Лекциялар жинағы Шымкент-2019 ж. Тақырып 1 Тақырып Нарықты қалыптастыру мәні және қағидалары, теориялық негіздері

М. ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Абдикеримова Г.И., Колдасова Л.С.

«экономика және өндірісті ұйымдастыру» пәнінен

Лекциялар жинағы

Шымкент-2019 ж.

Тақырып 1 Тақырып Нарықты қалыптастыру мәні және қағидалары, теориялық негіздері

1. 
   жеке адамдар;
   
2. 
   заңды тұлғалар;
   
3. 
   мемлекет.
   

1. 
   айырбас нысаны бойынша – тауар, көрсетілген қызмет, капитал, құнды қағаз, еңбек, ақпарат, ғылыми-техникалық, әзірлеме, валюта нарықтары;
   
2. 
   қамтылған аумағы бойынша – дүниежүзілік, ұлттық, аймақтық, жергілікті нарықтар;
   
3. 
   қазіргі заңдарға сәйкестігі бойынша – ресмилендірілген (ресми нарық), ресмилендірілмеген (көлеңке нарық) нарықтар;
   
4. 
   толықтық дәрежесі бойынша– тепе-теңдік, тапшы, артық нарықтар;
   
5. 
   қызмет атқару тетігі бойынша – бәсекелестік, монополиялық нарықтар.
   

1. 
   төлей аларлық сұраныс Д;
   
2. 
   ұсыныс S;
   
3. 
   тепе-теңдік нарықтық баға Р.
   

1. 
   барлық шарттарды орындау мүмкін еместігі;
   
2. 
   кезкелген нарық өндірісті шоғырландыруға тырысуында;
   
3. 
   монополия, монопсония, олигополия, екі жақты монополия және басқалар типтес әртүрлі нарықты қалыптастыру.
   

1. 
   экономикалық жағдайлардың өзгеруіне тез бейімделгіштігі мен икемділігі;
   
2. 
   өндіріс шығындарын азайту мен пайданы көбейту үшін жаңа технологияны жылдам пайдалануы;
   
3. 
   өндірісшілер мен тұтынушылардың шешімдер қабылдау, мәмілелер жасау кезіндегі тәуелсіз еркін болуы;
   
4. 
   әртүрлі қажеттіктерді қажетті мөлшерде және жоғары сапамен қанағаттандыру қабілеті.
   
5. 
   Бағаның еркін қозғалысы. Сұраныс пен ұсынысқа байланысты. Бағаның еркін қозғалысын нарық қана қамтамасыз етеді;
   
6. 
   Экономиканы “сауықтыру” /санация/ өз алдына шаруашылық жүргізушілердің еңбек нәтижесін қоғамдық бағалау бағаның еркін қозғалысы арқылы жүзеге асырылса, артта қалған өндірушілерді озық өндірушіден аяусыз алшақтатады;
   
7. 
   Бәсекенің жалпыға ортақ бірдейлілігі.
   

1. 
   Еңбек пен табысқа кепілдік бермейді нарық жүйесі теңсіздікті одан әрі күшейте түседі;
   
2. 
   Әлеуметтік қажеттілікті қорғау үшін пайдаланылатын тауарлар мен қызмет көрсетулерді өндіруді (спорт, білім беру, денсаулық сақтау және т.б.) ынталандырмайды;
   
3. 
   Нарық экономикасы халық шаруашылығы салалары арасындағы қарым-қатынастарды, макроэкономикалық пропорцияларды реттей алмайды, керісінше диспропорциялар тудырады. Бұл өте қауіпті, құрылымдық дағдарыстар тудырады.
   
4. 
   Нарық экономикасы ғылыми-техникалық жаңалықтарды қолдануға ерекше ұмтылғанымен осы жетістіктерді пайдалануда сараңдық жасайды. Себебі ҒТП тәуекелдікпен жұмсалатын көп қаржы-капитал. Нарық экономикасының бұл кемшілігін ғылыми-техникалық прогресс саласындағы капиталды қолдайтын мемлекеттік бюджеттен арнаулы қаржы бөлу арқылы бәсеңдетуге болады.
   
5. 
   Капиталдың айналымын тездетуді көздейтін нарық экономикасы күрделі құрылыс жоспарына қаржы жұмсауға ынталы емес, себебі бұл салада қаржы айналымы ұзақ мерзімге созылатындықтан, бұл қызметті қоғам атқаруы керек.
   
6. 
   Нарық экономикасы өте күрделі әлеуметтік проблемаларды тудырады. Оған жататын – жұмыссыздық, инфляция.
   

1. 
   
   
   жүктеу/скачать 254,25 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: