Оқушының ойлау іс-әрекетін қалыптастырумынандай ретпен жүзеге асырылады:
оқушының алдындағы мақсаты;
материалдармен әрекеті;
материалдар көмегімен оқушы өзі бақылап, байқап, әрекет жасап көргендердің ішінен ізделінді, қасиеттерді бөліп қорытынды жасауға дайындалады;
мұғалімнің көмегімен орындаған әрекеттерін анықтаған қасиеттердің дұрыстығын өздігінен тексеріп шығады;
оқушы қорытында жасауға үйренеді. Нәтижесінде таза өзінше ойлау әрекетін жүзеге асырады.
3. Оқу мотивтері екі топқа бөлінеді:
оқушы белсенділігін өзі меңгеретін нысанаға бағыттайтын танымдық мотивтер;
оқушы белсенділігін басқа адамдармен қатынасы негізінде қалыптастыратын әлеуметтік мотивтер.
Адам танымы байқаудан, сезіп қабылдаудан, нақты аңғарудан, заңдарды теория жүзінде ашуға, ал сонан кейін сол заңдарды күнделікті қолданыста қолдануға қарай жүріп отырады.
4. Оқушының іздену іс-әрекеттері – салыстыру, талдау, жинақтау, абстракциялау, жалпылау, нақтылау сияқты интеллектуалдық біліктері. Салыстыру – салыстырылатын тақырыптардың идеясын, мінез-қырларын анықтау; әрбір салыстырылатын кейіпкерлердің өмірде берілетін шындық көрінісін табу; салыстырылатын нысаналардың айырмашылығы мен ұқсастығын қорытындылау.
