Лекция тезистері
ерiктi, белсендi, ниеттелген
жүктеу/скачать 1,21 Mb. Pdf көрінісі
|
2. Лекция (7)
| ерiктi, белсендi, ниеттелген
деп те сипатталады. Қандай да бiр шешiмдi қабылдай отырып, бiз iске кiрiсемiз, сол iс бiз үшiн сол мезетте ұнамаса да оған саналы зейiн қойып, оны орын-дауға өзiмiздi мәжбүрлеймiз. Ырықты зейiннiң басты қызметi - психикалық процесс ағымын белсендi түрде реттеп бару. Ырықты зейiн себептерi биологиялық емес, әлеуметтiк: ол тәнмен бiрге берiлмейдi, сәбидiң ересектермен қатынасқа келу барысында қалыптасады. Л.С.Выготский зерттеулерi анықтағандай, зейiн қызметi алғашқы даму кезеңiнде сәби мен ересек адам арасында бөлiнген: ересек қоршаған ортадан нысанды бөле көрсетiп, оны сөзбен баламалайды, ал бала ым, ишараны байқаумен, затты танып, не сөздi қайталап, сигналға жауап қайырады. Осылайынша, қажеттi затты бала тысқы өрiстен бөлiп алады. Кейiн жас бала өз бетiнше мақсат қоюға үйренедi. Ырықты зейiн дамуы сөз, сөйлеумен тiкелей байланысты. Баладағы ырықты зейiннiң қалыптасуы алғашқыда оның өз қылық- әрекетiн үлкендердiң ауызша нұсқауларына бағындыруына тәуелдi, ал содан соң, тiл қабiлетiнiң артуымен өз әрекетiн өзiнiң ауызша талапта-рына көндiруiне байланысты. Ғалым-психологтардың кейбiрi ырықты зейiн секiлдi мақсат бағдарлы, бастапқы ерiктiк күш салуды талап ететiн зейiннiң және бiр түрiн айырып қарастырады. Бұл зейiн түрiнде адам толығымен iс- әрекетке шомады, оған ендi әрекеттiң нәтижесi ғана емес, сол әрекеттiң өзi де мәндi әрi қызғылықты болып көрiнедi. Мұндай зейiн түрiн орыс тiлдi әдебиеттерде "послепроизвольный" (Н. Ф. Добрынин) деп атаса, қазақ тiлiндегi оқулықтарда " жүктеу/скачать 1,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|