Лекция. Педагогикалық
жүктеу/скачать 13,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Æą„§„ā ęØļ ”ثج ”„ąć(1)
| 5
лекция . Педагогикалық менеджменттің әдістемесі Жоспар : 1. Басқару әдісі - педагогикалық менеджмент оның негізгі функцияларының іске асыруындағы қойылған мақсаттарының іске асуы 2. Педагогикалық менеджмент әдістері 3. Ынталандырудың экономикалық әдістері Басқару әдістерінің негізгі топтары төмендегідей: - әкімшілік - ұйымдастыру әдістері ( орындаушылар қызметтерінің шек - өлшемін белгілеу , көрсетпелер , нұсқаулар , бұйрықтар беру және т . б .); - педагогикалық қызметкерлерді экономикалық тұрғыдан қызықтыру ( еңбек саны және сапасына орай , категориялары мен атақ - дәрежелеріне сәйкес жалақы беру ); - психологиялық - педагогикалық ықпал жасау ( кеңес , өтініш , тілек білдіру , алғыстар жариялау ) және әсерлендіру ( жағымды психологиялық климат қалыптастыру , шығармашылық пен ынталылық сезімдерін көтеру , білім мекемесінің әлеуметтік даму болашағы жөніндегі болжамдармен таныстыру ); - қоғамдық ықпалдарды пайдалану ( педагогтар мен оқушыларды білім мекемесін басқаруға араластыру ); - қоғамдық әсер әдістері ( ұжымда демократияны нығайтып , басқалармен қатынаста шыдамдылық сақтау , мекеме қызметкерлерінің беделі мен мәртебесін ұлықтау ). Басқару әдістерін таңдап қолдану : нақты жағдайға ; қабылданаты н шешімнің өзгешелігіне ; басқару процесінің ерекшелігіне ; - жетекшілік стиліне ; бағынышты адамдардың жеке мінездемелері мен дербес ерекшеліктеріне байланысты . Педагогикалық басқару әдістері көзделген мақсаттарға жету және басқару қызметтерін іске асыру құралдары ретінде қарастырылады . Басқару әдістерінің негізгі топтары төмендегідей : • - педагогикалық қызметкерлерді экономикалық тұрғыдан қызықтыру ( еңбек саны және сапасына орай , категориялары мен атақ - дәрежелеріне сәйкес жалақы беру ); • - әкімшілік – ұйымдастыру әдістері ( орындаушылар қызметтерінің шек - өлшемін белгілеу , көрсетпелер , нұсқаулар , бұйрықтар беру және т . б .); • - психологиялық – педагогикалық ықпал жасау ( кеңес , өтініш , тілек білдіру , алғыстар жариялау ) және әсерлендіру ( шуақты психологиялық климат қалыптастыру , шығармашылық пен ынталылық сезімдерін көтеру , білім мекемесінің әлеуметтік даму болашағы жөніндегі болжамдармен таныстыру ) • - қоғамдық ықпалдарды пайдалану ( педагогтар мен оқушыларды білім мекемесін басқаруға араластыру ); • - қоғамдық әсер әдістері ( ұжымда демократияны нығайтып , басқалармен қатынаста шыдамдылық сақтау , мекеме қызметкерлерінің беделі мен мәртебесін ұлықтау ). • Педагогика ғылыми зерттеушілердің еңбектерінде тәрбие әдісі түрліше топтастырылады . Ғалым педагогтер Н . И . Болдырев , Н . К . Гончаров , Ф . Ф . Королев т . б . тәрбие әдісін классификациялауда сендіру , жаттығу , мадақтау және жазалау әдістерін жеке бөліп қарастырады . • Ал , Т . А . Ильина , И . Т . Огородников т . б . тәрбие әдісін топтастыруда сендіру әдісімен қатар оқушылардың іс - әрекетін ұйымдастыру әдісін және олардың мінез – құлықтарын ынталандыру әдістерін қоса қалыптастырады . Г . И . Шукина өзінің оқулығында тәрбие әдістерін қазіргі теориялық негіздерге сүйеніп талдау жасайды . Ю . К . Бабанский , В . А . Сластенин тәрбие әдістерін мынадай төрт топқа бөліп қарастырады . • Бірінші топ – жеке адамның қоғамдық санасын қалыптастыру әдістері ( көзқарасы , сенімі , идеясы ). • Екінші топ – іс - әрекеттерді ұйымдастыру , қарым – қатынас жасау және қоғамдық мінез – құлықты қалыптастыру әдістері . • Үшінші топ – іс - әрекет пен мінез – құлықты ынталандыру әдістері • Тәрбие әдістерінің тобына тәрбиелеушілердің мінез – құлықтары мен іс - әрекеттерін ретке келтіру , дер кезінде түзету және ынталандыру қызметін атқаратын әдістер біріктірілген . Бұл әдістерді қолдануда педагогикалық – психологиялық тұрғыдан ескеретін жағдайдың бірі – бала тәрбиенің тек қана объектісі емес , сонымен бірге ол тәрбиенің субъектісі екендіг Бірінші топ – жеке адамның қоғамдық санасын қалыптастыру әдістері ( көзқарасы , сенімі , идеясы ). Екінші топ – іс - әрекеттерді ұйымдастыру , қарым – қатынас жасау және қоғамдық мінез – құлықты қалыптастыру әдістері . Үшінші топ – іс - әрекет пен мінез – құлықты ынталандыру әдістері Тәрбие әдістерінің тобына тәрбиелеушілердің мінез – құлықтары мен іс - әрекеттерін ретке келтіру , дер кезінде түзету және ынталандыру қызметін атқаратын әдістер біріктірілген . Бұл әдістерді қолдануда педагогикалық – психологиялық тұрғыдан ескеретін жағдайдың бірі – бала тәрбиенің тек қана объектісі емес , сонымен бірге ол тәрбиенің субъектісі екендігі . 3. Ынталандырудың экономикалық әдістері • Экономикалық басқару әдістері – бұл ұжымға және оның жекелеген мүшелеріне нақты экономикалық механизмдер арқылы ( еңбекақы мөлшері , сыйақы , баға белгілеу , несие беру , т . б .) әсер ету жүйесі . Экономикалық басқару әдістері қандай да бір іс - шараның орындалуын бүкіл ұжым мен оның әрбір мүшесі үшін экономикалық тұрғыдан тиімділігін қамтамасыз ететін жағдайлармен қамтамасыз етуді көздейді . Ынталандыруға дәстүрлі көзқарастар . Өткенде мотивацияға ғылыми менеджмент тұрғысынан және адамдар қатынасы позициясынан екі көзқарас болған . Осы екі көзқарас бүгінде әр түрлі атпен және әр түрлі дәрежеде кең таралған . • Бірінші көзқарас бойынша жұмысшылар және олардың өндірістік қызметі өндірістің экономикалық факторлары ретінде қарастырылады . Жұмысшы басқа экономикалық факторлар сияқты экономикалық талдауға ұшыраған . « Экономикалық адам » тек жалақының көлемін өзгертумен ынталандырылған . • Бюрократиялық көзқарас ұйымда жеке адамның жүріс - тұрысына сенімсіздікті тудырған . Осының нәтижесінде жұмысшы мен жұмыс берушілер арасында жеке контакт қысқарылып , индивидуум маңыздылығы мен инициативасы төмендеген . Адамды өндірістің экономикалық факторы ретінде қарау концепциясына негізделген ынталандыру уақыт өткен сайын күмәнді атаққа ілікті • Ынталандыруға екінші тарихи көзқарас адамдар қатынасы позициясынан туды . Бұл көзқарастың теоретикалық негізі мыналар саналады : біріншіден , адам мақсатқа жету үшін өндіріс құралы емес , бірегей тірі жан боп қарастырылуы керек ; екіншіден , ұйымдар шын мәнісінде адамдар жүйесі болып табылады ; үшіншіден , менеджмент адамдар күш салуын үйлестіретін процесі болып табылады ; төртіншіден , жақсы ұйымдарда жұмысшылар өз потенциалдарын толығымен аша алатын болады . Бұл көзқарастың олқы жері , жұмысшылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру өнімділікті жоғарылатуға әкеліп соқтырады деген болжам . Егер бұл дұрыс болса , ынталандыру өте қарапайым функция болар еді . Ал шынында , жұмыспен қанағаттану мен оның өнімділігі арасында тура және позитивті корреляция жоқ . Бірінші көзқарас бойынша жұмысшылар және олардың өндірістік қызметі өндірістің экономикалық факторлары ретінде қарастырылады . Жұмысшы басқа экономикалық факторлар сияқты экономикалық талдауға ұшыраған . « Экономикалық адам » тек жалақының көлемін өзгертумен ынталандырылған . Бюрократиялық көзқарас ұйымда жеке адамның жүріс - тұрысына сенімсіздікті тудырған . Осының нәтижесінде жұмысшы мен жұмыс берушілер арасында жеке контакт қысқарылып , индивидуум маңыздылығы мен инициативасы төмендеген . Адамды өндірістің экономикалық факторы ретінде қарау концепциясына негізделген ынталандыру уақыт өткен сайын күмәнді атаққа ілікті Ынталандыруға екінші тарихи көзқарас адамдар қатынасы позициясынан туды . Бұл көзқарастың теоретикалық негізі мыналар саналады : біріншіден , адам мақсатқа жету үшін өндіріс құралы емес , бірегей тірі жан боп қарастырылуы керек ; екіншіден , ұйымдар шын мәнісінде адамдар жүйесі болып табылады ; үшіншіден , менеджмент адамдар күш салуын үйлестіретін процесі болып табылады ; төртіншіден , жақсы ұйымдарда жұмысшылар өз потенциалдарын толығымен аша алатын болады . Бұл көзқарастың олқы жері , жұмысшылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру өнімділікті жоғарылатуға әкеліп соқтырады деген болжам . Егер бұл дұрыс болса , ынталандыру өте қарапайым функция болар еді . Ал шынында , жұмыспен қанағаттану мен оның өнімділігі арасында тура және позитивті корреляция жоқ . Ынталандыруға дәстүрлі көзқарастар . Өткенде мотивацияға ғылыми менеджмент тұрғысынан және адамдар қатынасы позициясынан екі көзқарас болған . Осы екі көзқарас бүгінде әр түрлі атпен және әр түрлі дәрежеде кең таралған . |