматы, 2005 ж.

2. Програ ммирование в среде С ++ Builder. А. Вальвачев, Д. Сурков, К. Сурков.

Мин.1998г

3. С ++ Builder. С.В.Глушаков, В.Н. Зорянский, С.Н. Хоменко

4. С++ и информатика . Н.Культин, М. 2002г.4. 4 4

5. С ++ Builder книга рецептов. В. Ермолаев. Кудиц. – образ. 2006г.

6. Справочник по С ++ Builder. Учебное пособие. 2005г.

7. Разработка приложений в среде С ++ Builder 6 и решение задач информационно-радиационного профиля. Учебное пособие. А.И. Купчишин, Т.А. Шмыгалева.

Лабораториялық жұмыс № 17-18
Тақырыбы: С++ Builder ортасында функциялармен жұмыс жасау алгоритмдері

Мақсаты: функцияны өңдеуге берілген есептерді программалау негіздерін меңгеру.

Материалдар және жабдықтар: ДК, C++ Builder программалау ортасы
Жұмыстың мазмұны және орындалу тәртібі:

1. 
   Вариант бойынша тапсырманы алу
   
2. 
   Есептің қойылымы
   
3. 
   Есепті шешу алгоритмі
   
4. 
   Есепті шешу программасын C++ Builder программалау ортасында құру
   
5. 
   Программа листингі
   
6. 
   Орындалған жұмыс жөнінде есеп беру
   

Әрбір функцияның прототипі, яғни алдын ала хабарланған функция тақырыбы болуы керек. Тақырыбында функция аты, қайтарылатын нәтиже типі, сонымен қатар қанша және қандай типті аргументтер берілу керектігі көрсетіледі. Функцияның жалпы сипатталу синтаксисі төмендегідей:

{ .

функция денесі

.

.

}

Функция туралы сөз болғанды екі түрлі аргумент, біріншісі – нақты аргумент, екіншісі –формальді аргумент туралы айтылады. Нақты аргумент функцияны шақырған уақытта беріледі, ал формальді аргумент функция сипаттамасында ғана қолданылады.

Формальді аргументтер әр түрлі типті болуы мүмкін:void, char, int, float, double және массив. void типі функцияда формальді аргументтер көрсетілмеген уақытта қолданылады.

Функция нітижесінде void, bool, int, long, float, double типті айнымалылар қайтаруы мүмкін. Функция ешқандай мәлімет қайтармайтын болса, void типімен сипатталады.

Мысал: таңдалған функция мәнін есептейтін программа құру, олардың түрі (Out_Rez) шығару функциясының параметрі ретінде беріледі.

Қосымша құру

. . .

//------------ Көрсеткіштер типін функцияға жүктеу -------------------------

typedef double (*TFun)(double);

//------------Функция прототиптерін қолданушыға жүктеу ---------------

double fun1(double);

double fun2(double);

void Out_Rez(TFun, double, double, double, TMemo*);

//---------------------------------------------------------------------------

Edit1->Text="0,1"; Edit2->Text="3"; Edit3->Text="0,3";

Memo1->Clear(); Memo2->Clear();

RadioGroup1->ItemIndex=0;

//---------------------------------------------------------------------------

double a, b, h;

a = StrToFloat(Edit1->Text);

b = StrToFloat(Edit2->Text);

h = StrToFloat(Edit3->Text);

switch(RadioGroup1->ItemIndex) {

case 0: Out_Rez (fun1,a,b,h,Memo1); break;

case 1: Out_Rez (fun2,a,b,h,Memo2); break }}

1-сурет
//---------- қолданушы функциясын жүзеге асыру---------------------------------

double fun1( double r){

return 2*exp(r*r);

}

double fun2(double r) {

}

void Out_Rez (TFun f,double xn,double xk,double h,TMemo *mem) {

mem->Lines->Add(" x = "+FloatToStrF(x,ffFixed,8,2)+

" y = "+FloatToStrF(f(x),ffFixed,8,4));

}

Консольдық программа құру

. . .

double fun1(double); // Функция прототиптерін қолданушыға жүктеу

double fun2(double);

void Out_Rez (TFun,double,double,double);

void main()

{

double a, b, h;

puts("\n\t Function - 2*exp(x)"); Out_Rez (fun1,a,b,h);

puts("\n\t Function - sin(x)*sin(x)"); Out_Rez (fun2,a,b,h);

puts("\n Press any key ... ");

getch();

}

//---------- қолданушы функциясын жүзеге асыру ---------------------------------

return 2*exp(r*r);

}

double fun2(double r) {

}

void Out_Rez (TFun f,double xn,double xk,double h) {

printf(" x = %5.2lf, y = %8.4lf\n",x,f(x));

1. Төмендегі есептерді функцияны пайдаланып шешіњдер:

1. 
   
   
2. 
   
   
1. 
   Цилинддр көлемін есептейтін функцияны жаз . Функция параметрлері ретінде цилиндрдің радиусы және биіктігі алынады .
   
2. 
   Үлес (вклад ) бойынша кірісті (доход) есептейтін Dohod функцияны жаз .Функция берілгендері : үлес шамасы , проценттік қойылым (жылдық ) және үлес уақыты (күндер саны ).
   
3. 
   Квадрат теңдеуді шешуді қамтамасыз ететін функцияны жаз . Функция параметрлері ретінде теңдеудің коэффициенттері мен түбірлері алынады . Теңдеудің түбірлері туралы функцияның қайтаратын мәндері : 2-әртүрлі түбір , 1-түбірлері бірдей , 0-теңдеудің түбірлері жоқ . Сонымен қатар , функция берілгендердің дұрыстығын тексеру керек . Егер берілгендер дұрыс болмаса , онда функция -1-ді қайтарады .
   
4. 
   Аргумент ретінде алынған 2 бүтін санның ең үлкенін қайтаратын функцияны жаз .
   
5. 
   Экранға бірдей параметрлерден тұратын жолды шығаратын функцияны жаз . Жол ұзындығы және символ функция параметрлері болады .
   
6. 
   Берілген санды дәрежелеу функциясын жазыңыз .
   
7. 
   Берілген массив элементтерін өсу ретімен орналастыратын функция жазыңыз .
   
8. 
   Берілген массив элементтерін кему ретімен орналастыратын функция жазыңыз .
   
9. 
   Берілген массив элементтерінің ішіндегі оң элементтерін 0- мен , ал теріс элементтерін 1-мен ауыстыратын функция жазыңыз .
   
10. 
    Берілген бүтін санды 2-еселеп , сол санның факториалын есептейтін функция құрыңыз .
    
11. 
    1-ден 100-ге дейінгі тақ сандардың қосындысын беретін функцияны жазыңыз.
    
12. 
    1-ден 100-ге дейінгі жұп сандардың қосындысын беретін функцияны жазыңыз .
    
13. 
    1-ден 100-ге дейінгі жай сандардың қосындысын беретін функцияны жазыңыз .
    
14. 
    Матрицаны транспонирлеуді атқаратын функцияны жазыңыз .
    

1. 
   Функцияларды құру кезінде неге көңіл аудару керек ?
   
2. 
   Функцияны шақыруды қалай ұйымдастырамыз ?
   
3. 
   Функция операторлары қалай орындалады ?
   
4. 
   «Функция» терминнің мағынасы қандай?
   
5. 
   Функцияны анықтаудың жалпы синтаксисі қандай?
   
6. 
   Функцияның формальды және фактілі параметрлердің бір бірінен айырмашылығы қандай?
   
7. 
   Функцияның белгілі және белгісіз хабарлаудың айырмашылығы қандай?
   
8. 
   Функцияны шақыру үрдісін сипаттандар?
   
9. 
   «Рекурсивті функция» терминнің мағынасы қандай?
   

Жұмысты орындауға тапсырмалар

2. Бақылау сұрақтарына ауызша жауап беру.

3. Тапсырма вариантын таңдау және орындау

4. Есеп жазу

Есеп мазмұны

1. 
   Жұмыстың тақырыбы және мақсаты.
   
2. 
   Бақылау сұрақтарына жауап жазу.
   
3. 
   Тапсырманың блок-схема, алгоритмі.
   
4. 
   C++ Builder тілінде программасы
   

1. Атымбаева Объектіге бағытталған программалау негіздері.Алматы, 2005 ж.

2. Програ ммирование в среде С ++ Builder. А. Вальвачев, Д. Сурков, К. Сурков.

Мин.1998г

3. С ++ Builder. С.В.Глушаков, В.Н. Зорянский, С.Н. Хоменко

4. С++ и информатика . Н.Культин, М. 2002г.4. 4 4

5. С ++ Builder книга рецептов. В. Ермолаев. Кудиц. – образ. 2006г.

6. Справочник по С ++ Builder. Учебное пособие. 2005г.

7. Разработка приложений в среде С ++ Builder 6 и решение задач информационно-радиационного профиля. Учебное пособие. А.И. Купчишин, Т.А. Шмыгалева.

Лабораториялық жұмыс № 19-20

Тақырыбы: C++ Builder ортасында графикамен жұмыс

Мақсаты: - С/С++ тілінің графикалық мәліметтерді өңдеу мүмкіндіктерімен, графикалық компоненттер танысу.

• 
  , файлдарында сипатталған негізгі графикалық функциялардың прототиптерін үйрену.
  

1. 
   Вариант бойынша тапсырманы алу
   
2. 
   Есептің қойылымы
   
3. 
   Есепті шешу алгоритмі
   
4. 
   Есепті шешу программасын C++ Builder программалау ортасында құру
   
5. 
   Программа листингі
   
6. 
   Орындалған жұмыс жөнінде есеп беру
   

Графикалық компоненттер

C++ Builder Windows GDI функцияларын әртүрлі деңгейде қолданады. Ең қажет тәсілдерінің бірі – бұл графикалық компоненттердің өз бейнелерін монитор экранында көрсетуі болып табылады. GDI функциясын тікелей шақырғанда таңдалған сурет салуға арналған құрал-жабдықтың міндеттелуі үшін контекст қондырғысының дескрипторын беру қажет. Графикалық бейнелермен жұмыс жасап болған соң контекст қондырғысын қалпына келтіру керек. Сонда ғана одан шығуға болады. Осындай деңгейдегі графикамен жұмыс орындауға қарағанда C++ Builder қарапайым әрі аяқталған графикалық компонент интерфейсі Canvas(Канва) ұсынады. Бұл дұрыс контект қондырғысын көрсеттеді және бұл графикалық компонент жұмыс аяқталғаннан кейін немесе қажет болмаған жағдайда оны тоқтатуға болады. істен шығуға болады. Windows GDI функциясына қарағанда канва негізінен барлық құралдардың сипаттамасын көрсететін қасиеттерге ие.

Негізінде қолданушының орындайтын әрекеті бұл графикалық компоненттермен жұмыс жасауда қолданылатын құрал-жабдықтың сипаттамаларын білу қажет. Қолданатын құрал –саймандардың тоқтатуда, жүйелік ресурстарды құруда қадағаламауға болады яғни канва бұл әрекеттерді өзі атқарады C++ Builder-дің графикамен жұмыс істеудегі ерекшеліктерінің бірі – бұл жүйенің графикалық ресурстарына кэш жадыны қолдану болып табылады. Егер программада сурет салуға арналған құрал-жабдықтардың бірі қайтадан құрып қолдану қажет болса онда барлық қадамдарды қайталауға тура келеді. C++ Builder кэш жадыны графикалық ресурстарды сақтауға қолданады. Сондықтан жаңадан сурет салатын болсақ онда көп қолданылатын құрал-жабдық кэш жадыдан өздігінен таңдалады. Графикалық қосымшаның қайталану операциясының тиімділігі өсуде.
Суреттермен жұмыс
C++ Builder ортасындағы графикалық жұмыстардың негізгі мазмұны Canvas бұл канвада өзіңізге қажет формада сурет салу немесе онда орналасқан басқа да компоненттерден тұрады. Сонымен бірге сыртқы бейнелерді яғни пиктограммаларды, метафайлдарды, палитраларды автоматты түрде басқаруды орындайды. C++ Builder ортасында графикаға қатысты 3 негізгі обхект бар. Олар:

-Канва – формада, графикалық компоненттерде, принтеде және сурет салуға арналған биттік карта бетін көрсетеді. Канва өзіндік объект емес. Ол әрқашанда басқа графикалық объект қасиеті болып табылады.

-Графика – кейбір файлдар мен ресурстардың растрлық бейнесі болып келеді. C++ Builder Tbitmap, Ticon және Tmetafile объектілі класын Tgraphic өзіңіздің қосымшаңызда әртүрлі графиканы қолдануға арналған минимальді стандартты интерфейсті көрсетеді.

- Сурет – әртүрлі объектілердің класын және графиканың контейнерін көрсетеді.Сөйтіп Tpicture контейнерлі класы метафайлдар мен пиктограммаларды жүктейді. Көптеген бейнелерді басқару компоненттері Tpicture қасиетіне ие. Бұл әртүрлі түрдегі графикадағы бейнелерді көрсетуге мүмкіндік береді. Әдетте суретпен жұмыс жасауда Tpicture контейнері арқылы қатынау ашық болғандықтан графикалық объект бөлігімен жұмыс орындаймыз. Егер сізге белгілі бір графикалық объектке қатынау көрсету қажет болса онда оны берілген суретке graphic қасиетін береміз.

Кез-келген уақытта C++ Builder қосымшасымен жұмыс жасауда суреттермен графикаларды бейнелер файлардарының стандартты форматында сақтау керек. Бейнелердің сақталатын және бастапқы файлдарының аты әрқашан сәйкес келуі немесе өзге болуы мүмкін. Файлдағы суреттің бейне түрінде жүктелуі LoadFromFile әдісін қолдануға болады. Ал бейнені файлда сақтау үшін SaveToFile сурет әдісін пайдаланамыз. Бұл әдістердің жалғыз параметрі файл аты болып табылады. LoadFromFile әдісі графикалық объектілерді құру мен жүктеу кезіндегі түрлерін тануда файлдар кеңейтілуін қолданады.

Image1->Picture->LoadFromFile (“C:\\windows\\clouds.bmp”);

Күрделі графикалық бейнелерді құруда форма немесе компоненттерді канвада салудан алшақтаған жөн.Ол үшін алдымен биттік бейнедегі объектіні құру үшін оны канвада салуға болады және содан кейін оны көшіруге мүмкіндік туады. Биттік бейнені экраннан тыс канвада салу үшін графикалық компоненттердің Paint әдісі қолданылады. Биттік образдағы экраннан тыс күрделі бейнелерді салуға Samples бетіндегі Индикатор (Gauge) арқылы жүзеге асады.

Қосымшаны жобалауда келесі компоненттерді палитрадан формаға алып бару арқылы жүзеге асады:

• 
  Additional бетіндегі Timage контейнері мен System бетіндегі TpaintBox контейнері. DrawBox объектісінің Timage және PaintBox класының TPaintBox класы графикаларды екі есе буферлейді. Алдымен DrawBox объектілерінде канвада фигура мен фон салады одан кейін PaintBox объектісінде канва бейнесін экранға көшіреді.
  
• 
  Standard бетінде TPanel құрал – саймандар панелі.
  
• 
  System бетіндегі таймер TTimer.
  
• 
  Анимация жылдамдығын басқару үшін Samples бетіндегі TspinEdit компонентін редакциялау.
  
• 
  Программаның жұмыс жасауын басқару үшін Additional бетіндегі TSpeedButton батырмасы.
  
• 
  Dialogs бетінің TopenDialog компоненті
  

1-сурет негізінен қосымша формасын көрсетеді. Clouds.bmp файлындағы

1-сурет
TSpeedButton компонентінің батырмалары программаны басқаруға арналған. Бірінші батырмасы Background объектісін TImage класының фон бейнесін файлдан ашады әрі жүктейді.Ал екінші батырма Figures объектісінің Timage класындағы фигура бейнесін файлдан ашады және жүктейді. Үшінші батырма фигураларды бастапқы күйіне әкеледі және таймерді қосады. TSpinEditредакциялау компонентінің батырмасы негізінде таймер интервалының мәнін үлкейтіп және кішірейтіп отырады. Timerl объектісінің OnTimer қасиеті қосымша ядросының өңдеушісі болып табылады.

2-сурет. DrawBox және PaintBox объектілерінің канвадағы структурасы

Мысал

//---------------------------------------------------------------------------

double a,b,h,y_min,y_max;

int n;

Tfun f;

double fun1(double);

double fun2(double);

//----------------------------------------------------------------------------

Edit1->Text="-3,1416"; // a

Edit2->Text="3,1416"; // b

Edit3->Text="50"; // n

RadioGroup1->ItemIndex = 0;

}

//----------------- Задать начальные значения ------------------------

double x, r;

a=StrToFloat(Edit1->Text);

b=StrToFloat(Edit2->Text);

n=StrToInt(Edit3->Text);

h = (b-a)/n;

switch(RadioGroup1->ItemIndex) {

case 0: f = fun0; break;

case 1: f = fun1; break;

case 2: f = fun2; break;

}

y_min = y_max = f(a);

r = f(x);

if(y_min>r) y_min = r;

if(y_max

}

}

//------------------------ Построить график в Chart ----------------------------

Chart1->Series[0]->Clear(); // Очистка графика

for(double x=a; x<=b; x+=h)

Chart1->Series[0]->AddXY(x,f(x));

//--------------------- Копировать в буфер ----------------------------------------

Chart1->CopyToClipboardMetafile(True);

//--------------------- Построить график в Image ---------------------------

int xmax, ymax, xt, yt, y0, x0;

double hx,hy,x;

Image1->Canvas->Pen->Color=clBlack; // Установка цвета пера

// Поиск координат правого нижнего угла холста Image

xmax = Image1->Width; ymax = Image1->Height;

// Закрашивание холста Image текущей белой кистью

Image1->Canvas->Rectangle(0,0,xmax,ymax);

// Поиск середины холста

y0=ymax/2; x0=xmax/2;

// Вычерчивание координатных линий

Image1->Canvas->MoveTo(0,y0);

Image1->Canvas->LineTo(xmax,y0);

Image1->Canvas->MoveTo(x0,0);

Image1->Canvas->LineTo(x0,ymax);

Image1->Canvas->Pen->Color=clRed; // Установка цвета пера

Image1->Canvas->Pen->Width=2; // Установка ширины пера

// Поиск шагов по х и у с масштабированием

hx=(b-a)/xmax; hy=(y_max-y_min)/ymax;

Image1->Canvas->MoveTo(ceil(x0+a/hx),ceil(y0-f(a)/hy));

for(x=a; x<=b; x+=h)

Image1->Canvas->LineTo(ceil(x0+x/hx),ceil(y0-f(x)/hy));

//------------------------------------------------------------

double fun0(double r) {

return sin(r);

}

double fun1(double r) {

}

double fun2(double r) {

}
Тапсырма: Берілген функция үшін масштаб және ауысуды анықтаңыз. Функцияның графигін берілген интервалда және берілген ауысуы бойынша сызатын программа құрыңыз. Координат өстерін енгізуді карастырыңыз. -

1. 
   С++ Builder ортасының графикалық мүмкіндіктері
   
2. 
   С++ Builder ортасының графикалық примитивтерді құру арналған компоненттері
   
3. 
   Графиктерді тұрғызу ерекшеліктері
   
4. 
   Пиксел дегеніміз не?
   
5. 
   Графикалық ақпарат қалай сақталады?
   
6. 
   Графикалық режимге қалай ауысуға болады?
   
7. 
   Текстік режимге қалай оралуға болады?
   
8. 
   Шрифттерді қалай таңдауға болады?
   
9. 
   Сызық сипаттамасы мен қалындығын қалай тағайындауға болады?
   
10. 
    Бояу стилін қалай тағайындауға болады?
    
11. 
    Графикалық экранда терезені қалай ашуға және қалай жабуға
    

12. 
    Горизонталь және вертикаль бойынша нүктелердің максимальді
    

13. 
    Терезенің координаттар жүйесінде ағымдық координаттарды алуға
    

Жұмысты орындауға тапсырмалар

2. Бақылау сұрақтарына ауызша жауап беру.

3. Тапсырма вариантын таңдау және орындау

4. Есеп жазу

Есеп мазмұны

1. 
   Жұмыстың тақырыбы және мақсаты.
   
2. 
   Бақылау сұрақтарына жауап жазу.
   
3. 
   Тапсырманың блок-схема, алгоритмі.
   
4. 
   C++ Builder тілінде программасы
   

2. Програ ммирование в среде С ++ Builder. А. Вальвачев, Д. Сурков, К. Сурков.

Мин.1998г

3. С ++ Builder. С.В.Глушаков, В.Н. Зорянский, С.Н. Хоменко

4. С++ и информатика . Н.Культин, М. 2002г.4. 4 4

5. С ++ Builder книга рецептов. В. Ермолаев. Кудиц. – образ. 2006г.

6. Справочник по С ++ Builder. Учебное пособие. 2005г.

7. Разработка приложений в среде С ++ Builder 6 и решение задач информационно-радиационного профиля. Учебное пособие. А.И. Купчишин, Т.А. Шмыгалева.

КЕЛІСІМ ПАРАҒЫ

ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫСҚА ӘДІСТЕМЕЛІК

НҰСҚАУ

Мамандық 5В0703-Ақпараттық жүйелер

Пәні C++BP3320 – С++ Builder 6.0 программалау

пән коды және аталуы

Білім деңгейі жоғары кәсіптік білім (бакалавриат)

Оқу жоспарына сәйкес
Оқу түрі жалпы білім беру негізіндегі, күндізгі

Оқу жылы 2011-2012

Оқу ісі жөніндегі проректор __________ ( Айпеисова С. А )

“___”____________________20__ ж.