Лекция жинағЫ Қарағанды 2011 Құрастырғандар: Жұмабаев С. Ә. ф-м.ғ. к., доцент

Әкімшілдеу

• 
  рөлдердің мехнизмі негізінде қолданушының ену құқығын, интерфейсті тағайындауды және қолданушы тілін баптауды;
  
• 
  жүйелік оқиғалар мен қызметтерді тіркеу журналын;
  
• 
  ақпараттық базаның толтыру және босату мүмкіндігі;
  
• 
  қолданбалы шешімдер мен платформаны жаңарту және орнату құралдарын.
  

1С:Кәсіпорын 7.7 үшін «Қазақстан үшін бухгалтерлік есеп» конфигурации

• 
  Салықтық есептің бөлек шоттар жоспарын қолдану бухгалтерлік және салықтық есептің мәліметтерін салыстыруды жеңілдетеді, және де ол мыналай салықтық есеп беру қалыптарын салыстырғанда маңызды: қалып 100.00 «Корпоративті табыс салығы бойынша декларация», 220.00 қалып «Жеке табыс салығының декларациясы» бойынша, сонымен қатар табыс салығы бойынша кейінге қалдырылған активтер мен міндеттерді есептеу мүмкіндігін береді.
  
• 
  Қосымша құн салығына салық есебі одан әрі кең мүмкіндіктері: төлеудің өзгеру мерзімімен ҚҚС есебі, төленудің снақ әдісімен ҚҚС есебі.
  
• 
  «Қазақстан үшін 1С:Бухгалтерия 8.0»-ға типтік шешімдерді қолдану аумағын кеңейтудің партиялық есебін енгізу мүмкіндігі. Тауарлы-материалдық қорлардың (ТМҚ) орташа өзіндік құн бойынша бағалау тәсілдерінен басқа ФИФО және ЛИФО сияқты әдістерді де қолдануға мүмкіндік туады. Атап айтқанда, түрлі ТМҚ шоттарын есептеуде әр түрлі өзіндік құнды бағалау тәсілдері қолданылуы мүмкін.
  
• 
  Сақтау орындары бойынша опционалды аналитикалық есеп жүзеге асырылған: сандық және сандық-сомалық.
  
• 
  Конфигурацияда өндірістік есеп жүргізу мүмкіндіктері кеңейтілген. Негізгі және көмекші өндіріспен шығарылатын тауарлар мен қызметтердің өзіндік құн есебі, берілетін шикізатты қайта өңдеу есебі автоматтандырылған. Жартылай дайын өнімнің шығарылуымен аралық сатыларды болжайтын күрделі технологиялық үрдістер үшін жартылай дайын өнімнің қоймалық есебін және оның өзіндік құнының автоматты есебін қолдайды.
  
• 
  «Қазақстан үшін 1С:Бухгалтерия 8.0» программлық өнімі жеке ақпараттық базадағы (соның ішінде алшақтағы қоймалар, филиалдар) ақпараттарды біріктіру мүмкіндігін беретін, сол сияқты тым күрделі көпдеңгейлі иерархиялық құрылымның консолидациясын ұйымдастыратын мәліметтердің алмасуының тұрғызылған мүмкіндіктерін құрайды.
  
• 
  «Қазақстан үшін 1С:Бухгалтерия 8.0»-да типтік операцияларды баптау мүмкіндіктері кеңейтілуде – жиі қолданылатын бухгалтерлік өткізгіштерді топтық енгізу құралдары. Бұл автоматизацияның қарапайым, бірақ тиімді сайманын енді қолданушы көмегімен жеңіл және тез баптауға болады. Қолданушыға 300.00 «ҚҚС бойынша декларация» және 100.00 «Корпоративті табыс салығы бойынша декларация» сияқты салық есебінің үлкен қалыптарымен тым комфортты жұмыс істеуіне мүмкіндік беретін, салық есебінің қалыпымен тым қазіргі заманның механизмімен жұмыс істеуді қайта өңдейді.
  
• 
  «1С:Бухгалтерии 8.0» қазіргі заманғы эргономикалық интерфейсі тіпті кішірек ұйымдар үшін де «1С:Кәсіпорын 8.0»-ның сервистік мүмкіндіктерін қолайлы етеді.
  

1. Кіріктірілген программалық тіл. Кіріктірілген тілдің қажеттілігі жүйенің өспелі концепциясымен анықталған.

Кіріктірілген тілдің синтаксисы жоғары дәрежелі тілдердің стандартарына толығымен жауап береді.

Тіл пәндік-бағытталған болып табылады. Ол жүйенің конфигурациясымен анықталған пәндік мәліметтердің мамандандырылған типтерін камтиды. Мұндай типтер мәліметтерімен жұмыс тілде объектілік техниканың қолданысымен ұйымдастырылған. Тіл қолданылушылардың біреше түлеріне бағытталған. Атап айтқанда, мәліметтердің нәзік типтедірілуі және қателіктер мүмкіндігін азайтатын синтаксистік құрылымдарына қатаң тәртіппен ерекшеленеді.

Жүйе өз құрамында көрнекті (визуалды) және тілдік конфигурациялау құралдарын иемденгендіктен, жүйедегі кіріктірілген тілдің қолданылуы белгілі жағдайлар мен тікелей байланысты болды, яғни тіл модельдері конфигурацияларлар үдерісінде орнатылатын жеке алгаритмдерді өндеу үшін нақты жағдайларда қолданылады. Осылайша, мысалға, құжатқа қатысты жаңа құжатты енгізу кезінде реквизиттердің автоматты түрде толтыру алгоритмін бейнелеуге болады. Бұл процедура жүйемен қажетті уақытта шақырылып отырады.

2. Сұраныстар мехснизмі. Күрделі құрылымды есеп берулерді алу үшін жүйеде пәндік-бағытталған сұраныстар механизмі қарастырылған. Бұл құрал жүйенің ақпараттық базаның шартты-ауыстырылмалы құрылымына негізделеді, бұл жеткілікті қиындатылған сұраныстарды салыстырмалы түрде жеңіл бейнелеуге көмектеседі.

3. Кіріктірілген мәтіндік редактор жүйемен кіріктірілген тілдегі програмдық модульдерді құру және мәтіндік түрдегі құжаттады түзету үшін пайдаланылады. Редактордың ерекшеліктерінің бірі болып кіріктірілген тілдің синтаксистік конструкцияларды контекстті түспен ерекшелеу мүмкіндігі табылады. Жүйенің кіріктірілген тілінің мәтіндерді басқарудың (манипуляциялау) күшті құралына ие болғандықтан, мәтіндік пішім басқа әр түрлі ақпараттар жүйелерімен алмастыруға үздік қолданылуы мүмкін.

4. Диалогтардың кірістірілген редакторы. Күйге келтірілетін құрылымдағы мәліметтермен жұмыс және МS Windows операциалық жүйесі интерфейсінде жұмыс істеу ақпаратты өңдеу мен енгізу нысандары өз бетімен күйге келтіру қажеттілігін тудырады. Бұл үшін «1С Кәсіпорын» жүйесінде кіріктірілген экрандық диалогтар редакторы бар. Жүйеде пәндік ақпараттарды (құжаттарнысаны, сұраунама, есеп берулерді күйге келтірулер ) қарауға және енгізуге қолданылатын көптеген терезелерді рәсімдеуге көмектеседі.

5. Кестелік құжаттардың кіріктірілген редакторы. Барлық шығыс құжаттары (алғашқы құжаттар, есеп берулер) үшін жүйеде кестелік құжаттардың бірыңғай пішімдері қарастырылған. Бұл құрамында кестелік құрылымы мен веторлық графиканың рәсімдеушілік мүмкіндіктерін енгізетін күшті құрал. Сондықтан да ол өте қиын құрылымдық сызығы бар кішкентай құжаттар (төлем тапсырыстары сияқты), сонымен қатар көлемді ведомостер, журналдар және сол сияқты басқа да құжаттарды құруға қолданылуы мүмкін. Кестелік құжаттар қолданылушыларға рәсімдеу мүмкіндіктерінің (қаріп, түс, сызық, оюлар) үлкен жиынын береді. Графикалық түрдегі (диаграммалар) ақпаратты шығару мүмкіндігі бар. Кестелік редактордың негізгі ерекшеліктерінің бірі болып, «1С:Кәсіпорын» жүйесінің кіріктірілген тілі көмегімен есеп берулердің құрылуына бағытталуы есептілінеді. Есеп берулердің құрылуының иілгіштігі оның көмегімен секцияларды (құжат аумақтары) басқару механизмінің бар болуының көмегімен мүмкін болады. Кестелік редактор тек тік секцияларды ғана емес сонымен қатар көлденең секцияларында басқаруға мүмкіндік береді, бұл есеп берулердің құрылуын тек ұзындығына ғана емес, сонымен қатар ені бойынша да масштабтауға мүмкіндік береді. Және де сонымен қатар басқа жағынан, мәлуіметтерді енгізудің құралы және оларды өңдеу мен бейнелеудің интерактивті кесте түріндегі есеп беруді құру мүмкіндігі де өндірілген.

6. Конструкторлар – «1С: Кәсіпорын» жүйесіндегі стандартты элементтерін өндіруді жеңілдететін көмекші құралдар. Жүйеде анықтама, құжат, құжаттар журналы, есеп беру және субконто түрі конструкторлары бар. Тағы бес конструкторлар стандарты жағдайлардағы модульдік бағдарламаларды құрастыруды жеңілдетеді.

7. Қолданушылар интерфейсінің жүйелік күйге келтіру жүйесі.
Жүйенің нақты конфигурация интерфейсі толығымен мәліметтер құрылымын күйге келтірілуін көрсетуі үшін, «1С Кәсіпорын» жүйесінде кестелік құжаттармен нысандардың диалогтық редакторларынан басқа, жалпы интерфейстік жүйе компоненттерін күйге келтіру мүмкіндіктері қарастырылған: меню, саймандар тақтасы, пернелер комбинациясы.

Конфигурациялау сатысында әр түрлі қолданушыларға арналған бірнеше қолданушылар интерфейсі құрылуы мүмкін (басқарушылар, меннеджерлер, қоймашылар және т.б.).

8. Қолданушылар құқықтары мен мәліметтерді авторизациялау. Құқықтар құрылымы жүйенің нақты конфигурациясымен анықталады. Мысалы, келесідей құқықтар жиынтығы енгізілуі мүмкін: «бас бухгалтер», «қойма жұмыскері», «менеджер», «бөлім бастығы». Қолданушылардың тізімі нақты ұйымдарға арналып жасалады. Әрбір қолданушылар итерфейсі тағайындалады.

9. Дұрыстаушы. Жүйедегі конфигурацияларды құрастыруды жеңілдету үшін дұрыстаушы қарастырылған. Дұрыстаушы көмегімен конфигурациялар модельдерінің бағдарламалық орындалуын камтамасыз етеді, орындалудың салыстырмалы уақытын өлшеп, ауысушылық құрамды қарастырады.

10. Қолданушылардың ұйымдастырушылық жұмыстары. Жұмысшылардың ағымдағы жағдайы бақылау үшін жүйеде қолданушылар мониторы қолданылады. Ол нақты уақытта қай қолданушы қандай нақты ақпараттық базада, қандай режимде жұмыс істеп отырғанын көруге мүмкіндік береді.

11. Өндірістердің тіркеу-журналы жүйемен автоматты түрде жүргізіледі. Онда қолданушылардың мәліметтерінің өзгеріс фактілерінің барлығы көрсетіледі.

Қолданушыларды ақпараттық базамен жұмысы «1С:Кәсіпорын» режиміндегі жүйені іске қосқан кезден басталады. Осының көмегімен жүйенің келесі пәндік аумақтарда іске асырылады: құжаттармен операцияларды енгізу, сұраныстар толтыру, әртүрлі есеп берулерді құру, әр түрлі регламенттік есеп айырысуларды орындау және т.б. қолданушыларға конфигурациялау кезеңінде құрылған алгоритмдерді қолдана отырып конфигурациялар құрылымында бейнеленген ақпараттады енгізу мен өңдеуге мүмкідік береді. Конфигурацияларға байланысты нақты режимдермен (құжаттар, операциялар, анықтама, есеп берулер) жұмыс істеу ерекшеліктерін түсініктеме конфигурацияның өзінің сипаттамасында баяндалуы мүмкін. Бұл жағдайда оларды қолданушылық бейнелеу режимінен алуға болады. Нақты конфигурациялармен анықталатын «1С:Кәсіпорын» жүйесінің негізгі ерекшеліктерін атап өтейік:

• 
  константалар жиыны;
  
• 
  анықтама құрылымы, құрамы және қасиеттері;
  
• 
  анықтама элементтерін енгізу және тізімдерін қарастыру нысандары;
  
• 
  жіктемелердің мағыналарының жиыны мен құрамы.;
  
• 
  құжаттар мен операцияларды енгізу нысандары;
  
• 
  құжаттар, операциялар мен өткізгіштер журналдарының нысандары;
  
• 
  шот жоспарының жиыны және олардың қасиеттері;
  
• 
  шоттар тізімінің және шоттар енгізу нысаны;
  
• 
  бухгалтерлік шоттар (конфигурацияда көрсетілгендері ғана);
  
• 
  есеп берулер мен өңдеу алгоритмдері мен нысандары;
  
• 
  қолданушылар интерфейсі (бас меню, саймандар тақтасының жиыны);
  
• 
  қолданушылардың әр түрлі объектілер мен программалар режимдеріне рұқсат алуға құқығы.
  

- Кәсіпорын – ақпараттық базаны қолдану режимі. Бұл режимде жай қолданушылар жұмыс жасайды, мәліметтер енгізеді, есеп берулерді басады және т.б. Бұл режимде конфигурациялар режимін өңдеуге болмайды.

- Конфигуратор – конфигурациялау (программалау) режимі. Бұл режимде программистер жұмыс істейді, жаңа анықтамалар, есеп берулер құрайды, программалық модульдер жазады. Бұл режимде ақпараттық базаға мәліметтер енгізуге болмайды.

- Монитор – берілген уақытта ақпараттық базамен жұмыс істеп отырған қолданушыларды бақылау режимі. Ақпараттық базамен жасалатын барлық операциялар тіркеу журналында тіркеледі. Монитор режимінде нақты қолданушының нақты объектіге қатысты жасалған барлық операциялыр жиынтығын алуға болады, және де сүзгілеудің басқа да шарттарын енгізуге болады.

Дұрыстаушы – программамен қиындықтар болған жағдайға негізделген программистерге арналған бағдарлама. Мұнда программаның нақты жүрістеріне қарай бөліп қарастыруға болады. Бұл кезде программа Кәсіпорын режимінде орындалады. 1С:Кәсіпорын жүйесінің конфигураторы 1С-тің іске қосылуының арнайы режимі болып табылады, және ол құрастырушы программистерге арналған. Бұл режимде өндеуші мәліметтер базасында, программалық модульдерді, құрылымын түзетеді немесе құрастырады, әкімшілік жұмыстарды жүргізеді. Конфигурация режимінде ақпараттық базаға, мұрағаттардан мәліметтерді енгізуден басқа, мәліметтерді енгізуге болмайды. Жай қолданушылар басқа «Кәсіпорын» режимінде жұмыс жасайды. Бұл режимде мәліметтерді енгізуге, анықтамаларды толтыруға, құжаттарды енгізуге, еесп берулерді құрастыруға және түзетулерді енгізуге болады. Кәсіпорын режимінде конфигурациялар құрылымын түзетуге болмайды.

Сонымен негізгі ереже:

Конструктор режимінде – мәліметтер базасының құрылымын анықтаймыз және программалар жазамыз.

Кәсіпорын режимінде – біз программаны қолданамыз және мәліметтер енгіземіз.

1С тілі Бейсик тіліне өте ұқсас, барлық негізгі кілтті сөздерді орысша жазуға болады.

1С:Кәсіпорын жүйесі шексіз анықтамалар жүргізуге мүмкіндік береді. Әрбір анықтама біркелкі объектілер тізімін ұсынады: жұмыскерлердің, ұйымдардың, тауарлардың және т.б. Әрбір мұндай объект анықтама элементі болып табылады.

Қолданушы тұрғысынан, еске алатын жағдай конфигураторда анықтаманың өзі құрылмайды, яғни мағыналар тізімі ретінде анықтаманың дайындығы, яғни шаблон құрылатын конфигурациялау үрдісінде анықтамада сақталатын ақпарат құрылымы бейнеленеді, экрандық түрі өңделеді және қажет болса, анықтаманың баспалық түрі дайындалады.

Анықтаманың атрибуттары.

Міндетті реквезиттер болып әрбір анықтама код және түрі болу керек. Анықтама элементінің коды болып сандық және мәтіндік түрде болуы мүмкін. 1С: Кәсіпорын жүйесі анықтама элементтерінің кәсіпорынмен жұмыс істеуге, кодтардың автоматты берілуіне үлкен мүмкіндік береді.

Код пен түр деп басқа 1С: Кәсіпорын жүйесінде анықтама элементі жөнінде қосымша ақпарат сақталуы мүмкін. Анықтамада мұндай ақпарат сақтау үшін реквезиттер тізімі құрылуы мүмкін. Ақпараттар реквезиттер механизмін қолданып, мысалы жұмыскерлер Картотекасын ұйымдастыру оңай болады. Мысалы, жұмыскерлер анықтамасы. Қызмет, жалақы және т.б атрибуттары болады.

1С фирмасы барлық анықтамаларға батыстың екі атрибутын енгізді: код және түр. Шынымен, әрбір объект нақты өмірде осы атрибуттарды қамтиды. Мысалы, жұмыскерлер үшін код болып, табельдік нөмір; ал түр болып фамилия аты және әкесінің аты.

Әрбір анықтаманың атрибуты үшін оның мәліметтер типін көрсету қажет, мысалы, “сан”, “жол”, “құн”. Бұл базалық типтер бірақ мәліметтердің қиын типін де көрсетуге болады. Мысалы, қызмет атрибуты қызметтер мәліметтер типі бар. Бұл жағдайда, бұл атрибуттың мәні қызметтер анықтамасынан таңдалады. Бір анықтама атрибуттарының мәні екінші анықтамадан таңдалады, яғни осылай анықтамалар арасында оңай байланыс туындайды.

Иерархиялық анықтама.

Справочник Сотрудники Код Наименование Должность Оклад 1 Иванов Иван Иванович Бухгалтер 7000 2 Петров Петр Петрович Кадровик 5000

Справочник Должности Код Наименование 1 Бухгалтер 2 Кадровик

1С: Кәсіпорын жүйесінде анықтама элементтерінің тізімі көп деңгейлі болуы мүмкін. Бұл жағдайда анықтаманың барлық жолдары екі түрге бөлінеді: “жай” анықтама элементтері және анықтама топтары. Топтар көп деңгейлі анықтаманың төмен жатқан деңгейіне көшуге мүмкіндік береді. Көп деңгейлі анықтамаларды қолдану детализацияның қажетті деңгейімен анықтамаға ақпаратты еңгізуді ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Көп деңгейлі элементтер және элементтер топтарын бір топтан екінші топқа ауыстыруы мүмкін.

Анықтамалар арасында табыну қатынас орнауы мүмкін. Мәліметтердің базасының реляциондық терминінде, кестелер арасында “біреу-көпке” байланысы орнайды. Бұл жағдайда әрбір табыну анықтамасының элементі иеленуші анықтамасының элементтерінің бірімен байланысты болады. Кей-кезде бір анықтаманың элементтері басқа анықтаманың элементтеріне жатуы мүмкін. Мысалы, жүйеде салықтың льготалар анықтамасы болуы мүмкін. Онда оны қызметкерлер анықтамасына табындыруға болады. Бұл “қызметкерлер салықтың льготаларымен иемденеді”.

Анықтама элементі үшін бірнеше кестенің бөлшектер бөлу мүмкіндігін иемденеді. Бұл мүмкіндікті берілген элементпен байланысты ақпаратты көрсету үшін қолдану кеңестеледі, бірақ өзіндік объектілік мәні болмаған жағдайда. Мысалы, тауарлар анықтамасы үшін өлшем бірлік кестелік бөлшек құрылуы керек, қызметкерлер анықтамасы үшін білім және жанұя кестесі бөлімдермен жұмыс табыну анықтамаларына ұқсас, бірақ бір ерекшелік бар, ол кестелік бөлімдер тип бола алмайды, сондықтан білім реквезитін құру мүмкін болмайды.

Құжаттар кәсіпорында болып жатқан барлық жағдайлар туралы ақпаратты сақтау үшін арналған және экономика тұрғысынан мағынасы бар. Құжаттар көмегімен есептік шоттар мен төлемдер бейнелейді, операциялар, бірақ кассада және кадрлық ауысымдар, қойма бойынша қозғалыстар және осыған ұқсас жағдайлар. Мысал болып «төлемдік тапсырыс», «шот», «кірістік үстеме қағазы»; «Кірістік кассалық ордер» және т.б. Әр бір құжат түрі өз түрінің жағдайын көрсету үшін арналған. Бұл оның конфигурацияда бейнеленетін, құрылымын және қасиетін анықтайды.

Құжаттар жүйенің компоненттерімен жүзеге асырылатын негізгі механизм үшін орталық роль атқарады. 1С: Кәсіпорын жүйесінде құжат негізгі есептік бірлік болып табылады. Әрбір құжат нақты шаруашылық операция жөніндеақпаратты қамтиды және өзінің нөмірімен, күнімен және уақытымен бейнеленеді. Күн және уақыт құжаттың маңызды мінездемесі болып табылады. Өйткені жүзеге асырылған операция қатаң уақыттың тізбегінен құрылады. Барлық құжаттар (түріне қарамастан) бір келкі тізбекті құрайды. Нақты түрде, бұл тізбек жағдайларының тізбегін көрсетеді, өйткені олар нақты түрде болған. Күн ішінде құжаттар тізбегі олардың уақытымен анықталады және бұл жағдайда құжат уақыты құжатты енгізу уақытының нақты бейнеленуін ғана емес сонымен қатар, барлық құжаттарды бір күн ішінде тізуге мүмкіндік береді.

Құжатқа енгізлетін мәліметтер көп жағдайда болып жатқан жағдай туралы ақпаратты қамтиды: мысалы, үстеме қағазында қандай қоймадан қандай тауар және қанша берілгені жөнінде ақпарат; жұмысқа қабылдау жөніндн бұйрықта – қызметкер жөнінде ақпарат, жалақы және басқа да ақпараттар. Құжатқа өзіндік жазудан басқа тағы бір маңызды қасиет оны жүргізу болып табылады. Жүргізу кезінде құжат компонентері мен іске асырылатын механизмдегі жағдайларды көрсету болып табылады. Мысалы, егер «Бухгалтерлік есеп» компоненті құрылса оны құжатта қамтылатын бухгалтерлік есеп ақпаратында жазулар түрінде көрсете отырып, құжат бухгалтерлік операцияны жазу мүмкін.

Программистер көз қарасынан құжаттың экрандық қалпы – Диалогы бар. Қолданушы осыны көреді. Сонымен қатар, құжатта бір немесе бірнеше қағаздық қалып – Кесте болады. Кесте арқылы құжат қағазға басылып шығады. Құжаттың тәртібі енгізілген тіл көмегі арқылы анықталады. Тілде құжат жүйеде не атқаратыны, ол қалай қағаздық бланкіні қалыптастырады және экранда ол өзін қалай ұстайтыны жазылады.

Құжат незізінде басылымдық қалыпта болады. Басылымдық қалып толық түрде 1С:Кәсіпорын енгізген тілмен қалыптастырылады. Бұл 1С:Кәсіпорын жүйенің сондай сәттілігінің бірі. Құжаттың басылымдық қалпы – бұл нақтылық есеп, құжаттың ашық қалпын қалыптастыратын және осы құжаттағы ақпараттың иемденуі. Басылымдық қалыпты қалыптастыруды үйрену үшін сізге есеп бөлімін оқу қажет. («Кесте» объект)

Құжатта басылымдық нысандық бірнеше шаблоны болуы мүмкін. Енгізілген құралдың тілімен қолданылатын басылымдық нысандағы шаблондар құралуы қажет.

Басылымдық нысанның шаблоны жалпы болуы мүмкін. Бұл бізге бір шаблон арқылы бірнеше құжаттар түрін басып шығаруға мүмкіндік береді. Яғни жалпы кесте конфигурация үшін жаһанды болып табылады және әрбір модулде қолданылуы мүмкін. Конфигурациялық түрдің мысалы ретінде «Құжаттың қозғалысы туралы есеп» басылымдық нысан ретінде болуы мүмкін.

Құжаттардың жүргізілуі.

Кейбір құжаттар жүргізілуі мүмкін. Қолданушы тұрғысынан құжатты жүргізу оны «іске кіргізу» деген мағынаны білдіреді. Программистер тұрғысынан құжаттарды жүргізу кезінде құжаттарды жүргізу модулі жұмыс істейді. Осы құжатты жүргізу кезінде барлық істер анықталады. Мысалы «жұмысқа алу жөнінде бұйрық» жүргізу кезінде бұл құжаттың модулі жұмыс істейді.

Құжаттың әрбір түрі көп жолдық бөлімдерде шексіз реквизиттер саны болуы мүмкін. Құжат үшін енгізу нысаны – экранды диалог құрылады. Құжат үшін құрастыру кезінде жалпы мінездемелер сұранады; құжат нөмірінің ұзындығы және т.б. барлық құжаттар нөмірімен, күнмен, уақытпен мінезделеді.

«Шапка» термині – жеткілікті түрде шартты және құжаттың қағаздық бланкасының жоғарғы бөлігінде орналасқан құжаттардың реквизиттерінде ғана емес жатуы мүмкін. Сондықтан жалпы жағдайда бастамасы бөлімнің реквизиті болып, құжатта бір рет кездесетін әрбір реквизит табылады. Құжаттың кестелік бөлімі бір түрлі ақпаратты жолдар тізімін ұсынады. Мысалы жоғарыда айтылып кеткен төленуге шоттардың кестелік бөлімі – бұл төленуге тиісті қызметтер мен тауарлар түрі. Құжаттың құрылымы 1С:Кәсіпорын 7.7 тек қана бір кестелік бөлімді қамтуы мүмкін.

Конфигураторда құжаттарды құру кезінде құжаттың жеткілікті санының жалпы реквизиттері құрылуы мүмкін. Мұндай реквизиттер бір рет құрылса, онда ол барлық құжаттарға ашық болады. Жалпы реквизиттерді құжаттар қалыпына орналастыруға болады, жалпы реквизиттер мағынасына 1С:Кәсіпорын жүйесіне кірістірілген тіліне назар аударуға болады. 1С:Кәсіпорын жүйесімен жұмыс істей отырып қолданушы жалпы құжаттар реквизиттер мағынасы бойынша құжаттар журналдарын таңдауды жүргізу мүмкін.

Барлық құжаттар журналдарда сақталады. Құжаттар журналы – бұл жай қағаздық папканың электронды аналогы. Экранда журнал кесте түрінде болады, жолдар құжат болып табылады. Мысалы: сіздер кадрлік бұйрықтар журналын құра аласыз, онда «жұмысқа қабылдау бұйрығы жөнінде»; «жұмыстан босатылу жөнінде бұйрық»; «кадрлық аударым». Бұл журналмен қолданушы – кадршы жұмыс істейді. Немесе банктік құжаттар үшін жеке журнал бастауға болады, оған «Төлемдік тапсырыс» және т.б. құжаттар кіруі мүмкін.

Құжаттар журналы құжаттарды көру үшін арналған. Құжаттың әрбір түрі белгілі бір журналға жатқызылуы мүмкін. Құжаттар журналының өзі жүйеге жаңа мәліметтерді кіргізбейді, бір немесе бірнеше құжаттар тізімін көру құралы ретінде қызмет етеді. Әр түрлі құжаттар үшін бір журналды көрсетуге болады, бұл журналдарда құжаттарды топтастыруға көмектеседі. Құжатпен тағайындалған журналды ауыстыруға болады. Мысалы, «Қоймалық құжаттар» журналы құрылуы мүмкін, ол барлық кіріс үстеме қағаздарын және шығыс үстеме қағаздарын қамтуы мүмкін. Құжатпен тағайындалған журналды өзгертуге болады.

Журнал үшін журнал графалар анықталуы мүмкін. Яғни берілген журналға жатқызылатын құжаттардың әр түрлі түрінің реквизиттерін көру ыңғайлылығы үшін. Құжаттармен жұмыс істеу үшін әдейі құрылған жалпы журналдар құрылуы мүмкін «жәй» құжаттар журналынан қолданушының құжаттарды мағынасы бойынша таңдау мүмкіндігі болып табылады. 1С жүйесінде журналдар 3 түрлі болады: қарапайым, жалпы және қосымша. Қарапайым журнал құжаттардың белгілі түрін сақтау үшін арналған. Құжат сонымен қатар, қосымша журналға қосылуы мүмкін және ол бір уақытта 2 журналда тіркелуі мүмкін. Қосымша журналдар бір нешеу болуы мүмкін. Жалпы журнал құжаттардың барлық түрлерін көрсетеді.

Есеп берулер МБ-нан ақпараттарды алу үшін арналған. Есеп берулер құжаттарға ұқсас, тек бұл обьектілер әртүрлі қызметтерді атқарады. Құжаттар мәліметтер базасына ақпараттарды енгізеді, есеп берулер нәтижесінде шығарады.

Пайдалану экранда көріп отыратын 1С жүйесіндегі кез-келген есеп беруде экранды нысан – Диалог бар. Диалогта пайдаланушы әдетте есеп беруде нысандануының параметрлерін белгілейді. Мысалы: уақыт кезеңділігі. Сонымен қатар есеп беруде әдетте бір немесе бірнеше қағазды нысандар-кестелер болады. Кестелер арқасында есеп беру қағазға басылып шығады. Есеп беру қалыптасуының алгоритмі енгізілген түрде 1С есеп беру модуліне жазылады. Мысалы: кезең ішінде алынған қызметкерлер кадрлік есеп беру үшін бастапқы және соңғы екі алаңды экранды қалып қажет. Екі алаңда «мерзімі» түрінде болады. Есеп беру модулі қызметкерлер анықтамаларынан қажетті адамдарды анықтап және оларды кестеге шығару керек.

Секциялар. 1С фирмаcы есеп берулерді қалыптастырудың мықты құралы – секцияларды ойлап шығарды. Секция – бұл нақты шығаруға арналған кесте ауданы. Мысалы әрбір қызметкер үшін шығаруға мүмкіндік беретін қызметкерлер бойынша есеп беруде «Қызметкер» секциясы болады. Секциялар көлденең немесе тігінен болуы мүмкін. Сонымен қатар көлденең және тігінен қиылысқан секцияларды да шығаруға болады. Қалыптасқан есеп беру тәртібі

1С:Кәсіпорын жүйесінде есеп беру толығымен активті обьектілер болуы мүмкін. Яғни бұл дегеніміз, мысалы қызметкерге шырт еткізіп осы қызметкер нысанын ашып немесе тек қана осы күні қызметкер бойынша есеп беруді одан да нақтырақ қалыптастыруға болады. Бос есеп берулерден бірден нақтырақ есеп беруге көшуге және әрбір соммадан бастап нақты өткізілуін қайдан келгенін білуге мүмкіндік беретін бұл жүйе бухгалтерлер үшін өте ынғайлы. Бұл үшін Расшифровка ұяшығының және ОбработкаЯчейкиТаблиц процедурасының ерекшеліктерінен берілген.

Есеп берулер нәтижелерді шығарады деп осы бөлімнің ең басында айтылса да, шын мәнінде кестелер арқасында МБ-на ақпаратты енгізуді ұйымдастыруға болады. Бұл күрделі қалып мәліметтер енгізуге керек болғанда өте ыңғайлы.

Регистрлердің тағайындалуы

Регистрлер – бұл оперативті мәліметтердің жиналуына және құрама ақпарат алу үшін қажет.

Мәліметтер регистрлерге құжаттарды өткізгенде ғана қосылады. Регистрлердегі мағлұматтар есеп берулерді қалыптастыру кезінде қолданылады. 1С:Кәсіпорын жүйесінде регистрлерді қолданудың классикалық схемасы келесідей көріністе болады: Құжаттар => Регистрлер =>Есеп берулер

Өлшемдер және ресурстар

Регистрлерді жобалау кезіндегі ең басты мәселе – оның құрылымын анықтау. Регистр құрылымы одан қажетті ақпаратты оңай өңдеумен алуға болатындай болу керек.

Регистр өлшемі – бұл ақпараттың сақталуын қажет ететін кескіндер.

Регистр ресурстары – регистрлерде сақталатын санды немесе соммалы мәліметтер.

Өлшем: Тауар, қойма

Ресурстар: Саны, бағасы

Енгізілген тіл арқасында біз оңай жауап ала аламыз:

- нақты бір қоймадан нақты тауар қалдығы;

- барлық қоймалардағы нақты тауар қалдығы;

- нақты бір қоймадағы барлық тауарлар бағасы регистрлер қозғалысы.

Регистрлер қозғалысы

ТауарларҚозғалысы регистрі кесте түрінде келесідей көрсетіледі:

Бұл кестенің бір жағы «қозғалыс» деп аталады. Регистрде құжаттар өткізілген кезде ғана құрылады. Регистрлерде өлшемдер мен ресурстардан басқа реквезиттерді де құруға болады. Реквизиттер – бұл қозғалыс пен бірге жүретін мағлұматтар. Енгізілген тіл әдістемесінің арқасында реквизиттерінің берілген мәндерімен қозғалысты іріктеуге болады.

Мысал ретінде өндіретін немесе кәсіпорын сататын тауар сатып алушылармен өзара есеп-айырысудың қадағалауын алайық. Кәсіпорын және өзара сатып алушының өзара қарыздары туралы тез арада ақпарат алу үшін әрбір сатып алушы үшін қарыз сомасы сақталатын «өзара есеп-айырысулар» регистрі қажет. Шаруашылықтар операцияның аяқталуымен байланысты регистр қалпы сәйкесінше өзгеріп отырады, өзара есеп-айырысулардың ағымдағы жағдайын көрсетіп отырады. «Өзара есеп- айырысулар» регистрі – бұл қалдықтар регистрі.

Дегенмен «өзара есеп-айырысулар» регистрінен белгілі уақыт аралығында берілген сатып алушы мен сатып алынған сатылым көлемі жағдайында ақпаратты оңай ала аламыз. Осы сатып алушыға қатысты барлық қозғалысты талдап, содан кейін сатылымның жалпы сомасын анықтауға болады. Бірақ бұл ақпараттарды бұлжытпай алу керек болғанда, (мысалы, келісім-шарт бойынша сатылымның белгілі бір көлемде сатып алушыға шегерімдер беріледі) мұндай әдіс, әрине келмейді.

Мұндай жағдайда мәселенің шешілуі – айналымдар регистрін қолдану. Бұл регистрде оны «Сатып алу көлемі» деп атаймыз – қиылысында сатып алушылардың сатып алу көлемі (сатып алушылар айналымы) туралы ақпарат сақталынады. Күн, апта, ай және тағы басқа ақпараттың қандай кезеңділікте жилуын, айналымдарды тіркеу барысында көрсетуге болады.

Сонымен, шаруашылық операцияларды жасау барысында «Өзара есептесу» тіркеуінің жағдайын ғана емес, сонымен қатар «Сатып алатын көлемінің» тіркеуін де өзгерту қажет. Клиенттің әрбір сатып алу барысындағы сатып алынған нәрсесінің сомасының ақпаратын осы тіркеуге кіргізеді. Нәтижесінде «Сатып алатын көлемнің» тіркеуінде клиенттің жалпы сатып алатын көлемінің ақпараты әрқашан жиналып отырады.

Шоттарда субшоттар болуы мүмкін. 1С:Кәсіпорын жүйесінде субшоттар өте күрделі құрылымда жүргізілуі мүмкін: субшотта, өзінің кезегінде, «субсубшот» болуы ықтимал және т.с.с.

Шот үлгісі: активті/ пассивті/ активті – пассивті.

Активті шотқа дебет бойынша сома шот бойынша қалдықты көбейтеді (дебеттік қалдық). Пассивті шотқа дебет бойынша сома шот бойынша қалдықты азайтады (кредиттік қалдық). Активті – пассивті шотқа қалдық бүктелуі немесе жойылуы мүмкін. Жайылған қалдық бір уақытта шоттың дебеті мен кредитінің қалдығының бар екендігін білдіреді.

Кәсіпорынның құралдарының қозғалысы мен бар екендігі туралы ақпарат алу үшін, аналитикалық есеп жүргізу тағайындалған.

Субконто. 1С:Кәсіпорындағы аналитикалық есептің объектілерін белгілеу үшін субконто термині қолданылады. Субконтоның болуы бухгалтерлік есептің шотында кәсіпорынның қаражаттарының жиналуына ақпаратты бөлшектеп, ашып көрсетуге мүмкіндік береді. Осындайымен субконто субшоттарға ұқсас – олар бір шоттың ішінде қорытындының кішкене градациясын белгілі бір белгі бойынша алуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, аналитикалық есеп жүргізіліп жатқан жерде барлық шоттар бойынша аналитикалық есептің бір объектісі бойынша қаражаттардың қозғалысын субконто ізін басуға көмектеседі. Мысалы, нақты негізгі құралдардың қозғалысы.

Субконтоның түрі. Субконтоның мәнінде аналитикалық есептің бір типті объектілерінің жиынтығы түсіндіріледі. Бір шот үшін субконтоның бірнеше түрлері бойынша аналитикалық есеп жүргізілуі мүмкін. Мысалы, 10 шот үшін субконтоның екі түрі бойынша аналитикалық есептің жүргізілуі анықталуы мүмкін: «Материалдар» және «Қоймалар». Бұл 1С: Кәсіпорында көп мөлшерлі есептің мысалы болып табылады. Қорытындыны материалдармен қойма тұрғыдан, сонымен қатар қоймалармен материалдар тұрғысынан, және де барлық материалдармен және барлық қоймалардан алуға болады.

Сандық есеп.

1С: Кәсіпорынның сандық шотына сандық (табиғи) көріністе қорытынды ақпарат жиналады. Сандық есепті жүргізу мүмкіндігі аналитикалық есептің жиынтығымен қолданылады. Бұл жағдайда аналитикалық есептің объектілері бойынша есеп берудің толық ақпаратын алуға болады, мысалы, қоймадағы тауарлардың бар екендігі.

1С:Кәсіпорын жүйесі бірнеше валюталармен валюталық есеп жүргізуге мүмкіндік береді. Барлық қолданылатын валюталар анықтамасында көрініс табады. Барлық валюталық шоттарға әрбір валютаға бөлек, сонымен қатар шотты қоса алғанда қорытынды ақпарат шотта жиналады. Әрбір валюта бойынша қорытынды ақпарат валюталық түрде және оның базалық валютасының эквивалентінің шоты бойынша жиналады.

Кейбір жағдайда кәсіпорындарда көмекші шоттар балансқа түспеу үшін оларды қолдану қажет етіледі. Баланстан тыс шоттарға екі жақты жазу ережесі әрекет етілмейді.

1С: Кәсіпорын жүйесі бухгалтерлік есепті бірнеше кәсіпорындарда бір ақпараттық базада жүргізілуіне мүмкіндік береді. Ол үшін есепке алудың бөлушісі қолданылады. Есепке алудың бөлушісі қолданылады. Мысалы «Фирма», яғни ол әрбір өткізгішке енгізіледі және әрбір осындай мағынадан бухгалтерлік қорытындыны алуға болады. Бұл шынайы түрде бірнеше тәуелсіз баланстарды алуға мүмкіндік береді.

Бухгалтерлік есепте кәсіпорынның шаруашылық қызметін бейнелеу негізінде операциялар қолданылады. Әрбір операция бір немесе бірнеше өткізгіштен тұрады. Өткізгіш әрқашанда бір жане тек қана бір операцияға жатады. Өткізгіштің әрқайсысы, өз кезегінде, бір немесе бірнеше корреспонденциядан болуы мүмкін. Бірнеше корреспонденциядан тұратын өткізгіштер күрделі деп аталады. Күрделі өткізгіштерде бір шоттың дебеті бірнеше шоттың кредитімен корреспонденцияланады немесе керсінше.

Операцияның келесідей қасиеттері бар: операцияның мазмұны, оның жалпы сомасы, мерзімі, нөмірі, сонымен қатар конфигурациямен анықталатын басқада реквизиттер.

Өткізгіштің келесідей қасиеттері бар: дебет шоты, дебет шотының субконтосы, кредит шоты, кредит шотының субконтосы, өткізгіш сомасы, валюта мөлшері, валюталық сома, сонымен қатар конфигурациямен анықталатын басқада реквизиттер.

Операциялар журналы және өткізгіштер журналы.

Операциялар журналы бухгалтерлік операцияларға енгізілген тізімді көруге арналған. Әрбір операция онда операция жайлы маңызды ақпаратты қамтиды және ол бір жолда жазылады, олар: уақыты, құжаттың түрі, мазмұны, операцияның сомасы және т.с.с. Операциялар журналында ағымдағы операцияның өткізгішін көруге мүмкіндік бар. Операциялар журналында әртүрлі жағдайларды қолдана отырып, барлық операцияларды таңдап көруге болады. Айталық, мысалы, уақыт аралық интервалға түскен операцияларды көрінетіндей қылып істеуге болады. Өткізгіштер журналы енгізілген өткізгіштерді көрудің құралы болып табылады. Әрбір операция өзінде бір немесе бірнеше өткізгіштерді қамтиды. Өткізгіш әрқашан бір және тек қана бір операцияға жатады. Өткізгіштер журналында әртүрлі операцияларға қатысты өткізгіштер көрініс табады.

Операцияларды қолмен енгізгенде барлық мәліметтер қолданушымен енгізіледі. Осындай үлгідегі операцияларды қолдану стандартты немесе жиі қолданылатын операциялардың енгізілуін автоматттандырады. Осындай үлгідегі операция шаруашылық операциялардың шаблонын ұсынады, ол деген кейбір мәліметтер енгізілді, мысалы, дебет шоты және кредит шоты.

Құжаттарды қолдану шаруашылық операциялардың енгізілуін одан әрі жеңілдетеді. Операциялардың бұндай енгізілуінде қолданушыға операция жайлы мәліметтерді толтырып керек емес: ереже бойынша, құжатқа шаруашылық операция жайлы қажетті ақпарат енгізіледі, ал өткізгіштер құжатты жүргізу барысында автоматты түрде қалыптасады.

Бухгалтерлік қорытындылар

Негізгі қорытындылармен жұмыс істеу

1C:Кәсіпорын операцияларды енгізу барысында есеп беруді құру барысында және де басқа мәселелердің орындалуында олардың тез айналуына негізгі бухгалтер қорытындыны актуалды жағдайда сақтайды. Негізгі қорытындылар болып қалдықтар және шоттар бойынша айналым және аналитикалық есеп берудің объектілері табылады, сонымен қатар кез-келген кезеңде өлшенген шоттар арасындағы айналым.

Басқа қорытындыларды алу үшін әректтерді алдын-ала орындау қажет, олар – уақытша есептесу немесе сұраныс.

Уақытша қорытындылармен жұмыс істеу (Есептеу әдісі).

Уақытша қорытындылармен жұмыс істеу режиміне қосылу үшін Есептеу әдісін орындау қажет. Бұдан кейін объект Есептеу әдісін шақыру барысында кез-келген кезеңге қалдықтар мен шоттар бойынша айналымдарды алуға мүмкіндік береді.

Көп мөлшердегі қорытындыларды әртүрлі салалардан алу үшін «Бухгалтерлік Қорытындылар» объектісі сұраныспен жұмыс істеу режиміне ауыстырылады. Бұл режимге ауысу үшін қосымша әдіспен орнатылған сұраныс арқылы алынған қорытынды құрамы параметрінде СұраныстыОрындау әдісі шақырылады. Бұл әдістің орындалуы мәліметтерді таңдау және олардың алдын-ала өңделуін жүзеге асырады.

1. Бағдарламаның тақырыбы – Конфигуратор режимінде анықталатын ақпараттық базаның атауын көрсететді.

2. Бас менюдің пункттері – командалар тобы болып табылады, ал олардың әрқайсысы әрекетке немесе объектіге сәйкес келеді.

3. Стандартты құрал-саймандар панелі – файлдармен жұмыс істеу құралдарын және жүйенің объектілерін құрайды.

4. Бухгалтерия командасының құрал-саймандар панелі – бухгалтерлік есепте жиі қолданылатын құралдарды шақыратын құралдар жиыны.

5. Жұмыс столы – бағдарламаның объектілерінің терезелерімен жұмыс жасалып жатқан кеңістік.

6. Терезелер панелі – жұмыс негізінде ашық тұрған терезелердің атын көрсетеді.

7. Жолдың қалпы – бағдарламамен жасалынатын әректтердің ағымдағы ақпараттарды бейнелейді.

2. Жүйе (объекті) түсінігінің қысқаша сипаттамасы.

Константтар. Жүйеде ақпараттың тұрақты және шартты-тұрақты жұмыс істеуіне «Константа» типіндегі объектілер қолданылады. Әдетте мынандай константалар енгізіледі, олар: «Кәсіпорынның аты», «ҚҚС ставкасы», «Бас бухгалтердің аты-жөні», минималды еңбек ақының мөлшері және т.б.

Жүйеде константаның шексіз мөлшері сипатталуы мүмкін.

Анықтамалар. Бір типті объектілердің мәліметтерін сақтауға арналған, ал олар құжаттарды толтыру мен аналитикалық есепті жүргізу барысында қолданылады. Әдетте анықтамалар болып негізгі құралдардың, материалдардың, мекемелердің, валюталардың, әріптестердің және басқалардың тізімі табылады.

Құжаттар. Кәсіпорында болып жатқан кез-келген оқиғаларды көрсетеді, сонымен қатар есептеуді және мәліметтерді басқаруға құжаттар қолданылады. Негізінде құжаттардың келесідей түрлерін енгізеді, олар: «Төлем үшін шот», «Шығындық тіркеме қағаз», «Ішкі орын ауыстырудың тіркеме қағазы» және т.б. Әрбір құжат визуалды түрде көрініс табады және де тақырыптың және бөлімнің көп жолды реквизиттерді шексіз көлемінен тұруы мүмкін. Сонымен қатар, құжат әдетте баспалы қалыпта иеленеді, ал ол «қағаздай баламада» болып келеді. Барлық құжаттар нөмірмен, мерзіммен және уақытпен сипатталады. Құжаттың қасиеті болып, оның бухгалтерлік операцияны автоматты түрде қалыптастыру мүмкіндігі табылады. Бұндай операция құжатқа жатады.

Журналдар. Құжаттарды қарау үшін жүйеде журналдар механизмі қарастырылған. Құжаттың әрбір түрі белгілі бір журналға жатқызылуы мүмкін. Журналдың негізгі белгіленуі-бұл құжаттардың тізімінің бірнеше түрлерін көру болып табылады. Мысалы, «ТМЦ-ны сатып алу» журналы шығуы мүмкін, ал онда ТМЦ-ның түсуі бойынша құжаттар бар.

Бухгалтерлік шоттар. Бухгалтерлік шоттар бухгалтерлік есептің шоттар жоспарын сақтауға арналған, яғни кәсіпорынның қаражатының синтетикалық есебінің объектісі. Конфигурацияның базалық үлгісіне кіретін бухгалтерлік шоттардың қасиеттері қолданушымен өзгертілмейді. Қолданушы сонымен қатар шоттар жоспарына қосымша шоттар енгізе алады.

Әрбір өткізгіш бір және тек қана бір операцияға жатады. Мысалы, түскен аванстың операциясы екі өткізгіштен тұрады-есеп айырысу шотына қаражаттардың есептелуі және түскен аванс бойынша ҚҚС-н есептелуі.

Өткізгіштер журналы жалпы тізім түрінде бар операциялардың өткізгішін көруге мүмкіндік береді.

Қорытындыны есептеу кезеңі – бұл уақыт кезеңі, оған әдетте кәсіпорынның қызметі жөнінде мәліметтер беру қажет. Жұмыс кезеңі бағдарламада «Сервис», «Бухгалтерлік қорытындыларды басқару» менюі арқылы орнатылады. Кварталды таңдап алу керек, оған есепке алудың белгілі бір уақыты жатады, содан соң «Есеп айырысуды орнату» батырмасын басу керек.

Жұмыстың уақытын орнату «Сервис», «Параметрлер», «Жалпы» менюінде орнатылады. Қалдықтарды енгізу уақыты бастапқы есепке алудың уақытынан аз болуы керек.

Есеп берулер және өңдеулер. Есеп берулер әртүрлі ақпараттарды алуға қолданылады. Есеп берулер бухгалтерлік қорытындылардың талдауы мен қаражаттардың қозғалуында (айналым-қалдықтық ведомосі, журнал-ордер және т.б.), сонымен қатар салықтық инспекцияларға және басқа да инстанциялардың мәліметтерін қалыптастыруда қолданылады (баланс, салықтық есеп беру).

Өңдеулер әртүрлі сервистік немесе регламенттік әрекетін орындалуы үшін қолданылады.

3.Бағдарламаның объектілерімен жұмыс істеу дәйектілігі.

Бағдарламадағы жұмыстың негізгі кезеңдері:

1) Константаны толтыру. Констант тізімі бағдарламадағы қолданылатын және айқын барлық константадан тұрады. Тізімнен әрбір константаға үш параметр анықталады.

- константаның коды;

- константаға түсінік болып табылатын, константаның аты;

- қалыптасқан үлгі бойынша константаның мағынасы ( жол, сан, уақыт және т.б.)

2) Қалдықтарды есептеу және кіргізілген қалдықтардың енгізілген мерзімдегі кезеңін орнату.

3) Кәсіпорынның шаруашылық есебінің шоттары бойынша бастапқы қалдықтардың енгізілуі.

Осы кезеңде Операциялар Журналы қолданылады. Қалдықтарды енгізуде 000 жалған шоты қолданылады.

4) Ағымдағы есеп айырысу кезеңіндегі шаруашылық операцияларды енгізу. Ол үшін Операциялар журналы, Типтік операция және Құжат сияқты бағдарламалардың обьектілері қолданылады.

5) Есеп берудің көмегімен қорытынды ақпаратты алу.

4. Мекеме жайлы мәліметтерді толтыру.

Мекеме жайлы мәліметтерге оның атауы, мекен жайы, телефоны, жауапты тұлғалардың тегі кіреді. Бұл реквизиттер ары қарай жұмыс атқаруға маңызды болып келеді.

Бағдарламаны қосқаннан кейін экранда мекеменің мәліметтерін қамтитын терезе пайда болады. Оны сонымен қатар Сервис, Мекеме жайлы мәліметтер менюін қолдана отырып, экранға шығаруға болады. Осы терезеде 5 жарлықтары бар, олар: Мекеме, Кодтар, Банк және т.б., олар ақпараттың бес беттерімен байланысты. Басқа бетке ауысу үшін – жарлықты басамыз.

5. Бастапқы қалдықты енгізу.

Бастапқы қалдық еркін операция көмегімен енгізіледі. Әрбір шоттың қалдығына осы шоттың корреспонденциясына 00 «Көмекші» шотымен бір өткізгіштен енгізіледі. Қалдық есептеудің ең аз обьектілерімен енгізіледі, яғни аналитикалық шоттар бойынша, егер олар болмаса, онда субшоттар бойынша, егер бұлар да болмаса, онда синтетикалық шоттар қолданылады.

Өткізгіштің уақыты есептік кезеңнің бірінші күнінен ерте болуы керек. Мысалы, егер 01.01.2007 жылы калдық енгізілсе, онда өткізгіштің уақыты бұл саннан ерте болуы керек, яғни, 31.12.2006 ж.

Активті енгізу кезінде баланстың 000 шоты кредитте болады, пассивті енгізу кезінде – дебетте.

Сальдо толығымен кіргізілген кезде, кезең ішінде 000 шоты бойынша айналым қорытындысы есеп беруге тең болуы керек, яғни сальдо да 000 шоты бойынша 0 тең болады. Бұл есеп беруде тексеріледі.

Негізгі әдебиет: 1-4

Қосымша әдебиет: 18, 19, 20