Әлемдік тәжірибеде Жапонияның сайлау жүйесі

Әлемдік тәжірибеде Жапонияның сайлау жүйесі қарапайымға жатпайды, ең күрделі сайлау жүйелерінің бірі болып табылады. Ол мажориталық жүйеге және көпмандатты сайлау округтеріне негізделген. Мұның үстіне кеңестер палатасы мен өкілеттік палатаға өкілдер сайлау үшін сайлаушылар округтерін құру әр түрлі жолдармен жүргізіледі. Мысалы, төменгі палатаға сайлау үшін сайлаушылар бір округтік дауыс берсе, ал жоғарғы палатаға екі округттен дауыс береді. Өкілеттік палатаға сайлау өткізуде көпмандатты (2-6 депуттатар) округтер құрылады. Онда ресми тіркелген саяси партиялардың белгілі өкілі ретінде өкілеттік палата депутаттығына барлық депутаттар тіркеліп, сайлауға түседі. Кеңестер палатасы сайлауында әрбір префектура көпмандатты (2-8 депутаттар) округ болып табылады. Бұл округтен парламентке сайланған 100 депутат бұрын әрбір партия өз тізіміне енгізген кандидаттар арасынан, ресми сайлаулар қарсанында алдын-ала өткізілген дауыс беру нәтижесінде, әрбір партиялардан таңдап алынған кандидаттар санына тепе-тең түрде тандап алынады.

• Әлемдік тәжірибеде Жапонияның сайлау жүйесі қарапайымға жатпайды, ең күрделі сайлау жүйелерінің бірі болып табылады. Ол мажориталық жүйеге және көпмандатты сайлау округтеріне негізделген. Мұның үстіне кеңестер палатасы мен өкілеттік палатаға өкілдер сайлау үшін сайлаушылар округтерін құру әр түрлі жолдармен жүргізіледі. Мысалы, төменгі палатаға сайлау үшін сайлаушылар бір округтік дауыс берсе, ал жоғарғы палатаға екі округттен дауыс береді. Өкілеттік палатаға сайлау өткізуде көпмандатты (2-6 депуттатар) округтер құрылады. Онда ресми тіркелген саяси партиялардың белгілі өкілі ретінде өкілеттік палата депутаттығына барлық депутаттар тіркеліп, сайлауға түседі. Кеңестер палатасы сайлауында әрбір префектура көпмандатты (2-8 депутаттар) округ болып табылады. Бұл округтен парламентке сайланған 100 депутат бұрын әрбір партия өз тізіміне енгізген кандидаттар арасынан, ресми сайлаулар қарсанында алдын-ала өткізілген дауыс беру нәтижесінде, әрбір партиялардан таңдап алынған кандидаттар санына тепе-тең түрде тандап алынады.
• Жалпыұлттық округтерде мұндай тепе-теңдік өкілдік жүйесі 1982 жылдан бастап енгізілген. Ал 1983 жылы бірінші рет парламенттік сайлауларда қолданыла бастады.

• Демократияның тікелей әрі маңызды
• түрі референдум
• болып саналады.
• Осыған орай Өзбекстан Республикасы
• Конституциясының 9-бабында:
• «Қоғамдық және мемлекеттік
• тұрғыдан ең маңызды да көкейтесті
• мәселелер халықтың талқылауына
• шығарылып, жалпы дауыс беруге
• ұсынылады /референдум/
• делінген

• Референдумды өткізу тәртібі
• заңмен белгіленеді.
• Қырғыз Республикасы
• Конституциясының 1-бабы бойынша:
• «Халықтың еркін анықтап алу үшін
• заңдар мен соған ұқсас мемлекет
• өміріне қатысты мәселелер
• референдумға
• қойылуы мүмкін. Референдум өткізудің
• негіздері мен тәртібі конституциялық
• заңдармен белгіленеді».

• Референдумның басты мақсаты
• жалпымемлекеттік тұрғыдағы
• ең маңызды мәселелерді /мысалы,
• мемлекет басшысының не парламенттің
• елге үндеуі/ не болмаса жергілікті
• маңызды мәселелерді /
• /жергілікті басқару органдарының
• жергілікті сайлау корпусына үндеуі/
• сайлау корпусына таратып,
• шешуді білдіреді.