Мысал-1. Нысанаға бір рет оқ атқанда оған тию ықтималдығы 0,8 – ге тең. Нысанаға 100 –рет оқ атылғанда оған 75 – рет тию ықтималдығы табылсын.
Шешуі.
Р = 0,8; n = 100; m = 75 екендігі берілген.
q = 1 – p = 1 – 0,8 = 0,2 екендігін табамыз.
х =-1,25 болғандағы функциясының мәнін кітап соңындағы қосымшадағы №1 кестеден іздейміз.
ал
Олай болса, ізделінді ықтималдық
Жауабы:
Егер ал яғни болса және m – нің мәні де жеткілікті түрде аз сан болса, онда ізделінді ықтималдықты есептеуге Пуассонның жуықтап есептеу формуласы қолданылады.
Мысал-2: Салыстырмалы жиіліктің ықтималдықтан (Р=3/8) ауытқуының абсолют шамасының 0,01-ден кем болмауының ықтималдығы 0,995-ке тең болуы үшін қанша тәуелсіз сынақтар жасау керек?
Шешуі: P=3/8; q=1-p=5/8; 0,01.
Pn(k) .
Есептің шарты бойынша: яғни 2Ф(0,01 )=0,995.
Сонда кестеден: 0,01 =2,8
п=78400*0,234375
п=18375.
Тәуелсіз тәжірбиелердегі салыстырмалы жиіліктің тұрақты ықтималдықтан ауытқу ықтималдығы.
Мысал-3: А оқиғасының тәжірбиедегі пайда болған ықтималдығы 0,2-ге тең. Оқиғаның 400 тәжірбиеде 102 рет пайда болу ықтималдығын табу керек.
Шешуі: n=400, k=102, p=0,2; q=1-0,2=0,8.
Бұл есепті дәл шешуі Бернулли формуласымен табылады, бірақта бұл есепте сынақтар саны n=400 өте көп. Сондықтан Муавр-Лапластың локалдық формуласын пайдаланамыз. Ол үшін әуелі х-тің мәнін табамыз:
Сонда Р400(102)
Муавр-Лапластың интегралдық теоремасы.
Бұрын n тәуелсіз сынақтарда оқиға m рет болатын ықтималдықта бутуралы есептер өттік. Бірақ жиі оқиғаның болу ықтималдығын белгілі бір сан рет емес, кейбір шекараларда берілген сан рет білу керек.
Мысалы, Бернулли схемасы жағдайында n сынақтар жүргізіледі, нәтижесінде әрбірінде кейбір ықтималдылықпен оқиға болады. Муавр-Лапластың интегралдық теоремасы оқиғаның кем дегенде a рет және b реттен артық емес пайда болуы ықтималдығын табу үшін жуықталған формуладан тұрады.
Муавр-Лапластың теоремасы ықтималдықтар теориясының шектік теоремаларының бірі, дәлірек айтқанда, орталық шекті теореманың дербес жағдайы болып табылады.
Жеке жағдай үшін, дәлелірек айтқанда Р=0,5, асимптоталық формула 1730 ж. Муавр тапқан; 1783 ж. Лаплас Муавр формуласын еркін Р үшін қорытындылады. Сондықтан оны Муавр-Лапластың теоремасы деп атайды.
Достарыңызбен бөлісу: |