Лекциялық кешен 1- тақырып. Психология туралы түсінік
Қабылдаудың физиологиялық негіздері
жүктеу/скачать 114,12 Kb.
|
Дәрістер
| Қабылдаудың физиологиялық негіздері
Қабылдауға байланысты ми қатынастарындағы күрделі нерв процестерінің өзгешелігі әр түрлі рецепторларға бір мезгілде әсер ететін тітіркендіргіштердің комплекстілігінде және бұл рецепторлардың үйлесімді түрде ынтымақтаса жұмыс істеуінде. Бірақ рецепторлардың қозуы- сырттағы заттарды, құбылыстарды анализдеудің бірінші сатысы ғана. Оларды тереңірек талдап, қабылдау дәрежесіне жету үшін мида бұл психикалық процеске негіз болатын уақытша нервтік байланыстар туады. Ми қабығында орналасқан анализаторлардың орталықтары бір-бірімен ұласып жатады. Қабылдау процесінің физиологиялық негізіне тікелей әсер еткен тітіркендіргіштен туатын жабайы рефлекстер ғана емес, екінші, үшінші, төртінші және одан да жоғары қатардағы рефлекстер қатынасады. Қабылдау тұтас объектіні бейнелей отырып, сол объектінің жеке бөлшектерін де тұрақты, белгілі қатынасымен қабылдайды. Мұндай қатынастың болуы адамға тітіркендіргіштердің сапасынан қол үзуге, объектінің құрылымын қабылдауға мүмкіншілік туғызады. Белгілі таныс әуенді ( мейлі ол ән болсын, рояльда ойнасын немесе скрипкада тартылсын т.б.) біз бірден қабылдап, тани кетеміз. Бұрын бір көрген картинаны оның фотографияға түсірген суретінен де, бояуынан да, гравюрасынан да тану бізге қиындық келтірмейді. И.П.Павлов айтқандай, организмде тұратын «қатынасқа рефлекс»- қабылдаудың физиологиялық негізінің дәл өзі. Бұл рефлекс үшін сигналдық роль атқаратын тітіркендіргіштердің сипаты емес, олардың бір-бірімен қатынас ерекшеліктері. Мысалы, итке метрономның 120 соғуына ұнамды шартты рефлекс ( тамақпен нығайтылып) жасалады, ал оның 60 рет соғуына ұнамсыз рефлекс (тамақ бермейтін) жасалған. Содан кейін итке жарық тітіркендіргіш қолданылған. Ит 120 рет жарқылдаған жарыққа ғана сілекейін ағызатын болыпты да, 60 рет жарқылдағанда шартты рефлекс туғызбаған. Бұл жағдайда тітіркендіргішті қалай ұсыну шапшаңдығы маңыз алады. Осы секілді фактілер - қатынасқа жасалған рефлекс. Қорытып айтқанда, қабылдаудың физиологиялық негізі ми орталықтарынан қатынасқа рефлекс жасап, уақытша күрделі нервтік байлыныс тудырып отыруында. жүктеу/скачать 114,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|