Қазақ тіліндегі есім баяндауыштар. Баяндауыш қызметінде етістіктер жиі жұмсалады. Одан кейінгі қатарда есімдер тұрады. Есімдердің баяндауыш қызметінде көп жұмсалатыны – зат есімдер. Есімдер де етістік сияқты баяндауыш қызметінде жіктік жалғаулары арқылы байланысады. Мысалы: Мен студентпін.
Есімдердің баяндауыш қызметінде жұмсалуында тек жіктік жалғауы емес, көптік, септік, тәуелдік жалғауларының да өзіндік мәні бар. Мысалы: Алпамыс биыл алтыда.
Есім баяндауыштың жасалу жолдары:
Зат есімдер баяндауыш қызметінде жұмсалып, әр түрлі тұлғада қолданылады.
Көптік тұлғада: Осының барлығын ұйымдастыратын – студенттер.
Тәуелдік тұлғада – Бәріміздің тамашалайтынымыз – осы сәбидің сүйкімді қылығы.
Септік тұлғада – Біздің ауылымыз қаланың маңында.
Есімдіктердің барлық түрі баяндауыш қызметінде жұмсала алады. Мысалы: Оның кітапханадан алған кітабы әлденеше. Ауылды басқаратын осылар.
Үстеулер де баяндауыш қызметінде жұмсалады. Мысалы: Күн әлі ерте. Мұғалімнің сыныпқа кіргені жаңа еді. Жарыста ол менен әжептеуір кейін. Мұндай шешім қабылдау ертерек.
Еліктеуіш сөздер де баяндауыш қызметінде жұмсалып, есім баяндауыш жасайды. Мысалы: Айналаның бәрі салдыр – гүлдір.
