Лекция мақсаты: Басқару ғылымының теориялық және әдістемелік негіздері, басқарудың шетелдік тәжірибесін зерттеу қажеттілігі
жүктеу/скачать 3,98 Mb.
|
менеджмент
| 3. Іскерлік қарым-қатынастар.
Іскерлік сұхбат, әдеттегідей келесі этаптардан тұрады: шешілетін сұрақтармен танысу және оның мазмұны; шешілетін факторлардың нәтижесін таңдауға әсер етушілерді нақтылау; шешімді таңдау; шешімді қабылдау және сұхбатқа дейін оны барлау.Іскерлік сұхбаттың жетістігінің кепілі – біліктілік, әдептілік және тілектестілік. Сұхбаттық қарым-қатынаспен қатар іскерлік сұрақтарды топтық талқылаудың түрлі формалары бар. Кең тараған формасы кеңес пен жиналыс болып табылады. Менеджмент теориясы кеңес пен жиналысты тағайындау бойынша жалпы бөліп көрсетеді. Ақпараттық сұхбаттасу. Әрбір қатысушы басқарушыға істің жағдайы туралы қысқаша баяндама береді, сондай-ақ, хаттамалық есеп беруді ұсынудан қашуға мүмкіндік береді және әрбір қатысушыға мекемедегі істің жағдайы туралы ұсынысты алуға мүмкіндік береді. Шешім қабылдау мақсатындағы кеңес. Қатысушының пікірлерінің үлесі нақты проблема бойынша шешім қабылдау үшінәтрүрлі бөлімдерді көрсететін, ұйымдарды бөлуге ұсынатын қатысушылардың пікірінің үлесі. Шығармашылық кеңес. Жаңа идеялардың қолданылуы, қызметтің келешегі бар бағыттарын өңдеу. Кеңестердің классикалық басқа да түрлері бар, соның ішінде қолдану сферасы бойынша: ғылымда – конференциялар, семинарлар, симпозиумдар, ғылыми кеңестің мәжілісі; саясатта – партия съездері, пленумдер, митингілер. Тақырыптар бойынша техникалық, кадрлық, әкімшілік, қаржылық және басқа да кеңестерді бөліп көрсетеді. Этико-ұйымдық тәсілдерден шыға отырып, американдық зерттеушілер кеңестерді диктаторлық, жеке билеуші (автократиялық), сегрегативті (бөлектеу), пікірталастық және еркін деп бөліп көрсетеді. Диктаторлық кеңесте басқарушы әдеттегідей кеңеске қатысушыларға белгіленген сұрақ бойынша өз шешімін хабарлайды немесе жоғары қойылған ұйымдардың ұстанымымен немесе билігімен таныстырады. Дискуссиялар жүргізілмейді. Қатысушылар тек қана сұрақ қояды. Автократиялық кеңестер (жеке билеуші) – диктаторлық әртүрлілігі. Басқарушы қатысушыларға кезекпен сұрақ қояды және оның жауаптарын тыңдайды. Шақырылғандар басқа кеңес мүшелерінің тікелей ұстанымының тікелей пікірін айтуға құқығы жоқ. Сетрегативті кеңес (сегрегация-лат.-бөлім, алыстау) басқарушының баяндамасынан немесе жеке тұлғаны тағайындаудан тұрады. Кеңес мүшелері төрағаның нұсқауымен сөз сөйлейді. Демократиялық ерекшелік пікірсайыстық кеңес болып саналады. Айтылған пікірлер мен ұсыныстардың есепке алуымен немесе дауыс берусіз басқарушымен қабылданады немесе басқарушының кезекті бекітуімен жалпы дауыс берумен шешім қабылдағаннан кейін пікірмен еркін алмасу пайда болады. Еркін мәжілістер күн тәртібінің нақты құруынсыз өткізіледі. Іскерлік сұхбат пікірлер мен ақпарат алмасуды енгізеді және шешімнің жүзеге асырылуы үшін міндеттерді орындайды немесе соңғы келісім-шартты болжамайды.Оның өздігінен тәуелсіз ерекшелікке ие бола алады, алдын-ала келісім-шарт жасайды немесе оның құрамды бөлігі бола алады. Келіссөздердің Келіссөздердің көбінесе арнайы, нақты ерекшелігі бар және әдеттегідей екіжақты өзара міндеттерінанйқтайтын құжаттарға қол қойылуын қарастырады (келісім-шарт, контракт т.б.). Келіссөздерге дайындықтың негізгі элементтері: келіссөздердің керек-жарақтарын анықтау, оның шешімі үшін серіктесті іздестіру, өзінің және әріптестің қызығушылығын анықтау, жоспардың және келіссөздердіңбағдарламасын жасау, делегация құрамына мамандарды таңдау, ұйымдық мәселелерді шешу және керекті материалдарды дайындау – құжаттар, сызбалар, таблица, диаграмма, ұсынылған бұйымның үлгісі және т.б. Келіссөздердің бағыты келесі схема бойынша реттеп орналастырылады: сұхбаттық бастамасы – ақпаратмен алмасу – аргументация және контраргументация – шешімдердің жасалуы мен қабылдануы – келіссөздердің аяқталуы. Келіссөздер процесінің бірінші этапында келіссөздердің керек-жарақтары анықталатын, ұйымдық мәселелер шешілетін немесе жетекшілер мен делегация мүшелерінің қатысуымен күні бұрын белгіленген келіссөздер эксперттерінің кездесу процесінде болатын таныстыру сұхбаты болуы мүмкін. Келіссөздердің сәтті болуы толығымен осындай күні бұрын белгіленген байланыстар нәтижесінен тәуелді болады. Американдық мамандардың ұсынуымен күні бұрын белгіленген келіссөздерде серіктес арасындағы қарым-қатынасты реттеу және оның жүзеге асырылуы бойынша ұсынылатын алты негізгі ережелердің ретке келтіруді лайық көрді. 1. Рационалдық. Өзін байсалды ұстау қажет. Өзін ұстай алмайтын эмоциялар келіссөз процесіне және дұрыс шешім қабылдау қабілеттілігіне кері әсерін тигізеді. 2. Түсіністік. Серіктестің көзқарасына назар аудармаушылық екіжақты қабылданатын шешімдерді жасауға шектеу болады. 3. Қарым-қатынас. Егер сіздің серіктесіңіз үлкен қызығушылық көрсетпеген жағдайда да онымен кеңес жүргізуге тырысыңыз. Бұл қарым-қатынасты жақсартуға және сақтауға мүмкіндік береді. 4. Шындық. Жалған ақпараттар аргументациялар күшін әлсіретеді, сондай-ақ репутацияға кері әсерін тигізеді. 5. Тәрбиешілік мінез-кейіптен аулақ болу. Серіктеске ақыл айтудан аулақ болу.Негізгі әдісі-сендіру. 6. Қабылдау. Басқа жақты қабылдауға тырысыңыз және серіктестен әлдебір жаңалықты білу үшін ашық болыңыз. Көп жағдайда келіссөздердің үлкен жетістікке жетуі мәселелер қоюға шеберлікпен және оларға жеткілікті жауап алуымен аяқталады.Мәселелер келіссөздердің бағытымен басқару үшін және оппоненттердің көзқарасын анықтау үшін қызмет етеді. Мәселелердің дұрыс құрылуы сізге қажетті шешімдерге мүмкіндік туғызады . Мәселелердің келесі түрлері бар. Ақпараттық сауалдар бір мәселені өңдеп, ұсыну үшін қажетті мәліметтер жинауға арналған. Бақылау сауалдары сізді серіктесіңіз түсінгендігін анықтау үшін кез-келген сұхбат жүргізу уақытында қолдану маңызды. Бақылау сұрақтарының сауалдары : «сіз осы туралы не ойлайсыз?», «сіз де менімен келісесіз бе?». Бағытталатын мәселелер сұхбаттың жағымсыз бағыты келіссөзге әңгімелесушінің сізді мәжбүрлеуге мүмкіндік бермеу. Осы мәселердің көмегімен біршама келіссөз басқарушы мүмкіндігін және сіздің жағдайыңызға қажетті бағытты өз қолыңызға аласыз. Арандатушылық сауалдар сіздің серіктесіңіз шындығында нені қалайды және ол істің жағдайын түсіне алатыны рас па екенін іске асыруға мүмкіндік береді. Альтернативтік сауалдар сұхбаттасушыға таңдау мүмкіндігін көрсетеді. Алайда варианттар саны үштен аспауы тиіс. Мұндай сауалдар жауабын тез жорамалдайды. Сонымен бірге «немесе» деген сөзі «талқылаудың қандай мерзімі сізге қолайлы –дүйсенбі, сәрсенбі немесе бейсенбі?» сауалының негізгі крмпоненті болып табылады. Растайтын сауалдар өзара түсіністікке шығу үшін қойылады. Егер сіздің серіктесіңіз сізбен бес рет келіссе онда шешуші алтыншы сауалға дұрыс жауап береді. Мысалы, «сіз сол ойыңызда тоқтай тұрсаңыз... », «мүмкін сіз соған қуанышты шығарсыз...?». Қарама-қарсы сауалдар әңгіменің бірте-бірте қысқаруына бағытталады және соңғы шешімге келіссөз бойынша серіктесті тартады. Таныстыру сауалдары қарастырылатын мәселелер бойынша әңгімелесушінің ойын табуға арналған. Бұл ашық жауапты талап ететін ашық сауалдар. Мысалы, «осы шешімді қабылдау арқылы сіз қандай әсерде болдыңыз?» Бейімделу сауалдары сіздің серіктесіңіз күні бұрын айтылған ойда кідіргенін жалғастыру үшін қойылады. Мысалы, «осы пункт бойынша сіздің ойыңыз қандай?», «осыдан сіз қандай қорытындыға келдіңіз?». Бірполюсті сауалдар не мәселе болып жатқандығын түсінгендігі туралы әңгімелесушімен сіздің сауалыңыздың қайталануын тұспалдайды. Осыдан сауалдың түсінікті екенін, ал жауап беруші жауапты ойластыру үшін уақытқа ие болатынына сіздің көзіңіз жетеді. Келіссөзді бастайтын сауалдар тиімді және мүдделі сұхбаттар үшін аса мыңызды. Келіссөздер бойынша серіктестерде бірден оңды жағдайды күтеді. Мысалы, «егер мен ешқандай тәуекелге бармай проблеманы тез шешу көмегінің әдісін сізге ұсынатын болсам, бұл сізді қызықтырады ма?». Қорытынды сауалдар келіссөздің жылдам оңды аяқталуына бағытталады. Осыдан ең дұрысы алдымен достықша күлімсіреумен аяқталатын бір-екі сауалды қойған дұрыс: «осы ұсыныстың пайдасына сізді көндіре алдым ба?», «қаншалықты оңай шешілетініне көзіңіз жетті ме?». Осыдан кейін аралықсыз келіссөзді қорытындылайтын сұрақ қоюға болады: «Осы ұсынысты қай айда іске асырған сізге қолайлы-мамыр немесе маусым?». Келіссөз бен сұхбаттардың сәтті жүргізілуі, дәлдік, адалдық орныдылық пен әдептілік, тыңдауға қабілетті, нақтылық сияқты принциптер осындай этикалық нормалар мен принциптерді көбінесе серіктестің сақтап қалуынан тәуелді болады. жүктеу/скачать 3,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|