Лекция. Шешімнің бар болуы және жалғыздығы. Лекция мақсаты: Коши есебінің қойылуы, шешімнің бар болуының шарттарымен таныстыру
жүктеу/скачать 144 Kb.
|
4 лекция
- Бұл бет үшін навигация:
- Қысқаша мазмұны Шешімнің бар болуы және жалғыздығы 6.1.
|
4-ЛЕКЦИЯ. Шешімнің бар болуы және жалғыздығы. Лекция мақсаты: Коши есебінің қойылуы, шешімнің бар болуының шарттарымен таныстыру. Негізгі сөздер: Бастапқы есеп, Липшиц шарты, Пикар әдісі, Гронуолл леммасы. Қысқаша мазмұны Шешімнің бар болуы және жалғыздығы 6.1. Бұл параграфта туындысы бойынша шешілген бірінші ретті дифференциалдық теңдеудің Коши есебін қанағаттандыратын шешімнің бар болуы және оның жалғыздығы қарастырылады. Сонымен, бірінші ретті теңдеудің қалыпты түрін алайық, (1) мұндағы, функциясы жазықтықтағы кейбір тұйық облысында анықталсын. Осы теңдеу үшін бастапқы (2) шартын қанағаттандыратын шешімді табу есебі қойылсын. Бұл жерде нүктесі сол облысының ішінде жатады деп есептелінеді, ал облысын, әдетте, төртбұрыш түрінде алады (3) мұндағы, және - белгілі оң сандар. Теорема-1. Егер функциясы облысында төмендегідей екі шартты қанағаттандырса: екі аргументі бойынша үздіксіз, сондықтан ол шектелген: 2) аргументі бойынша Липшиц шартын қанағаттандырады, яғни кез келген екі нүкте үшін (4) теңсіздігі орындалады, , онда бастапқы (2) шартты қанағаттандыратын, аралығында анықталған үздіксіз дифференциалданатын жалғыз ғана шешім бар болады. Дәлелдеуі. Алдымен Коши есебінің интегралдық теңдеуге пара-пар екендігін көрсетейік. Айталық, функциясы (2) шартты қанағаттандыратын, кесіндісінде анықталған (1) теңдеудің шешімі болсын: Соңғы тепе-теңдікті х0-ден х-қа дейін интегралдасақ, мынандай тепе-теңдік аламыз: Бұдан функциясының (5) интегралдық теңдеудің шешімі болатынын көреміз. Енді керісінше, функциясы (5) теңдеудің шешімі болсын: Бұдан болатынын көреміз. Егер осы тепе-теңдікті дифференциалдасақ, тепе-теңдігін аламыз. Бұдан шығатын қорытынды – Коши есебінің шешімін табу үшін интегралдық теңдеудің шешімінің барлығын және жалғыздығын дәлелдесек жеткілікті. Интегралдық теңдеудің шешімін біртіндеп жуықтау әдісімен іздейміз. Бұл әдісті Пикар әдісі деп те атайды. Бастапқы нөлдік жуықтау ретінде ізделініп отырған функцияның алғашқы y0 мәнін аламыз да, бірінші жуықтау үшін (6) өрнегін жазамыз, ал екінші жуықтау үшін (7) өрнегін жазамыз. Жалпы, кез келген -ші жуықтауды мына түрде жазамыз: (8) Мұнда . Осы кесіндіні Пеано кесіндісі деп атайды. Енді алынған {yn} тізбегінің әрбір мүшесі берілген облыстың ішінде жататынын көрсетуіміз керек. Айнымалы -ты Пеано кесіндісінде өзгереді деп, жуықтаулардың бастапқы мәннен ауытқуларын есептейік. Алдымен, Екінші жуықтау үшін: Жалпы, кез келген -ші жуықтау үшін төмендегідей теңсіздік аламыз: (9) Бұл теңсіздіктер тізбектің барлық мүшелері D облысының кейбір кішірейген облысының ішінде жататынын көрсетеді. Енді жуықтаулар тізбегінің жинақтылығын көрсетейік. Тізбектің жинақтылығын дәлелдеу үшін сол тізбектен құрылған функциялық қатарды қарастырамыз: (10) Осы қатар бірқалыпты жинақты болса, онда тізбегі де бірқалыпты жинақты болады, өйткені, . Қатардың әрбір мүшесін, екіншісінен бастап, Пеано кесіндісінде абсолют шамасы бойынша бағалайық: , Соңғы теңсіздікке Липшиц шартын пайдалансақ, онда Осылайша, теңсіздігі алынады. Кез келген -ші мүше үшін де индукция әдісін пайдаланып, төмендегідей теңсіздік аламыз: Сонымен, функциялық (10) қатардың абсолют шамасынан құрылған қатар Пеано кесіндісінде төмендегідей сандық қатармен бағаланып отыр: (11) Бұл қатарды (10) функциялық қатардың мажоранты деп атайды. Енді осы мажоранттық қатардың жинақтылығын көрсетейік. Даламбер белгісіне сүйенсек, , яғни, (11) қатар жинақты. Сондықтан, Вейерштрасс теоремасы бойынша функциялық (10) қатар Пеано кесіндісінің ішінде бірқалыпты абсолютты жинақты. Егер қатардың қосындысын деп белгілесек, онда тізбектің шегі осы болады: (10) қатардың әрбір мүшесі кесіндінің ішінде үздіксіз функция болғандықтан және ол қатар бірқалыпты жинақты болғандықтан, Коши теоремасы бойынша осы кесіндінің ішінде функциясы да үздіксіз болады. Тізбектің бірқалыпты жинақтылығынан шарты шығады. Липшиц шартын пайдаланып, теңсіздігін аламыз. Бұл теңсіздік интегралдан шек алу үшін сол интеграл астындағы өрнектен шек алуға болатынын көрсетеді, яғни Осыны пайдаланып, (8) қатынастан шек алайық: немесе (12) Бұл тепе-теңдіктен (x) функциясының Пеано кесіндісінде интегралдық теңдеудің шешімі болатынын көреміз. Сондықтан, ол Коши есебінің шешімін береді. Коши есебінің шешімінің жалғыздығын дәлелдеу үшін алдымен Гронуолл леммасын келтірейік. жүктеу/скачать 144 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|