М., Бекiш Р., (ћџраст.) 2005 "Мектеп" баспасы, к#ркем безендiрiлуi, 2013 Барлыћ ћџћыћтары ћорѕалѕан Басылымныѓ мљлiктiк ћџћыћ тары "Мектеп" баспасына тиесiлi

130
У.ЧЕРЧИЛЛЬДIЃ  ФУЛТОНДА  СMЙЛЕГЕН  СMЗIНЕН
5  наурыз,  1946  жыл.
...Ћазiргi  Ћџрама  Штаттардыѓ,  Џлыбритания  жќне
Канаданыѓ  ћолындаѕы  атом  бомбасы  ж"нiндегi  ћџпия
мќлiметтер  мен  тќжiрибенi  жаѓа ћџрылѕан жас  халыћара-
лыћ  џйымѕа  сенiп  тапсыру  ћателiк  жќне  аѓѕырттыћ
болар  едi.  Егер  жаѕдай  "згерiп,  ћандай  да  болсын  бiр
коммунистiк  не  неофашистiк  мемлекет  бџл мќлiметтердi
иемденiп  алѕан  жаѕдайда  бiздiѓ  џйћымыз  ћазiргiдей  тып-
тыныш  болатындыѕына менiѓ кљмќнiм  бар...
Мен  ендi  сiздерге,  барлыћ  ћарапайым  адамдарѕа  т"нiп
тџрѕан  екiншi  ћауiпке — тиранияѕа  к"шемiн.  Бiз  к"з
алдымызда  тџрѕан  фактiге — бљкiл  Британ  империясыныѓ
азаматтары  пайдаланатын  бостандыћтардыѓ  к"птеген,
тiптi  олардыѓ  iшiндегi  ћуатты  елдерде  де  жоћ  екендiгiне
немћџрайды  ћарай  алмаймыз.  Бџл  мемлекеттерде  ћарапа-
йым  адамдарды  баћылау  ќртљрлi  полициялыћ  љкiметтер-
дiѓ  к"мегiмен  жљзеге  асырылады.  Бџл  демократияныѓ
бљкiл  принциптерiне  ћарама-ћайшы.
...Мен  осында  келгенде  айтайын  деген  ойымныѓ  еѓ
"зектi  мќселесiне  келе  жатырмын.  Ешћандай  болашаћ
соѕыстыѓ  алдын  алу  немесе  халыћаралыћ  џйымныѓ
тџраћты  дамуы  аѕылшын  тiлiнде  с"йлейтiн  халыћтардыѓ
туысћандыћ  бiрлiгiнсiз  iске  аспаћшы  емес.  Бџл,  бiр
жаѕынан,  халыћтар  мен  империяныѓ  британдыћ  ынтымаћ-
тастыѕын,  екiншi  жаѕынан,  Ћџрама  Штаттар  арасындаѕы
ерекше  ћатынастарды  бiлдiредi...
Ћџрама  Штаттар  Британия  империясы  мен  оныѓ
халыћтарыныѓ  ынтымаћтастыѕына  шын  берiлген  доми-
нион  Канадамен  ћорѕаныс  туралы  тџраћты  келiсiм
жасасып  љлгердi.  Бџл  принцип  халыћтардыѓ  Британия-
лыћ  Ынтымаћтастыѕына  тљгел  ћатысты  болуы  тиiс...
... Жаћында  ѕана  одаћтастар  жеѓiсiнiѓ  шуаѕына  б"лен-
ген  даланы  бџлт  торлай  бастады.  Кеѓестiк  Ресей  мен
оныѓ  халыћаралыћ  коммунистiк  џйымыныѓ  таяу  уаћытта
не  iстеу  ойлары  бар  екенiн  жќне  олардыѓ  басып  алушы-
лыћћа ћџмарлыѕыныѓ шегi ћайда екендiгiн  ешкiм  бiлмейдi...
Балтикадаѕы  Штеттиннен  Адриатикадаѕы  Триестке  дейiн
ћџрлыћ  љстiнде  темiр  тор  орнады.  Бџл  белдеудiѓ  арѕы
жаѕында  Орталыћ  жќне  Шыѕыс  Еуропаныѓ  ежелгi  мемле-

131
кеттерiнiѓ  байлыѕы  орналасћан  Варшава,  Берлин,  Прага,
Вена,  Будапешт,  Белград,  Бухарест,  София — осы  атаћты
ћалалардыѓ  бќрi  жќне  олардыѓ  айналасындаѕы  халыћтар
кеѓес  жљйесiнде  жќне  негiзiнен,  кљннен-кљнге  кљшейiп
отырѕан  Мќскеу  баћылауында...  Бiздiѓ  ойымызѕа  келмеген
дќрежеде  миллиондаѕан  немiстердi  жаппай  ћуу  фактiлерi
орын  алуда...
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1945—1965 гг.). Документы и  мате-
риалы. М., 1961. Т. 3. Ч. 1. С. 437—439.
ПРЕЗИДЕНТ  ТРУМЭННIЃ  КОНГРЕСКЕ  ЖОЛДАУЫ
(Трумэннiѓ    доктринасы)
12  наурыз,  1947  жыл.
Ћазiргi  кезеѓдегi  халыћаралыћ  жаѕдайдыѓ  аса  ћауiп-
тiлiгi  менiѓ  Конгрестiѓ  бiрiккен  мќжiлiсiнде  с"з  с"йле-
уiмдi  ћажет  еттi.  Ќѓгiме  АЋШ-тыѓ  сыртћы  саясаты  мен
џлттыћ  ћауiпсiздiгi  туралы  болмаћшы.
Бљгiн  мен  сiздердiѓ  талћылауларыѓызѕа ћалыптасћан
жаѕдайдыѓ  бiр  пџшпаѕы — Грекия  мен  Тљркияѕа  байла-
нысты  мќселелердi  џсынбаћшымын.
Ћџрама  Штаттарѕа  Грекия  љкiметiнiѓ  ћаржы  жќне
экономикалыћ  к"мек  к"рсетудi  сџраѕан  "тiнiшi  келiп
тљстi...
Ћаржы  жќне  экономикалыћ  к"мек  Грекияѕа  бџрын
да  к"рсетiлген  болатын,  бiраћ  ол  жеткiлiксiз...
Бiз  бџл  ћиын  жаѕдайда  БЏЏ  тарапынан  к"мек  мќселе-
сiн  де  ћарастырдыћ.  Бiраћ  жаѕдай  шџѕыл  шараларды
ћолдануды  талап  етедi,  ал  БЏЏ  мен  оныѓ  џйымдары
Грекияѕа  ћажет  к"мектi  к"рсете  алатындай  жаѕдайда
емес...
Бiз  Грекияныѓ  к"ршiсi  —  Тљркияны  да  назарымыздан
тыс  ћалдыра  алмаймыз...  Тљркияныѓ  ћазiргi  жаѕдайы,
ќрине,  Грекиядаѕыдан  "згеше...  Тљркия  да  ћазiр  бiздiѓ
к"мегiмiзге  мџћтаж...
Егер  бiз  осы  саѕаттарда  Грекия  мен  Тљркияѕа  к"мекке
келмесек,  оныѓ  салдары  Шыѕыста  да,  Батыста  да    ћандай
болатындыѕын  аныћ  болжау  ћиын.
Жоѕарыда  айтылѕандарды  ескере  отырып,  мен  Кон-
грестен  1948  жылдыѓ  30  маусымына  дейiн  Грекия  мен

132
Тљркияѕа  400 млн  доллар  м"лшерiнде  к"мек  к"рсетуге
"кiлдiк  берудi  "тiнемiн.
Ћаржылай  к"мек к"рсетуден  басћа  мен  Конгрестен
Грекия мен Тљркияѕа  Американыѓ  азаматтыћ  жќне  ќскери
адамдарын  жiберуге  рџћсат  сџраймын.  Мен  арнайы  б"лiн-
ген  тљрiк  жќне  грек  б"лiмдерiн  љйретiп,  оларѕа  ќртљрлi
ћажет  нџсћаулар  беруге  рџћсат  етудi  џсынамын.
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1945—1965 гг.). Документы  и  мате-
риалы.  М.,  1961.  Т. 3.  Ч. 1.  С. 59-60.
ЭКОНОМИКАЛЫЋ,  ЌЛЕУМЕТТIК  ЖЌНЕ  МЌДЕНИ
ЫНТЫМАЋТАСТЫЋ ПЕН ЏЖЫМДЫЋ ЋОРЅАНУ ТУРАЛЫ
КЕЛIСIМ
(Батыстыћ  одаћ)
Брюссель,  17  наурыз,  1948  жыл.
4-бап. Егер  Жоѕары  Мќртебелi  Келiсушi  Жаћтыѓ  бiреуi
Еуропада  шабуылѕа  џшыраса,  басћа  Жоѕары  Мќртебелi
Келiсушi  Жаћтар  БЏЏ  жарѕысыныѓ  51-бабына  сќйкес
шабуылѕа  џшыраѕан  жаћћа  "з  тараптарынан  жан-жаћты
ќскери,  т.б. к"мек  к"рсетедi.
1948  жылы  17  наурызда  Англия,  Франция,  Бельгия,
Болгария  жќне  Люксембург  араларында  “Экономика-
лыћ,  ќлеуметтiк  жќне  мќдени  ынтымаћтастыћ  пен
џжымдыћ  ћорѕаныс туралы шарт” жасалды. Шартћа
ћатысушылар Батыс Одаѕыныѓ Солтљстiк Атлантика
блогымен тыѕыз ынтымаћтастыћта ќрекет жасайтын-
дыћтарын атап к"рсеттi.
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1945—1965). Документы и  мате-
риалы.  М.,  1961. Т. 3.  Ч. 1.  С. 61-62.
СОЛТЉСТIК  АТЛАНТИКА  КЕЛIСIМI
4  сќуiр,  1949  жыл.
4-бап.  Келiсушi  Жаћтар,  егер  ћайсысыныѓ  болсын
пiкiрi  бойынша  бiреуiнiѓ  аумаћтыћ  тџтастыѕына,  саяси
тќуелсiздiгi  мен  ћауiпсiздiгiне  ћатер  т"ндi  деп  есептеген
жаѕдайда,  "зара  аћылдасып,  пiкiр  алысады.

133
5-бап.  Келiсушi  жаћтар  Еуропа  мен  Солтљстiк  Амери-
када  "здерiнiѓ  бiреуiне  не  бiрнешеуiне  баѕытталѕан  ћарсы
шабуыл  олардыѓ  барлыѕына  жасалѕан  шабуыл  деп  есеп-
теуге  келiстi.  Мџндай  жаѕдайда  олардыѓ  ќрћайсысы
Атлант  мџхитыныѓ  солтљстiк  б"лiгiндегi  аймаћтыѓ  ћауiп-
сiздiгiн  ћалпына  келтiру  жќне  саћтау  љшiн  шабуылѕа
џшыраѕан  жаћћа  немесе  жаћтарѕа  тез  арада, жеке  немесе
басћа  жаћтармен  келiсе  отырып, соѕыс  кљштерiн  ћоса
басћа  барлыћ  ћажет  деп  есептелетiн  к"мектi  к"рсетедi...
6-бап.  5-баптаѕы  келiсушi  бiр  немесе  бiрнеше  жаћћа
ћарулы  шабуылды, Еуропа  немесе  Солтљстiк  Америкадаѕы
ћандай  да  бiр  болсын  келiсушi  жаћ  аумаѕына  Франция-
ныѓ  Алжирдегi  департаменттерiне,  келiсушi  жаћтардыѓ
Еуропадаѕы  басћыншылыћ  ќскерiне,  кез  келген  келiсушi
жаћтыѓ  ћџзыретiндегi  Атлант  мџхитыныѓ  солтљстiк  б"лi-
гiндегi  аудандарда — Шаян тропигiнен  солтљстiкке  ћарай
орналасћан  аралдарѕа  немесе  осы  аудандардаѕы  келiсушi
жаћтардыѓ  џшаћтарына  жасалѕан  шабуыл  деп  тљсiну
керек.
Правда. 1949,  20  марта.
ЭКОНОМИКАЛЫЋ  MЗАРА  КMМЕК  КЕЃЕСIН
ЋЏРУ  ТУРАЛЫ  ХАБАР
5—8  ћаѓтар,  1949  жыл.
Осы  жылдыѓ  ћаѓтарында  Мќскеуде  Болгария,  Вен-
грия,  Польша,  Румыния,  КСРО,  Чехословакия  "кiлдерiнiѓ
экономикалыћ  кеѓесi  болып  "ттi...
Кеѓес  Америка  Ћџрама  Штаттарыныѓ,  Англияныѓ
жќне  таѕы  басћа  да  Батыс  Еуропа  елдерiнiѓ  љкiметтерi
шын  мќнiсiнде  халыћтыћ  демократия  елдерi  жќне  КСРО
сауда жасаудан  бас  тартуда  деп  есептейдi,  себебi  бџл
елдер  "здерiнiѓ  егемендiгi  мен  џлттыћ  экономикалыћ
мљдделерiне  ћайшы  келетiндiктен  Маршалл  жоспарыныѓ
ќмiрiне  к"нудi  ћажет  деп  таппады.
Кеѓес  халыћтыћ  демократия  елдерi  мен  КСРО  экономи-
калыћ  ынтымаћтастыѕын  одан  ќрi  дамыту  маћсатында
шаруашылыћ  тќжiрибелерiмен  алмасу,  бiр-бiрiне  техника-
лыћ  к"мек  к"рсету,  шикiзат,  азыћ-тљлiк,  машина,  ћџрал-
жабдыћтар,  т.б.  алмасу  љшiн  кеѓеске  ћатысушылардыѓ
"кiлдерiнен  тепе-теѓ  м"лшерде  "кiлеттiлiк  негiзiнде

134
экономикалыћ мќжiлiс — Экономикалыћ 5зара К"мек
кеѓесiн  ћџруды ћажет деп тапты.  Кеѓес  ашыћ  џйым,  оѕан
оныѓ  принциптерiн  мойындаушы  жќне  жоѕарыда  аталѕан
елдермен  кеѓаућымды  экономикалыћ  ынтымаћтастыћ
орнатћысы келетiн Еуропаныѓ басћа да елдерi мљше бола
алатындыѕын  мќлiмдейдi.
Многостороннее  экономическое  сотруд-
ничество социалистических государств.
М.,  1972.  С. 121-122.
ЭКОНОМИКАЛЫЋ  ЫНТЫМАЋТАСТЫЋ  ТУРАЛЫ
КАНАДА-АМЕРИКА  КЕЛIСIМI
26  ћазан,  1950  жыл.
...Жалпы  ћауiпсiздiк  мљдделерiне  сай  жќне  екi  љкiметке
олардыѓ  Бiрiккен  Џлттар  Жарѕысы  жќне  Солтљстiк
Атлантикалыћ  шарт  бойынша  мiндеттемелерiн  орындауѕа
к"мектесу  маћсатымен  бџл  бiрлескен  ќрекеттер  аясы
кеѓейтiлуге  тиiстi  деп  есептелiндi.  Сол  себептi  жалпы
ћорѕаныс  жќне  екi  елдiѓ  "неркќсiбi  мен  ћорларын  еѓ
жаћсы  бiрлескен  нќтижелерге  жету  маћсатында  екi  елдiѓ
экономикалыћ  кљштерiн  сќйкестендiру  љшiн  бiздiѓ  екi
љкiмет  олардыѓ  тиiстi  атћарушылыћ  "кiлдерiнiѓ  шегiнде
барлыћ  мќселелерде  ынтымаћтастыћта  болатындыѕы
ж"нiнде  келiсiмге  ћол  жеттi.
...5.  Канада  мен  Ћџрама  Штаттар  арасындаѕы  бiрлес-
кен  ћорѕанысћа  ћажеттi  тауарлардыѓ  ћозѕалысына жасал-
ѕан  кедергiлер  барынша  жойылуѕа  тиiс.
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1945—1965 гг.). Документы  и  мате-
риалы. М., 1961. Т. 3. Ч. 1. С. 549-550.
СУТЕК  БОМБАСЫН  ЖАСАУ  ЖMНIНДЕГI  БАЅДАРЛАМА
31  ћаѓтар,  1950  жыл.
Мен  Атом  энергиясы  ж"нiндегi  комиссияѕа  атом  ћару-
ларыныѓ  барлыћ  тљрлерi,  iшiнде  сутек  бомбасы  немесе
ерекше  бомба  деп  аталатын  тљрiне  де  зерттеу  жџмыста-
рын жалѕастыра  беруге  нџсћау  бердiм.  Атом  ћаруы  сала-
сындаѕы  басћа  да  зерттеулер  сияћты  бџл  да  бiздiѓ  бей-

135
бiтшiлiк  пен  ћауiпсiздiк  жоспарымыздыѓ  барлыћ
маћсаттарына  сќйкес  жљргiзiлуде,  жљргiзiле  бередi  де.
Гарри    С.Трумэн
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1945—1965 гг.). Документы  и  мате-
риалы.  М.,  1961.  Т. 3.  Ч. 1. С. 413.
ЕУРОПАДАЅЫ  ЏЖЫМДЫЋ  ЋАУIПСIЗДIК  ТУРАЛЫ
ЖАЛПЫЕУРОПАЛЫЋ  КЕЛIСIМНIЃ  ЖОБАСЫ
(негiзгi    принциптерi)
1. Келiсiмге  "здерiнiѓ  ћоѕамдыћ  ћџрылысына  ћарамас-
тан  келiсiмнiѓ  маћсатын  мойындайтын  жќне  "зiне  ондаѕы
к"рсетiлген  мiндеттердi  алатын  барлыћ  Еуропа  мемлекет-
терi  ћатыса  алады.  Келешекте  бiртџтас,  бейбiтшiл,  демо-
кратиялыћ  Герман  мемлекетi  ћџрылѕанша  Германия
Демократиялыћ  Республикасы  мен  Германия  Федералдыћ
Республикасы  да  келiсiмнiѓ  теѓћџћылы  мљшелерi  бола
алады,  яѕни  Германия  бiрiккен  соѓ  келiсiмге  жалпы
негiзде  бiртџтас  Герман  мемлекетi  ћатыса  алады.
Еуропадаѕы  џжымдыћ  ћауiпсiздiк  туралы  келiсiмге
ћол  ћойылуы  т"рт  мемлекеттiѓ  —  КСРО,  АЋШ,  Англия
жќне  Францияныѓ  герман  мќселесi  ж"нiндегi  ћџзырына
ћол сџћпайды. Бџл мќселе ертеректе  т"рт  мемлекет  арасын-
даѕы  белгiленген  тќртiп  бойынша  реттеледi.
2. Келiсiмге  ћатысушылар  бейбiтшiлiк  пен  Еуропада-
ѕы ћатер туѕызбау  маћсатында  бiр-бiрiне  шабуыл  жасау-
дан,  "здерiнiѓ  халыћаралыћ  ћатынастарында  кљш  к"рсету
немесе  кљш  ћолданудан  бас  тартулары  керек...
9.  Халыћаралыћ  бейбiтшiлiк  пен  ћауiпсiздiктi  саћтау
ж"нiндегi  БЏЏ  Ћауiпсiздiк  Кеѓесiнiѓ  тџраћты  мљшелерi
мемлекеттерге  жљктелген  аса  маѓызды  жауапкершiлiктер-
дi  мойындай  отырып,  келiсiмге  ћатысушылар  Америка
Ћџрама Штаттары мен Ћытай Халыћ Республикасы  љкiмет-
терiн  келiсiм  бойынша  ћџрылатын  органдарѕа  "з  "кiл-
дерiн  баћылаушы  ретiнде  жiберуге  шаћырды.
Правда.  1954, 11 февраля. //  Хрестома-
тия по новейшей истории (1945—1965).
М.,  1961. Т.  3.  Ч.  1.  С. 76-77.

136
БАЅДАД  КЕЛIСIМI
(Тљркия    мен    Ирак    арасындаѕы   келiсiм)
24  аћпан,  1955  жыл.
1-бап.  Жоѕары  Мќртебелi  Келiсушi  Жаћтар  БЏЏ  жар-
ѕысыныѓ  51-бабына  сќйкес  "з  ћауiпсiздiктерi  мен  ћорѕа-
ныс  маћсаттарында  ынтымаћтастыћты  iске  асырады.  Сол
шешiлгелi  отырѕан  шаралардыѓ  iшiнде  осы ынтымаћ-
тастыћты жљзеге асыру љшiн арнаулы келiсiм шартын
ћабылдайды.
2-бап.  Жоѕары  Мќртебелi  Келiсушi  Жаћтардыѓ  атынан
"кiлеттiк  ететiн  ћџзырлы  билiк  орындары  1-бапта  ћарас-
тырылѕан  ынтымаћтастыћтыѓ  iске  асырылуын  ћамта-
масыз  ететiн  шараларды  аныћтап,  белгiлейдi.
3-бап.  Жоѕары  Мќртебелi  Келiсушi  Жаћтар  бiр-бiрiнiѓ
iшкi  iстерiне  ешћандай  араласпауѕа  мiндеттенедi.  Жоѕары
Мќртебелi  Келiсушi  Жаћтар  араларында  болуы  мљмкiн
келiспеушiлiктердi  Бiрiккен  Џлттар  Џйымыныѓ  жарѕы-
сына  сќйкес  бейбiт  жолдармен  шешуге  келiстi.
5-бап. ...Бџл келiсiм осы аймаћта ћауiпсiздiк пен бей-
бiтшiлiктi  саћтауѕа  шын  мљдделi  Араб  Лигасыныѓ  мљшесi
немесе кез келген басћа да мемлекеттердiѓ ћосылуы  љшiн
ашыћ.
КСРО  СЫРТЋЫ  IСТЕР  МИНИСТРЛIГIНIЃ  ТАЯУ  ЖЌНЕ  ОРТА
ШЫЅЫСТАЅЫ  ЋАУIПСIЗДIК  ТУРАЛЫ  МЌЛIМДЕМЕСIНЕН
16  сќуiр,  1955  жыл.
Соѓѕы  кездерде  Таяу  жќне  Орта  Шыѕыстаѕы  жаѕдай
едќуiр  шиеленiсе  тљстi.  Бџл  кейбiр  батыс  елдердiѓ  Таяу
жќне  Орта  Шыѕыс  елдерiн  басћыншыл  Солтљстiк  Атлан-
тика  одаѕына  ћосымша ретiнде  ћџрылатын  тљрлi  соѕыс
топтарына  тартуѕа  баѕытталѕан  жаѓа  ќрекеттерiне  байла-
нысты  болып  отыр.
Соѕыс одаћтары Таяу жќне Орта Шыѕыс елдерiне емес,
осы  аймаћта  "з  љстемдiгiн  орнатуѕа  ќрекеттенiп  отырѕан
Американыѓ басћыншылыћ топтарына ћажет. Олар  тќуел-
сiз  џлттыћ  даму  жолына  тљскен  Таяу  жќне  Орта  Шыѕыс
халыћтарыныѓ  "мiрлiк  мљдделерiне  ћарсы,  осы одаћ-
тардыѓ  к"мегiмен  "зiнiѓ  осы  аудандардаѕы  ќлсiреп  ћал-

137
ѕан жаѕдайын ћалпына келтiрiп, џстап ћалуѕа тырысып
отырѕан  аѕылшын  топтарына  керек...
Таяу  жќне  Орта  Шыѕыс  елдерiнiѓ  ћауiпсiздiгiне  шын
мќнiсiнде  ћауiп  бар,  бiраћ  ол  Кеѓес  Одаѕы  тарапынан
емес,  ћауiпсiздiктi  ћамтамасыз  етудi  сылтауратып,  Таяу
жќне  Орта  Шыѕыста  басћыншылыћ  соѕыс  одаћтарын
ћџрып,  осы  аймаћ  елдерiн  "здерiнiѓ  соѕыс-стратегиялыћ
шебiне,  ал  экономикалыћ  жаѕынан  оларды  отар  жќне
тќуелдi  аумаћтардыѓ  кейпiне  келтiруге  џмтылып  отырѕан
мемлекеттер  тарапынан...
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1945—1965 гг.). Документы  и  мате-
риалы.  М.,  1961. Т. 3.  С. 85—87.
ИРАКТЫЃ БАЅДАД  КЕЛIСIМIНЕН  ШЫЅУЫ  ТУРАЛЫ
(Ирак   премьер-министрi    А.К.Ћасымныѓ    мќлiмдемесi)
24  наурыз,  1959  жыл.
...Осы уаћыттан бастап Ирак ешћандай келiсiм не одаћ-
пен  тџсаулы  емес.  Ендi  Ирак  с"зсiз  жќне  толыћ  тљрде
егемендiгi мен тќуелсiздiгiн еркiн  пайдаланатын  болады.
Баѕдад  келiсiмi  бiздiѓ  елiмiздiѓ  ћолын  байлап  келедi.  Ол
1955  жылы  24  аћпанда 5 жыл  мерзiмге  жасалѕан  бола-
тын. Бџл мерзiм  бiр  жылдан  кейiн  бiтедi.  Бiраћ  бiз  алдын
ала  жаѕдайдыѓ  ћандай  болатындыѕын  бiле  алмаймыз.
Сондыћтан  да  бiз  келiсiмге  ћатысушылардыѓ  бiздiѓ  iшкi
iстерiмiзге  араласуына  ћандай  да  болсын  мљмкiншiлiктер
бермеу љшiн келiсiмнен шыѕуѕа шешiм ћабылдадыћ...
Бiз  келiсiмнiѓ  бiздiѓ  елiмiзге  ћатынасты  iс-ќрекеттерi
бљгiннен,  1959  жылдыѓ  24  наурызынан  бастап  тоћтаты-
лады  деп  есептеймiз...
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1945—1965 гг.). Документы и  мате-
риалы.  М.,  1961. Т. 3. С. 648-649.
БЕЙБIТ  ЋАТАР  MМIР  СЉРУДIЃ  БЕС  ПРИНЦИПI
(Панча   Шила   принциптерi)
1. Бiр-бiрiнiѓ  аумаћтыћ  тџтастыѕы  мен  егемендiгiн
"зара  ћџрметтеу.
2. Басћыншылыћтан  екiжаћты  бас  тарту.

138
3. Бiр-бiрiнiѓ  iшкi  iстерiне  "зара  араласпау.
4. Теѓдiк  жќне  екiжаћты  тиiмдiлiк.
5. Бейбiт  ћатар  "мiр  сљру.
Кауль Т.Н.  Индия  и  Азия.  М., 1989.
С. 182.
ЉНДIЋЫТАЙДА  БЕЙБIТШIЛIК  ОРНАТУ  ЖMНIНДЕГI  ЖЕНЕВА
КЕЃЕСIНIЃ  ЋОРЫТЫНДЫ  ДЕКЛАРАЦИЯСЫ
21  шiлде,  1954  жыл.
Кеѓес  Камбоджада,  Лаоста  жќне  Вьетнамда  соѕыс
ћимылдарына  тыйым  салатын  жќне  осы  келiсiмдердiѓ
орындалуына  халыћаралыћ  баћылау  орнататын  келiсiм-
дердi  маћџлдайды.  (Осы  кезде  Вьетнам,  Лаос  жќне
Камбоджа  џлттыћ  егемендiгi  халыћаралыћ  деѓгейде
танылѕан  болатын.)
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1945—1965 гг.). Документы  и  мате-
риалы.  М.,  1961.  Т. 3.  С. 77-78.
АЗИЯ  МЕН  АФРИКА  ЕЛДЕРIНIЃ  БАНДУНГ
КОНФЕРЕНЦИЯСЫНЫЃ  ЋОРЫТЫНДЫ  МАЗМЏНДАМАСЫ
18—24  сќуiр,  1955  жыл.
С. Адам  ћџћыћтары  жќне  зiн-зi  басћару.
Конференция...  БЏЏ  Жарѕысында  белгiленген  адам
ћџћыѕыныѓ  негiзгi  принциптерiн  толыћ  ћолдайтындыѕын
мќлiмдейдi,  “Адам  ћџћыћтарыныѓ  декларациясын”  барлыћ
халыћтар  мен  џлттар  љшiн  жалпы  љлгi  деп  есептейдi.
...Халыћтар  мен  џлттардыѓ  "зiн-"зi  басћару  принципiн
толыћ  ћолдайтындыѕын  жария  етедi.
...Нќсiлдiк  сегрегация  мен  кемсiтушiлiк  саясаты  тќжi-
рибесiн  айыптайды.
D.  Тќуелдi  халыћтар  мќселесi.
1.  Конференция:  а)  отаршылдыћ  "зiнiѓ  барлыћ  к"рiнiс-
терiнде  тез  жоюды  талап  ететiн  жауыздыћ  екендiгiн
жария  етуге  келiстi...
2.  Конференция  "зiнiѓ  Алжир,  Марокко  жќне  Тунис
халыћтарыныѓ  ћџћыћтарын  ћолдайтындыѕын  мќлiмдедi.
Ѕ. Конференция  адамзат  пен  ркениеттi  љрей  мен
келешек  ћџрып  кетуден  саћтау  љшiн  ћарусыздандыру,

139
ядролыћ жќне термоядролыћ  ћаруды  ндiру,  сынау  жќне
ћолдануѕа  тыйым  салуды  аса  ћажет  деп  есептейдi...
V. Жаппай бейбiтшiлiк пен  ынтымаћтастыћћа  кмек-
тесу  туралы  декларация  (Бандунг  конференциясыныѓ
принциптерi):
1.  Адамныѓ  негiзгi  ћџћыћтарын,  сонымен  бiрге  БЏЏ
жарѕысыныѓ  маћсаттары  мен  принциптерiн  ћџрметтеу.
2.  Барлыћ  елдердiѓ  егемендiгi  мен  аумаћтыћ  тџтасты-
ѕын  ћџрметтеу.
3.  Барлыћ  нќсiлдердiѓ,  љлкен-кiшiлi  барлыћ  џлттардыѓ
теѓдiгiн  мойындау.
4.  Бiр-бiрiне  басып  кiру  жќне  бiр-бiрiнiѓ  iшкi  iстерiне
араласудан  ћалыс  ћалу.
5. Ќрбiр  елдiѓ  БЏЏ  жарѕысына  сќйкес  жеке  жќне
џжымдыћ  ћорѕану  ћџћыѕын  сыйлау.
6. (А) Џжымдыћ ћорѕаныс туралы келiсiмдердi ћандай
да бiр мемлекеттiѓ жеке мљддесiне пайдаланудан ћалыс ћалу.
(В) Ћандай  да  болсын  бiр  елдiѓ  басћа  бiр  елдерге
ћысым  к"рсетуiнен  ћалыс  ћалу.
7. Кез  келген  елдiѓ  аумаћтыћ тџтастыѕына жќне  саяси
тќуелсiздiгiне  ћарсы  актiлер  мен  басћыншылыћ  жќне
кљш  ћолдану  ћаупiнен  ћалыс  ћалу.
8. Барлыћ халыћаралыћ дау-жанжалдарды бейбiт жол-
мен  шешу.
9. 5зара  мљдделесу  мен  ынтымаћтастыћћа  жќрдемдесу.
10. Ќдiлеттiлiк пен халыћаралыћ мiндеттемелердi ћџр-
меттеу.
Правда. 1955,  26 апреля.
АЋШ  КОНГРЕСIНIЃ ЋАРАРЛАРЫНАН
(Эйзенхауэр    доктринасы)
9  наурыз,  1957  жыл.
II  блiм.
Президентке  Орта  Шыѕыс  аймаѕындаѕы  ћажет  деп
санаѕан  бiр  елге  немесе  бiрнеше  елге  ќскери  к"мек  к"р-
сету  жоспарын  iске  асыруѕа  "кiлеттiлiк  берiледi.  АЋШ
Орта  Шыѕыс  елдерiнiѓ  тќуелсiздiгi  мен  тџтастыѕын  саћтау
"зiнiѓ  џлттыћ  мљдделерi  мен  жалпыѕа  бiрдей  бейбiтшiлiк
iсi  љшiн  аса  ћажет  деп  есептейдi.

140
Осы маћсатпен,  егер  президент  ћажет  деп  тапса,  Ћџрама
Штаттар  халыћаралыћ  коммунизмнiѓ  баћылауындаѕы
ћандай  да  болсын  бiр  елдiѓ  тарапынан  ћарулы  шабуылѕа
џшыраѕан  кез  келген  ел  немесе  бiрнеше  ел  к"мек  сџраса,
оларѕа  к"мек  к"рсету  љшiн  ћарулы  кљштердi  ћолдану
АЋШ-тыѓ  келiсiмдер  бойынша  алѕан  мiндеттемелерi  мен
АЋШ  конституциясына  сќйкес  келген  жаѕдайларда  ѕана
iске  асырылады.
III  блiм.
Осы  ћарармен  президентке  1957  бюджеттiк  жылыныѓ
ћалѕан мерзiмi iшiнде осы бiрiккен  ћарардыѓ  негiзiнде  эко-
номикалыћ  жќне  соѕыс  к"мегiн  к"рсетуге  200  млн-дай
доллар  к"лемiнде  ћаржы  жџмсауѕа  "кiлеттiк  берiлдi.
Международная  жизнь.  1957.  № 4.
С. 158-159.
ЕУРОПАЛЫЋ  ЭКОНОМИКАЛЫЋ  ЫНТЫМАЋТАСТЫЋТЫ
ЋЏРУ  ТУРАЛЫ  КЕЛIСIМ
17  наурыз,  1957  жыл.
1-бап. Осы келiсiммен Жоѕары Мќртебелi Келiсушi  Жаћ-
тар Еуропалыћ экономикалыћ ынтымаћтастыћ  ћџрады.
2-бап.  Ынтымаћтастыћ  жалпы  нарыћ  жќне  ынтымаћ-
тастыћћа  мљше  мемлекеттердiѓ  экономикалыћ  саясатта-
рын  бiрте-бiрте  жаћындастыру,  экономикалыћ  ћызмет-
терiн  жан-жаћты  дамыту,  тџраћты  жќне  бiркелкi  даму,
тџрмыс  дќрежесiн  жеделдетiп  арттыру,  мемлекеттер  ара-
сында  тыѕыз  ћарым-ћатынас  орнатуды  маћсат  етiп  ћойды.

жүктеу/скачать 0,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: