руга болмайды. Әңгіме оларды пайдаланып, нақты мысалдарды  ш

руга болмайды. Әңгіме оларды пайдаланып, нақты мысалдарды 
ш 
ығарғанда нәтиж енің дұрыс табылуында. Демек, көбейту мен 
болудің "ерекш е ж әне дербес" ж ағдай лары н а қаты сты есеп- 
геулерді қатесіз орындау - сәйкес материалды оқуш ылардың 
бағдарлама талабының деңгейінде игергендігін көрсетеді десек, 
артық болмайды.
Оған оқушыларды машықтандыру үшін әр текті жаттығулар- 
ды пайдалануға болады. Солардың кейбір түрлері төменде келті- 
рілген сабақта қарастырылатын ауызша жаттығулардың, сондай- 
ақ үйрету және тексеру сипатындағы өзіндік жүмыстардың қүра- 
мына енетін тапсырмалар ретінде берілуі мүмкін.
Атап айтқанда:
1. Көбейту мен бөлудің 0 және 1 сандары қатысатын жағдай- 
ларының қандай да бір түріне байланысты жекелеген мысалдар 
немесе мысалдардың тобы: (17 • 0; 31 : 1; 94 : 0; 35 : 35 т.б.).
2. Ол ж ағдайларды ң ұқсастығы мен айы рмаш ы лы ғы н оқу- 
ш ылардың түсінуіне және аңғаруына себепші болатын мысал- 
дартобы ("парлар", "үштіктер"), мысалы: 16 • 1 ,1 0 • 1, 0 : 8, 7 : 7, 
18: 1 8 ,2 7 :2 7 .
3 .0 санымен байланысты арифметикалық амалдардың сәйкес 
ж ағдайларын салыстыруға арналған мысалдар тобы:
0 + 5 
0*5
7 + 0
7 -0
6 - 0  
6
+ 
0
0 : 9
0 + 9
4.0й ы н элементтерін пайдалануға мүмкін болатын жатты- 
ғулар, мысалы, "Ойлан тап":
□ - 8
9 2 - а
0 -7 6
= 18 
=
0 
= 76 
1
63 + 0 
9 7 - 0 = 
0 + 17 
56 - 1 =
= 63 
0 
= 17 
56
б.Оқуш ылар игерген білімдерін біршама өзгерген ж ағдаида 
қолдануы қаж ет болатын ж атты ғулар.
Мысалы:
а) Ж ауабында 0 шығатын бөлуге берілген мысалдар құрастыр. 
ә) Жауабында 1 шығатын көбейтуге берілген мысалдар құрастыр.
б) Теңдеуді шеш.
141

1 5 - х = 1 5 ;
1 - х = 49; 
х : 1 = 81;
х : 36 = 0; 
х : 5 = 16 - 16; 
х : 6 = 4 7 - 4 6 .
в) Мен бір сан ойладым. Ол санды 7-ге көбейткенде 7 ш ы қты . 
Мен қандай сан ойладым?
г) 27 санын екі санның көбейтіндісіне келтір, сонда бір кө- 
бейткіш 27 болсын, ал 39 санын екі қосы лғы ш ты ң қосындысы- 
на келтір, сонда бір қосылғыш 0 болсын.
6. 
Ж екелеген амалдар болғанда немесе бірнеше амалдар ара- 
ласып келген ж ағдайда, санды өрнек мәнін сәйкес қорытынды- 
ларды пайдаланы п тиімді есептеу төсілін таңдап алуға маш ық- 
тандаратын ж атты ғулар:
35 : 1,
3 5 :3 5 ,
0-35,
0 + 35,
35 + 1,
0 + 35,
9 4 2 -0 ,
0319,
0 : 31;
9 6 -1
3 5 :0 ,
3 5 - 1,
35 + 0, 
5 - 0 : 4 7 ,
2 1 : 1 - 0 ,
7 • ( 200 - 119),
3 6 - ( 9 - 0 ) ,
1 - 3 6 - 1 -6 4 , 
3 9 - 1 - 8 7 - 0 ,
0 • (115 - 89).
(31 + 156) -0,
( 2 9 - 2 9 ) : 45, 
( 4 9 - 0 ) : 7 - 1,
(49 : 7 - 9 ) - 0 + 69,
( 6 3 - 6 3 ) - 2 6 ,
( 3 6 - 2 4 ) : (24+ 36);
4 8 -(0 + 6).
7. 
А мал алгоритмдерін м аш ы қтанды ру барысында сәйкес 
білімді тиянақтай түсуге себепші болатын жаттығулар.
Мысалы:
4 9 -1 1 , 2 2 3 3 :1 1 , 1 2 0 2 4 :6 , 9 0 9 :9 , 
9 0 0 9 :9 ,
202 • 11, 36 • 800, 129204, 1509 • 3, т.с.с.
Әрине, осы сияқты жаттығуларды іріктеп алғанда оқушылар-
дың жас ерекш елігі, сыныбы және сәйкес материалдың қарас-
№
тырылу мерзімі ескеріледі. Сондай-аң сынып ілгерілеген сай- 
ын тапсырмалар күрделене береді. Әсіресе мүндай ж аттығулар- 
ды амал алгоритм дерінің қарасты ры лу қарсаңы нда мүмкін- 
дігінше көбіректеу үсынған жөн. Өйткені оқуш ылардың біраз 
бөлігі көбінесе арифметикалық амалдардың "ерекше ж әне дер- 
бес" жағдайларында, ауызшаесептеулерде, ал көпш ілік жағдай- 
да амалдарды жазбаш а орындағанда (бөліндіде нөлдердің шы- 
ғуы, ортасында, соңында нөлдері бар сандарды көбейту, т.с.с.) 
қате жібереді. Сондай-ақ олар амал алгоритмдері үш ін тірек 
білім болып табылады.

жүктеу/скачать 62,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: