күшті және әлсіз антигендер
болып бөлінеді. Ең күшті
антигендер - белоктар.
Антигендік
-
антигеннің иммундық жүйемен танылуы және оның эффекторлық бөлігімен
(антиденелер, клеткалар-эффекторлармен) өзара әрекеттесу қабілеті.
Иммуногендік
-
антигеннің иммундық жауапты индукциялау қабілеті.
Кейбір жағдайларда антиген иммуногендігі жоқ болуы мүмкін, бірақ антигендікті сақтайды.
Мұндай антиген толық емес және оны
гаптен
деп атайды. Иммундық жауап толық антигенмен
гаптенді конъюгациялауда байқалады. Гаптен ретінде қарапайым қосылыстар, мысалы, металл
иондары және т. б. болуы мүмкін.
Адамдар мен жануарларда иммундық жүйесі лимфоидты ұлпалармен көрсетіледі. Иммундық
жүйенің орталық клеткасы лимфоцит болып табылады, ол антигенді танып, иммундық
компетентті жасушалармен, Т - және В - лимфоциттермен және макрофагтармен қамтамасыз
етіледі. Т-және В-лимфоциттердің бетінде арнайы рецепторлар бар. В-лимфоциттерде мұндай
рецепторлар ақуыздар-иммуноглобулиндер.
В – лимфоциттер - антидене түзетін жасушалардың бастамасы, ол гуморальды иммундық
жауап үшін жауап береді.
Макроорганизмге
түскен
бактериялармен
өзара
әрекеттесе
отырып,
антиденелерді
агглютинирлейді
(желімдейді), бұл олардың фагоциттермен сіңуін жеңілдетеді.
Токсиндерді бейтараптандыру функциясы болып табылатын антиденелердің ерекше класы
бар.
Т-лимфоциттер
жасушалық
иммундық
жауапты
жүзеге
асырады.
Т-лимфоциттердің
популяциясы антигенмен жауап береді және цитоуыттылық қасиетіне ие болады, яғни
жасушаның, ал онымен бірге патогеннің де өлуіне әкеп соғады. Т-лимфоциттер антигенмен
байланысқанда (мысалы, патогенді микробтар жасушасымен) бөгде "бөтен" заттарды сіңіретін
және сіңіретін фагоциттер-макрофагтардың ерекше класын стимулдейді.
Иммунитеттің арнайы ерекшеліктері:
•
иммунологиялық есте сақтауы;
•
иммунологиялық төзімділік.
Егер иммундау эмбриональды кезеңде иммундық жүйенің жетілуіне дейін жүрсе, онда
комплементарлы рецепторлары бар лимфоциттер клондары тыйым салынады және одан әрі
осындай антигенмен байланысқанда инертті болады. Осы себепті иммундық жүйе өз ағзасының
антигендеріне жауап бермейді.
Иммундық жауаптың екі фазасы бар:
•
индуктивті
•
өнімді.
Индуктивті фаза антиген ағзаға түскен сәттен бастап антиденелер түзетін жасушалар пайда
болғанға дейін өтеді. Антиденені иммунокомпетентті жасушалармен тану, т - және В-лимфоциттер
арасындағы кооперация жүреді.
Өнімді фазада лимфоидты мүшелер жасушаларының пролиферациясы (көкбауыр, лимфа
түйіндері және шырышты қабықтардағы лимфоидты жинақтар), антиденелердің синтезі және
секрециясы жүреді.
|
