Математикалық модельдеу оқушылардың математикалық сауаттылығын арттыру қҰралы ретінде
жүктеу/скачать 0,88 Mb. Pdf көрінісі
|
261-357-1-SM
| Сәйкестік.
Көрсетілген қасиеттерді қолайлы дәлдікпен көрсетсе, модель объектіге (түпнұсқаға) сәйкес болып саналады. Дәлдік модель мен объектінің шығыс параметрлерінің мәндерінің сәйкестік дәрежесімен анықталады . Әмбебаптылық. Ол негізінен модельде ескерілген сыртқы және шығыс параметрлерінің саны мен құрамымен анықталады. Үнемділік . Модель оны іске асыруға арналған есептеу ресурстарының шығындарымен - компьютердің уақытының шығындарымен сипатталады. Қарапайымдылық. Есептеу кезінде аз факторларды ескере отырып, дәл сол дәлдікпен қажетті нәтижеге қол жеткізілетін модель қарапайым деп аталады Потенциалдық (болжамдық). Модельді қолдану арқылы зерттелетін объект туралы жаңа білім алу мүмкіндігі. Мәселені шешу нәтижелерінің жеткілікті дәлдігі, модельдің сенімділігі. Модельді түбегейлі өзгертпестен жетілдіру мүмкіндігі. Есептеуге тапсырма беру кезінде бастапқы деректер нысандарының және оларды толтыру түрінің қарапайымдылығы. Әзірлеген моделдің көмегімен кең ауқымды мәселелер шешіледі. Модельдеу кезінде үш түрдегі модельдер қолданылады: - объектілердің әрекеттерін немесе құбылыстарды бақылау нәтижелерін сипаттайтын модельдер; - мұндай әрекеттердің себебін түсіндіретін және осындай нәтижелерге қол жеткізетін модельдер; - болашақта объектілердің әрекеттерін және нәтижелерін болжауға мүмкіндік беретін модельдер. Модельдеу - білімнің арнайы саласы - әдіснамада зерттелетін таным әдістерінің бірі. Модельдеу - бұл жалпы ғылыми әдістерге жататын қоршаған әлемді танудың ерекше әдісі. Оны эмпирикалық және теориялық деңгейде қолдануға болады. Ағылшын тілінде модельдеу ұғымына екі термин қолданылады: modeling и simulation. Біріншісі, негізінен теориялық қағидаларға негізделген модельдеуді білдіреді, ал екіншісі –имитациялық моделдеу [9]. Модельдеу теорияның немесе эксперименттің кеңеюі емес, оны теория мен эксперимент арасындағы бөлек ұстаным ретінде қарастырған жөн. Сонымен қатар, модельдеу - бұл теория мен эксперименттен алынған кейбір жалпы белгілері бар ғылыми білім алудың жаңа түрі. Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 1(85), 2021 61 Математикалық модельдеу болашақ математика мұғалімдерін дайындау процесінде қолданбалы есептерді шешудің құралы ғана емес, сонымен қатар болашақ мұғалім меңгеруге тиіс интеллектуалды дағдыларды дамыту тәсілі болып табылады. Атап айтқанда, мұндай интеллектуалды дағдыларға мыналар жатады: проблемалық ситуацияны талдау, сұрақты тұжырымдау, мәселені шешу үшін қажетті ақпаратты табу және қажет емес ақпаратты алып тастау, гипотеза қою, шешімді іздеудің шекараларын анықтау, есепті математика тіліне аудару, шешімді түсіндіру интерпретации, дедуктивті және индуктивті қорытынды жасау және т.б. Сонымен қатар, математикалық модельдеуді оқыту жалпы интеллектуалдық әдістер салыстыру, жалпылау, талдау, абстракциялаудың дамуына да ықпал етеді. Сонымен, болашақ математика мұғалімдерін математикалық модельдеу арқылы оқушылардың математикалық сауаттылығын дамытуға даярлау қажеттілігі негізделді. Жұмыстың әдіснамалық және теориялық негізін белсенділік тәсілі мен дамыта оқыту теориясы құрайды. Мұғалім оқушыларға қолданбалы мәселелерді шешудің жалпы тәсілін үйрету және шешімнің әр кезеңін саналы түрде меңгерту қажеттігін әрдайым естен шығармау керек. Шын мәнінде әртүрлі мамандық иелерінің тәжірибесінде туындайтын мәселелерді математика арқылы шешімін табуға үйрету арнайы әдістемені және жауапкершілікті қажет етеді. Осы уақытқа дейін студенттерді болашақ кәсіби қызметтеріне қажетті білік пен дағдыны қалыптастыруда математиканың, атап айтқанда математикалық модельдеудің потенциалы толық пайдаланылмай келе жатыр . Модельдеу әдістерінің дамуына, олардың жаңа сапаларға, мысалы, экономикалық-математикалық бағыттарға ауысуына байланысты, өзекті мәселелердің бірі - математикалық модельдеуді бағдарламаға енгізу мәселесі басты мәселе болғанына қарамастан, студенттерді математикалық модельдеуге оқыту мәселесі назардан тыс қалып отыр. Біз оқушылардың математикалық сауаттылықтарын дамыту үшін оларға қандай педагогикалық жағдай жасалуы қажет? - деген сұраққа жауап іздедік. Төртінші курс студенттері экстеримент жүргізу нәтижесінде бұл мәселенің шешімі табылып, қорытынды жасалды. Мұғалім оқушылар практикалық мазмұнды есептерді математикалық моделдеу арқылы шығаруларын қалыптастыру үшін төмендегідей педагогикалық жағдайлар жасауы қажет: 1) Оқушылардың математиканы оқуға деген қызығушылығын қалыптастыру 2) Оқушыларды есепті шешу жолын біртіндеп түсіндіруді және есепті шығарып отырып шешу жолын талдауға үйрету. 3) Оқушылардың кеңістіктегі көзқарастарын дамыту. 4) Кейбір есептерді шешудің әдіс тәсілдерін көрсетіп, оқушыларға сол әдіс тәсілдерді қолдануға үйрету. 5) Айналасындағы геометриялық фигураларды бақылауды қамтамасыз ету, әр түрлі сурет салу құралдарымен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру 6) Математикалық дүниетанымның, ойлау мен математикалық сөйлеудің, зейін мен есте сақтаудың, түйсік пен қиялдың дамуына ықпал ету. Алгебра курсының, геометрияның, алгебра және анализ бастамаларының статикалық және динамикалық модельдерімен танысқан кезде оқушыларға математиканың оның қосымшаларымен байланысы математикалық модельдердің көмегімен (геометриялық фигуралар, теңдеулер, функциялар және т.б.) жүзеге асырылатындығын көрсету керек. Математиканың (қосымшаларымен) қолданбалы жерлерімен жұмыс математикалық моделдеуге, оны математикалық аппаратты қолданып зерттеуге және алынған нәтижені интерпретациялауға мүмкіндік береді. Бұл процедура жан-жақты ойлауды қажет етеді. Математикалық моделдеу, оқушыларға бастауыш сыныптан бастап теңдеулер құруға арналған мәтіндік есептерді шешкен кезден таныс болғанмен, оқушыларға қиындық тудырады. Практикалық қолданбалы есепті шешкенде модель таңдау дәлдікті, есепті математика тіліне аудару тәжрибесін, интуицияны қажет етеді. Оқушылар практикалық есепті шығару кезінде өздерінің тәжірибесіне сүйенсе немесе моделін құратын объектіні көрсе, есептің мазмұнын математикалық тілге аудару яғни математизациялау жеңіл болады. Модельдеуге оқытып үйретуге арналған практикалық есептердің: - мазмұны математикалық болуы; - нақты өндірістік жағдай көрсетілген; - нақты сандық деректер және шешу болжамы; - кездесетін кәсіби терминдердің түсіндірмелері; Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 1(85), 2021 62 - қолданылатын жалпы және арнайы пәндердің формулалары мен заңдары болған жөн. Өкінішке орай, модельдерді қолдану көбінесе практикалық мазмұнды есептерді шешумен шектеледі. Бұл әсіресе геометрияны зерттеуде айқын көрінеді. Мысалы, «Конус, қиық конус» тақырыбын түсіндіргеннен кейін оқушылар жадында құрылыста ғана қолданылатын конус тәріздес моделдер қалады. Сонымен қатар, машина жасауда цилиндрлік және конустық пішіндегі негізгі бөлшектер станоктарда өңдеу арқылы алынады. Сонымен, конус техникада қолданылатын ұғым, машина жасауда қолданылатын бөлшектерді сипаттайтын математикалық модель ретінде ұсынылады. Мүмкін болса, оқушыларға бұрандалы кескіш станоктарда конустық беттерді өңдеу әдістерінің математикалық негіздемесін ұсынған да пайдалы. жүктеу/скачать 0,88 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|