Мақсаты: а Білімділігі Оқушылардың ойы жүйрік, танымдылық деңгейіне жоғары дарынын ашу; ә

Оқушылардың ойы жүйрік, танымдылық деңгейіне жоғары дарынын ашу;

Оқушылардың логикалық ойлау, еске түсіру қабілетін дамыту;

Оқушылардың интеллектуалдық дарынын ашуға, адамгершілікке, жауапкершілікке тербиелеу;

Сәлеметсіздер ме,құрметті ұстаздар мен оқушылар!

Біз қазір химия ғасырындамыз.Кәдімгі қасықтан бастап,ұшақ,жер серігіне дейін химия өнімдері.Егер химиктер жанармайды өңдеп бермесе,бірде-бір ұшақ көкке көтеріліп бірде бір кеме суда жүзе алмаған болар еді.Адам тамақсыз,киімсіз,

қажетті бұйымдарынсыз өмір сүре алмайды.Мінекей,солардың бәрін жасауға

химия қатысады.Сондықтан да «Қайда қарасақ та қайда көз жберсек те көретініміз химия ғажайыптары»деп өте орынды айтылған.Міне осындай таңғажайып сыры

мол химия пәнінен 8-11 Сыныптар арасында өткізгелі отырған «ХХІ ғасыр көшбасшысы» интеллектуалдық сайысына қош келдіңіздер! Ендеше бүгінгі сайысқа қатысқалы отырған оқушыларымызды таныстырып өтейік.

Бүгінгі сайысымыздың әділқазылар мүшелерімен таныстырып өтейін.

Бүгінгі сайысымыздың бөлімдерімен таныс болайық.

І – бөлім – «Бәйге»

ІІ – бөлім «Полиглот»

ІІІ бөлім – «Ғажайып жетілік»

IV бөлім – «Тікелей сұрақтар»

V бөлім – «Егер мен» тәжірибелік тур

VI бөлім – «Кім жылдам?»

Және әр бөлімде ұпайы аз оқушы ойыннан шығады.

Бір дұрыс жауапқа 10 ұпайдан қойылады.

2. Адам бойының өсуіне әсер ететін элемент ---мырыш

3. Ақыл-ой элементі--- фосфор

4. Қан аздығы ауруын тудыратын элемент ----темір

5. Сүйек пен тісте кездесетін металл --- кальций
6. Гемоглобин молекуласының құрамына қандай элемент кіреді ---темір
7. Адам ағзасының тұмау және жұқпалы ауруларға төтеп бере алмауының себебі иммундық жүйедегі қай элементтің азаюынан болады ---күміс
8. Жүйке ұлпаларының жұмысын жақсартады, сүйек түзуге қатысатын элемент --- магний

9. Егер қай элемент жетіспесе бауырда қорланған темір гемоглобинмен байланысқа түсе алмайды ---мыс

10. Сақар деген не? (К₂СО₃ – калий карбонатының техникалық аты)

11. Қандай қантта қант жоқ? (қорғасын қантында(СН₃СОО)₂Pb)

12. Сау адамның асқазанында қандай қышқыл бар---тұз қышқылы

13. Қандай сүтте сүт жоқ? Сұйық әкте Са (ОН)₂

14. Қандай металл адамның қолында балқиды? (Сілтілік металл цезий адам қолында балқиды. Балқу температурасы 28,5 С)

15. Қанда темірдің жетіспеушілігі адамда қандай ауру тудырады? Қаназдық

16. Жануарлардың сауыты, бақалшағы, жұмыртқаның қабығы қандай металл қосылысынан тұрады? Кальций карбонаты

Ұпайы аз оқушы ойыннан шығады

ІІ – бөлім «Полиглот»
Бұл бөлімде сайыскерлер берілген жұмбақтың шешуін тауып, қазақша, орысша, ағылшынша айтады. Толық жауапқа 20 ұпай, жартылау жауапқа 10 ұпай қойылады. Тек қазақ тілінде табылса 5 ұпай

1. 
   Өзім газбын,менімен демаласың, жоқ болсам ауа жетпей қиналасың.
   

2... қойнауда шынығады,

Батыр майданда шынығады.

(болат, сталь, стиил)

3. 
   Сыйлап берген ... да тәтті
   

4. 
   Өшпейтін өмір жоқ,
   

(темір, железо, айрон)

4. 
   Бар ма, жоқ па оны анық білмейсің,
   

(ауа, воздух, эйа)

4. 
   Қара таудың басында
   

Қол аяғы бауырына

Тиіп кетіп барады.

(тұман, туман, фог )

4. 
   Көтеріп теңізден,
   

Биіктен қайта түскенде

Өңі кірер даланың

(жаңбыр, дождь, рэйн)

4. 
   Алғаш болды белгілі,
   

Одан кейін біз оны

Жерден зерттеп тауып ек?

(гелий, гелий, гелиум)

4. 
   Күмістей түсі жылтыр өзі сұйық,
   

Бұл сайыста химиядан сұрақтар тақтада цифрлар жазылған торкөзді оқушылар таңдайды. Әр оқушыға дұрыс жауап үшін торкөзддегі сан мөлшерінде ұпай қосылады.

1. 
   30 (оң жақ). Александр Македонскийдің Индияға сапары кезінде оның әскерлері іш ауруымен ауырған, ал офицерлер ауырмаған. Су саны, тамағы бәрінің де бірдей, бірақ ыдыстары қандай металдан жасалған?
   

2. 
   30 (ортада). Күнделікті тұрмыста алтыннан жасалған сәндік бұйымдарға қандай зат әсер етеді? Не себепті?
   

3. 
   30 (сол жақ). Қышқыл жаңбыр дегеніміз не? Оның қандай әсері бар?
   

4. 
   40 (оң жақ). «Түссіз көмір», «Сары көмір», «Жасыл көмір», «Көгілдір көмір», «Қызыл көмір», «Көк көмір» деп нені айтады?
   

5. 
   40 (ортада). Лавсан деген сөз қандай мағына береді? Лавсан талшығы неліктен осылай аталған.
   

6. 
   40 (сол жақ). Қай ғалым сыйлық ретінде 1 грамм металл алған?
   

1. 
   ХХ ғ. отызыншы жылдары американдық В.Карозере полиамид талшығын алған. Бұны америкада «найлон» деп атаған. Осы талшық біздің елде қалай аталады?
   

ә) капрон

б) лавсан

дұрыс жауабы: (капрон)

2. 
   «Туған жердің қара тасын мақтан ете білмеген адам, бөгде жердің алтын тасын да мақтап жарытпақ емес». Қай ғалымның сөзі?
   

ә) Қ. Сатпаев

б) Ә.Марғұлан

(Қ.Сатпаев)

3. 
   Өздеріңізге белгілі табиғи газ түссіз, иіссіз, ал тұрмыста қолданылатын газдың иісі бар, неліктен?
   

4. 
   Жануар мен адам организмінде мыс қай ағзасында концентрленеді? Бауырда
   
5. 
   Кальций қосылыстары көбіне қай салада қолданылады? Құрылыс материалдары
   

50 ұпай

2. 
   Үстелге піскен жұмыртқа, тұз қышқылы, химиялық стақан қойылған. Жұмыртқаның қабығын сындырмай қалай аршуға болады?
   
3. 
   Мүсәтір спирті, тұз қышқылы, екі шыбық берілген. Отсыз түтін қалай алуға болады?
   

4. 
   Берілген ас тұзы ерітіндісі, жіп, қаламұш,екі штатив қойылған. Берілген заттардан жанғанда үзілмейтін жіп қалай алуға болады?
   

І. Оқушы

1. 
   Ең қатты металл? (хром)
   
2. 
   Ломоносов «Корпускула» деп нені атаған (молекула)
   
3. 
   Ең жеңіл металл (литий)
   
4. 
   Қандай қышқылда алтын ериді? (селен қышқылында)
   
5. 
   Шикізаттар деген не? (көрсеткіш)
   
6. 
   Иіс газы деген не? (СО – көміртек ІІ оксиді)
   
7. 
   Алхимия деген не? (Металды алтынға айналдыру)
   
8. 
   Алғашқы орыс профессоры, химик? (М.В.Ломоносов)
   
9. 
   Бөлінбейтін кішкентай бөлшек? (Атом)
   
10. 
    Қанның құрамына кіретін металл? (Темір)
    

1. 
   Ең алғаш белгілі болған элемент (Алтын)
   
2. 
   Ең ауыр металл (Осмий)
   
3. 
   «Түлкі құйрығы» деп қай газды атаған? (Азот оксиді NO₂)
   
4. 
   Фосфор деген сөз қандай мағына береді? (Жарық тасушы)
   
5. 
   «Экология» деген қандай мағына береді? («Эко» - табиғат, «логос» - ілім)
   
6. 
   М.В.Ломоносов неше шет тілін меңгерген? (20 тілді)
   
7. 
   Азот тыныс алатын газ (Оттегі)
   
8. 
   Селитра деген не? (Тыңайтқыш ретінде қолданылады)
   
9. 
   Гидроксоний ионы (Н₃О⁺)
   
10. 
    Тотияйынның формуласы (CuSO₄ * 5H₂O мыс сульфаты кристаллогидраты немесе мыс купоросы)
    

«Жас лингвист» номинациясы бойынша

«Жас тапқыр» номинациясы бойынша

«Жас ойшыл» номинациясы бойынша

«Жас логистик» номинациясы бойынша

«Жас лаборант» номинациясы бойынша