Лекция 4 Сумен жабдықтау жүйесінің өрт болғандағы жұмыс ерекшелігі

Өрт сөндірілу қабылетіне қарай суқұбырлары үш түрге ажырытылады: аз қысымды, жоғарғы қысымды және тұрақты жоғарғы қысымды су жүйелері.

Бірінші жүйеде су құбыры өртке қатысты артатын су шығынын мекенжайға жеткізе алуы керек. Ал өрт сөндіру үшін қажетті арын көшедегі өрт гидрантына қосылған жылжымалы сорғыштар арқылы қамтамасыз етеді.

Жоғарғы қысымды су жүйесінде құбырлар суды тиісті нүктелерге көлем жағынан да, арын жағынан да жеткілікті мөлшерде жеткізіп тұрулары қажет. Бірақ арынның өсу мезгілі өрт сөндірілуге кеткен үш сағатқа жуық уақытқа дейін созылуы мүмкін.

Тұрақты жоғарғы қысым су құбырларында тиісті арын өрт болса да, болмаса да тұрақты түрде қамтамасыз етілуі шарт. Әрене, құбыр торабында айлап, жылдап жоғарғы қысымды ұстап түру экономикалық жағынан тиімсіз, сондықтан да ондай жүйелер өте аз қолданылады.

Елді мекендерде, әдетте, аз қысымдысу құбырлары жиі қолданылады.

Енді 2.1 суретте көрсетілген жүйенің «а» нүктесінде өрт болып жатыр деп есептейік. Жобалау қағидалары бойынша өрт болмаған нүктеге су жеткізу үшін аз қысымды су құбырларында кемінде 10 м (болмағанда 7м) арын болуы керек. Нүктенің үстіне 10 м өлшеп салып және гидравликалық есеппен анықталған арыннның жоғалуын графикке түсірсек (2.7 сурет), онда мұнара мен «а» нүктесінің арасындағы арынның пьезометриялық сызығы а2 – б2 шығады. Пьезометриялық сызықты сондай екінші су көтергіш бекетіне дейін жалғастырсақ, онда жүйенің осы алынған нүктелер (ғимараттар) арасындағы пьезометриялық арын а₂ – б₂ – в₂ сызын аламыз.

Өрт уақыттында шығын көлемінің ұлғаюына байланысты арын жоғалуына артады, яғни

Гидравликалық есептеулердегідей «б» нүктесінің орны мұнараның астында (б₃) ннемесе үстінде (б₂) болуы мүмкін. Пьезометриялық сызықтын бағына қарай (а₂ – б₃ – в₃ немесе а₂ – б₂ – в₂ ) әртүрлі тұжырымға келуге болады. Бірінші қортынды бойынша Нс.ө<Нс болғандықтан, бастапқы жұмыс істейтін сорғыштар өрт уақытында су құбырын керекті арынмен қамтамсыз ете алады, ал екіншісінде Нс.ө >Нс болғандықтан, бұрыннан істеп сорғыштар өрт уақытында қосылатынқосымша науаулы сорғышар қабылдануы тиіс.

Жобалау тәжірибесінде ең биік нүктелері сорғыш станциялардан әлдеқайда алыста орналасқан мекенжайлар жиі кездесіп тұрады. Сол биік жерлерге мұнараны (немесе резервуарды) орнататын болсақ, онда сорғыштар мен мұнаралар қарама-қарсы нүктелерде орналасқан ( 2.8 сурет ), «қарсы мұнаралы» деп аталатын сумен жабдықтау жүйесі пайда болады.

Q_қ=Q_м+Q_с

Су екі жақтан келіп, осы шекарада түйісетін болса (суретке қараңыз ), онда мұнараға да, сорғыштарға да ең алыс нүкте осы түзудің бір бөлігінде жатуы тиіс. Ондай сын нүктесін «а» деп қабылдайық. Осы нүктеге тиісті Нк арынды үй қабатының санына қарай белгілеп, оң және сол бағытта пьезометриялық сызығын жүргізетін болсақ ( сызу тәсілі 2.7 суреттегідей ), онда «а» нүктесінде сынған қарсы мұнаралы жүйеге тән арынның пьезометриялық графигін аламыз ( 2.9-сурет ).