Мазмұны 1-тарау. Спирт технологиясы
ЛИКЕР-АРАҚ ӨНІМДЕРІ ЖАРТЫЛАЙ ФАБРИКАТТАРЫНЫҢ ӨНДІРІСІ
жүктеу/скачать 1,41 Mb.
|
Технология спирта111 (копия)
10 сынып БЖБ 2 тоқсан, Билет8., Әмірғали Диана БҚБ-303 ОСӨЖ 2 СБ, дүниетану тест
- Бұл бет үшін навигация:
- Өсімдік шикізатынан жартылай фабрикаттарды өндіру
| ЛИКЕР-АРАҚ ӨНІМДЕРІ ЖАРТЫЛАЙ ФАБРИКАТТАРЫНЫҢ ӨНДІРІСІ
Ликер-арақ өнімдерінің ассортименті мен сипаттамасы Ликер-арақ өнімдері спирт, жұмсартылған су, жартылай фабрикаттарды (спирттелген тұндырмалар, морстар, шырындар, хош иісті спирттерді) араластырумен дайындалған, эфир майлары, қантты сироп, бояғыштарды қосып немесе оларсыз, күштілігі 12-60% спиртті ішімдіктер болып табылады. Ликер-арақ өнімдерінің сапасы МЕМСТ талаптарымен анықталады. Күштілік, экстракт, қант, қышқылдардың массалық концентрациясына байланысты ликер-арақ өнімдерін 15 топқа (кесте 11.1) бөледі. Кесте 11.1 – Ликер-арақ өнімдерінің физико-химиялық көрсеткіштері
Өсімдік шикізатынан жартылай фабрикаттарды өндіру Ликер-арақ өндірісінің жартылай өнімдеріне жеміс-жидекті шикізаттан алынған спирттелген шырындар мен морстар, хош иісті және хош иісті емес өсімдік шикізатынан (шөптер, тамырсабақтар, гүлдер, бүршіктерден және басқа) алынған спирттелген тұндырмалар мен хош иісті спирттер. Спирттелген шырындар Оларды, негізінен, шырын-морсты зауыттарда өндіреді, алайда аздаған мөлшерлерде спирттелген шырындарды ликер-арақ зауыттарында алады. Шырындар өндірісі үшін оны жинау кезеңінде қайта өңделетін жаңа піскен жеміс-жидекті шикізатты пайдаланады. Шикізат бұзылу белгілерінсіз, зиянкестермен зақымданбаған, техникалық пісіп жетілген сатыда болуы тиіс. Кәсіпорындарға келіп түсетін жемістер мен жидектер бастырма астында таза ауада орналасқан шикізат алаңында шектеулі уақыт сақталады: 6 сағаттан (шырғанақ, таңқурай, құлпынай) 48 сағатқа дейін (алма, алмұрт, шетен, итмұрын). Суытылатын камераларда – 1-3 0С температурада бірнеше тәулікке дейін. Спирттелген шырындар өндірісінің сатылары: шикізатты сұрыптау және жуу; шикізатты ұсақтау; мезганы сығымдауға дейін өңдеу; мезганы сығымдау; шырынға ашық рең беру; шырынды консервілеу; спирттелген шырынды құйып алу. Жемістер мен жидектер сұрыптау үшін кондициялық емес шикізат, шөп-шалам қоспаны қолмен іріктеуді өткізетін инспекциялық тасымалдағыштарға немесе сұрыптау үстелдеріне келеді. Сұрыптаудағы шығындар 0,5-1,0% құрайды. Шикізатты жуу суық сумен шикізат түрлеріне байланысты әртүрлі конструкциялы жуу машиналарында жүргізеді: барабанды, желдеткіш типті немесе душ құрылғыларымен. Жемістер мен жидектерді ұсақтауды 3...10 мм бөлшек өлшемдеріне дейін өткізеді, алынған масса мезга деп аталады. Жемістер мен жидектер жұмсағы неғұрлым жұқа ұсақталған болса, соғұрлым көп жасуша бұзылған болады. Алайда тым жұқа ұсақтау мезганы бірыңғай массаға айналдырады, шырынның ағып шығуы үшін каналдар болмайды. Пышақты, дестелеуіш, дискілі ұнтақтағыштарда ұсақтайды. Қабықшасы жұқа жидектерді ұсақтамайды. Ұсақтаудан соң мезгадан ең құнды ағылғыштар немесе торпандарда (жалған түбі бар ағаш кішкентай күбі) өздігінен ағатын шырынды бөліп алады. Өздігінен ағып шыққан шырын араластырғышқа спирттеу үшін келеді. Шырын шығымын жоғарылату үшін мезганы жасушаның цитоплазматикалық жарғақшаларының өткізгіштігін арттыруға бағытталған түрлі тәсілдермен өңдейді. 60-85 0С температурада 3-4 минут қысқа мерзімді жылулық өңдеуді пайдаланады. Ұзағырақ қыздырғанда шырын қарайып немесе мезга езілуі мүмкін, бұдан кейін шырынның барлығы дерлік бөлінбейді. 50-75 А тоқ күшінің жоғары мәнінде 220 В кернеу берілген электр тоғымен өңдеу жақсы әсерін тигізеді. Ол үшін дестелеуіш-электродтармен электроплазмолизаторларды пайдаланады, оларда бір мезгілде ұсақтауды да өткізуге болады. Шикізат дестелеуіштер арасынан үздіксіз өтеді және электрлі тізбекті, өңдеу уақытының секунд үлесін тұйықтайды. Мұндай өңдеуде протоплазманың ақуызды заттарын коагуляциялайды, шырын шығымы артады. Мезганы өңдеу үшін пектолитикалық әрекетті ферментті препараттарды, мысалы, Пектофоетидинді П10х аса жиі пайдаланады. Ферментті препараттармен өңдеуді, әдетте, 40-45 0С температурада 0,5-1 сағат аралығында өткізеді, препараттар мөлшері – шикізат массасына 0,01-0,05%. Мезганың сусіңгіш қасиеттерін (борпылдақ болуын) жақсарту үшін кейде түрлі инертті материалдарды қосады: ағаш жоңқасы, күріш қауызын және т.б. Мезганы сығымдауды түрлі әдістермен жүргізеді. Ең кең тараған престер – периодты (пакетті, себетті) және үздіксіз әрекетті (таспалы, шнекті). Оларда мезга 0,5-2,5 МПа қысым әрекетіне ұшыратылады, нәтижесінде шырын мезга қалатын сулықтар (пакетті престер, сур. 11.1) немесе електі корпус (шнекті престер) арқылы сүзіліп, ағып шығады. Сур. 11.1 – Гидравликалық пак-пресс: 1 – басқару құрылғысы; 2 – мезгасы бар сулық; 3 – сусіңгіш тор; 4 – тұғыр; 5 – түпқойма; 6 – рама Жеміс-жидекті шикізат массасына табиғи шырын шығымы орта есеппен 55-70% құрайды. Сығындыларды бункерлерде қалдықтар ретінді жинайды және жемдік мақсаттарға кәдеге жаратады. Шырынды консервілеуді жоғарғы тазалықты этил спиртін 25% күштілікке дейін қосып өткізеді, тек бүлдірген шырынын 20% күштілікке дейін спирттейді. Спирт шырынның қышқылдануы мен микробиологиялық бұзылуын болдырмайды, сонымен қатар коллоидтардың (пектинді заттар, ақуыздардың) тұнбаға түсуіне жағдай жасайды. Спирттеу үшін спирт мөлшерін мына формула бойынша есептеп шығарады: Vc = Vн * Cн / Cc – Cн, мұнда Vн – табиғи шырын мөлшері, дал; Vc – спирт мөлшері, дал; Cн – спирттеуден кейінгі шырын күштілігі, %; Cc – спирт күштілігі, %. Шырынды араластырғышта тұнбаның көп түзілуін болдырмау үшін үздіксіз араластырумен спиртті сақиналы сепкіш арқылы қоса отырып спирттейді. Спирттеуден кейін шырынды түріне байланысты 10-30 тәулік коррозияға ұшырамайтын материалдардан (алюминий, эмальданған, тот баспайтын болаттан) жасалған сыйымдылықтарда тұндырады. Шырынды ағарту ірі және ұсақ қалқыма бөлшектерді және де спонтанды ағаруға берілмейтін шырындардан коллоидтардың бір бөлігін жою үшін өткізіледі. Ірі қалқымалар тұндыру, сүзгілеу, центрифугалаумен жойылады. Бөлшектерінің өлшемдері 10-6-10-7 см болатын шырындардың коллоидты-еритін заттары (пектин, ақуыздар, бояғыш, илік заттар және басқа) ұсақ қалқымалардың тұнуына жол бермейді. Сондықтан мөлдір өнімді алу үшін шырынның коллоидты жүйесін бұзып және тұрақсыз коллоидтар мен ұсақ бөлшектердің тұнуын қамтамасыз ету керек. Бетінде, сонымен бірге гидрат қабықшасында зарядтың бар болуы салдарынан коллоидтар қалқыма күйінде болады, бұл бөлшектердің жабысуына жол бермейді. Коллоидтарды жою үшін әртүрлі әдістерді пайдаланады: физикалық (шұғыл қыздыру-суыту), ферментативті, физико-химиялық. Ағартудың ферментативті әдістерін қолданғанда шырындарды консервілеу алдында құрамында протеолитикалық, пектолитикалық, кейде амилолитикалық (мысалы, алма шырыны үшін) ферменттер де бар кешенді әрекетті ферментті препараттармен өңдейді. Физико-химиялық әдістерде ағартқыш құралдарды пайдалану керек етіледі. Ондай құралдар ретінде желатин, танин, кремний қышқылы, бентонитті қолданады. Бұл заттар ерітіндісінде заряд болады, соның ішінде желатин оң зарядталған және пектиннің теріс зарядталған молекулаларының тұнуына мүмкіндік береді, танин теріс зарядталған және ақуыздарды тұнбаға түсіреді. Бентонитті басқа ағартқыш құралдардан жиірек пайдаланады, ол ерігенде жұқа қалқымаларды түзеді, адсорбциялық қасиеттерге ие, негізінен, ақуыздарды жояды. Бентонит мөлшерлемесін зертханада сынама өңдеу әдісімен орнатады. Оның шығыны 0,5-тен 5 г/дм3-ге дейін. Алдымен бентонит суспензиясын суда ісінумен дайындайды, шырынға 5%-дық ерітіндіні енгізіп, 3-6 тәулік тұндырады және тұнбадан құйып алады. Спирттелген шырындардың сапасы МЕМСТ 28539-90 нормаланады. Шырын түріне байланысты экстрактінің массалық үлесі – 5-15 г/100 см3, қышқылдылық – 0,8-5 г/100 см3 (лимон қышқылына қайта есептегенде). Спирттің массалық үлесі – 20-25%. Спирттелген шырындарды бөшкелер, авто- және темір жол цистерналарында тасымалдайды, жабық, коррозияға ұшырамайтын сыйымдылықтарда 0-ден 20 0С-қа дейін температурада жылға дейін сақтайды. Шырынды қабылдау мен өндіріске беруді өлшеуіштер арқылы немесе тығыздық бойынша қайта есептеумен масса бойынша жүзеге асырады. Спирттелген морстарды жаңа піскен не кептірілген жеміс-жидекті шикізаттан, спирттелген тұндырмаларды өсімдік шикізатының әртүрлі бөліктерінен – шөптер, гүлшоғырлар, қабық, тамырлар, цитрус жемістерінің цедрасынан құрғақ еритін заттарды сулы-спиртті ерітіндімен экстракциялау жолымен алады. Өсімдік шикізатын экстракциялаудың өсімдік жасушасының құрамы мен сипаттамаларымен байланысты бірқатар ерекшеліктері бар. Экстракциялау кезінде заттарды көшіру молекулалық және конвективті диффузия жолымен іске асырылады. Молекулалық диффузия зат бөлшектерінің ретсіз қозғалуы салдарынан экстракцияланатын шикізатта және еріткіште заттар концентрацияларының теңестірілуі болып табылады. Молекулалық диффузияның негізгі заңы – Фик заңы, ерітіндіге өткен зат мөлшерінің фазалар түйісуінің ауданынан, концентрация градиенті және эксракциялау уақытынан тәуелділігін анықтайды: М = D*F* (ΔC/n)* τ, мұнда М – масса, кг; F – фазалар түйісу бетінің ауданы, м2; D – диффузияның молекулалық коэффициенті, м2/с; ΔC – шикізат және еріткіште заттар концентрацияларының айырмасы, %; n – диффузия өтетін қабат қалыңдығы, м; τ – уақыт, с. Экстракциялау үдерісінің қозғаушы күші еріткіште және қатты бөлшектер бетімен түйісуде болатын оның негізгі көлемінде концентрациялардың айырмасы болып табылады. Жалпылау түрде экстракциялау үдерісі төрт сатыдан тұрады: Экстрагенттің шикізат бөлшектерінің қуыстарына енуі. Заттың еруі. Еритін заттар массасын экстракцияланатын материал бөлшектерінің ішкі аймақтарынан бөлшекке тікелей іргелес жатқан шектес қабатқа диффузиямен көшіру. Шектес қабат арқылы экстракцияланатын заттарды көшіру және оны ерітіндінің бүкіл көлемі бойынша бөліп тарату. Аса маңызды болып үдерістің соңғы екі сатысы табылады, себебі, экстракциялау жылдамдығы, негізінен, оларға байланысты. Шикізат бөлшектерінің көлемінде затты көшіру қарқындылығы диффузия коэффициентімен сипатталады, ал бөлшектер бетінен оларды шаятын сұйықтыққа – масса беру коэффициентімен. Диффузия коэффициенті қатты дене құрылымы, температура және құрғақ заттар концентрациясына тәуелді, бөлшектер бетіндегі гидродинамикалық жағдайларға, аппарат конструкциясына тәуелді емес. Масса беру коэффициентінің шамасына қозғалу режимі мен сұйықтық қасиеттері, қатты бөлшектердің пішіні мен өлшемі, аппараттың конструкциялық ерекшеліктері әсер етеді. Құрғақ заттарды шығарып алу үдерісінің жылдамдығын елеулі арттыратын факторлар болып сұйықтық – қатты дене жүйесінде масса алмасуды жылдамдататын шикізатқа әсер етудің барлық түрлері табылады. Оларға жатқызады: үдерістің қозғаушы күшінің және де әрбір саты жылдамдығының арттыру; фазалар түйісу бетін жоғарылату тәсілі ретінде ұсақтау; қабат қуыстылығын қамтамасыз ету; экстрагент және қатты фаза массаларының оңтайлы арақатынасын жасау; экстракцияланатын компоненттер құрамына теріс әсерін тигізбей және қабатта гидродинамикалық режимді нашарлатпай температураны арттыру; фазалардың қозғалу жылдамдығын арттыру. Экстракциялау үдерісінің қозғаушы күшін арттырудың өте кең тараған тәсілдерінің бірі өзара әрекеттесетін фазалар қабатында механикалық арластыру болып табылады, сонымен қатар алуан түрлі механикалық тербеліс түрлері, жалған сұйылту, күш өрістерін құруды пайдаланумен, ультра- және инфрадыбысты сәулелендіруді және т.с.с. қолданумен де жасалады. Экстракциялаудың қарапайымдау әдісі бір рет шығарып алу болып табылады. Бастапқы шикізат және экстрагент араластырғышта араласып, технологиялық көрсеткіштермен қамтамасыз етілген белгілі бір уақыт ұсталынады, одан кейін экстракт және сығындыларға бөлінеді. Үдерістің жеткілікті ұзақтығында шығарып алынатын компоненттің мөлшері соңғы өнімдерде тепе-теңдік концентрация мәндеріне жақындай түседі. Осы әдіс кемшіліктерінің бірі бастапқы ерітіндіден мақсатты компонентті шығарыудың төмен дәрежесі болып табылады. Еритін заттарды шығарудың жоғарырақ дәрежесіне қол жеткізу үшін жаңа еріткішті пайдаланумен көп рет шығарып алу әдісін қолданады. Бұл кезде мақсатты компонент мөлшері әртүрлі бірнеше экстракт түзіледі. Еріткіштің бір көлемін пайдаланумен көп ретті шығарып алу әдісі бастапқы шикізаттан мақсатты компоненттерді максималды шығарумен жоғары концентрациялы экстрактіні алу үшін қолданылады. Шикізаттан еритін заттарды алу тиімділігіне экстрагент түрі әсер етеді. Экстрагентті дұрыс таңдау заттарды шығару толықтығын ғана емес, келесі қайта өңдеуде олардың тұрақтылығын да қамтамасыз етеді. Тамақ өнеркәсібінде арзандық, қол жетімділік, фармакологиялық және салыстырмалы химиялық индифференттік, өрт қауіпсіздігі салдарынан су кеңінен тараған экстрагент болып табылады, бірақ оның қолданысы табиғи шикізаттың кейбір қоысылыс топтарын шығару үшін шектелген. Мысалы, агликондар, флавоноидтер гликозидтері суда барлығына жуығы ерімейді, сулы ерітінділерге көп жағдайда флавоноидтердің полимерлі формалары өтеді. Сондықтан экстрагент ретінде органикалық еріткіштерді, соның ішінде спиртті жиі қолданады. Морстар және тұндырмалар өндірісінде керекті дәрежеде экстракциялау үдерісін жылдамдатудың барлық тәсілдерін пайдаланады. Әдетте, сулы-спиртті ерітіндімен екі рет тұндыру өткізіледі. Сулы-спиртті ерітіндінің концентрациясы шикізат түріне байланысты. Жаңа піскен жемістер мен жидектерді тұндыру үшін бірінші тұндыруды күштілігі 45% сулы-спиртті ерітінділермен, құрғақ жемістер мен жидектер үшін 50%-дық ерітінділермен өткізеді, екінші тұндыру үшін жаңа піскен жеміс-жидекті шикізат үшін 30%-дық және құрғақ жеміс-жидекті шикізат үшін 45%-дық ерітінділерді пайдаланады. Морсқа пектинді заттар өтпес үшін жаңа піскен қызыл және қаражемісті шетен үшін сулы-спиртті ерітінділердің күштілігі – 55%, мүкжидек үшін – 60%. Кептірілген шие үшін 40%-дық, кептірілген өрік пен алмалар үшін 45%-дық сулы-спиртті ерітінділерді пайдаланады. Ц итрус жемістерінің цедрасы үшін күштілігі 90%, құрғақ өсімдік шикізаты үшін – шөптер, тамырсабақтар үшін – 50-70%, арамшағыр, лавр жапырағы, жебіршөп үшін 45%-дық ерітінділерді пайдаланады. Экстракциялаудың периодты және үздіксіз тәсілдерін қолданады. Периодты тұндыру үшін ең қарапайым экстракторлар аппараттың негізгі түбінен 20 см арақашықтықта жалған перфорацияланған түбі бар сыйымдылықтар болып табылады (сур. 11.2). Сур. 11.2 – Экстрактор: 1 – корпус; 2 – сақтандырғыш клапан; 3 – манометр; 4 – келте құбыр; 5 – тиеу люгі; 6 – сулы-спиртті ерітіндіні беру үшін барботер; 7 – тор; 8 – буды беру үшін барботер; 9 – диаметрі 250 мм тор; 10 – ағызу келте құбыры; 11 – түсіру люгі Жалған түбіне матаны салып, бөлшектерінің өлшемі 3-5 мм ұсақталған шикізатты тиейді және экстрагентті құяды, шикізат арақатынасы: жаңа піскен шикізат үшін – сулы-спиртті ерітінді 10:1, кептірілген шикізат үшін – 10:2,5, кептірілген шетен үшін арақатынас – 10:3, итмұрын үшін – 10:5. Арақатынас шикізат үстінде еріткіш қабаты, тіпті оның ісінуінен кейін де 10 см-ден кем болмауы тиіс деген шартпен анықталады. Тұндыруды күнделікті араластырумен бірінші құйып алу морсы үшін 6-10 тәулік және екінші құйып алу морсы үшін 6-10 тәулік жүргізеді. Ерітіндінің циркуляциясы жолымен («өзіне» ауыстырып құюмен) периодты араластыруда 5 реттен кем емес 1-ші және 2-үстіне құюда 14 тәуліктен тұндырады. Бірінші және екінші құйып алу морстарын біріктіреді. Жаңа піскен шикізаттан морстарда құрғақ заттардың массалық концентрациясы – 2,6-6,5%, кептірілгеннен – 5,4-17,3%, жаңа піскен шикізаттан морстардың күштілігі – 25-26% (мүкжидектен – 32-33%, шетеннен – 34-35%), кептірілген шикізаттан – 35-тен 47%-ға дейін. Жаңа піскен шикізаттан морстардың сақталу мерзімі – 12 айға дейін, кептірілгеннен – 6 айға дейін. Спирттелген тұндырмаларды да 5-10 тәуліктен екі рет үстіне құюмен, бірінші және екінші тұндыруда күнделікті араластыра отырып алады. Шикізат арақатынасы: экстрагент – 10:0,4-тен 10:2-ге дейін. Шөптер бөлшектерінің өлшемі – 2-10 см, цитрустар қабықтарының – 1-2 см, тамырлардың – 0,5-2 см, жаңғақтардың – 0,5-1 см, дәндердің – жалпайғанша. Дайын тұндырмалардың күштілігі – 42-60%. Периодты экстракциялауды жылдамдату үшін үдеріс циркуляциялық режимде өткізілетін арнайы экстракциялық қондырғыларды (сур. 11.3) пайдаланады. Қондырғы құрамына экстрагент ерітіндісін дайындау мен циркуляция үшін қысымды бак, экстрактор, сорғыш кіреді. Шикізатты экстракторға тиеп, сулы-спиртті ерітіндіні құяды және тұндырады. Ауысым аралығында сағатына бір рет 10 минуттан төменгі бөлігінен оны сорғышпен алып және қысымды бак арқылы жоғарғы бөлігіне қайтара отырып, ерітінді циркуляциясын өткізеді. Ауысым аралығында циркуляция мен тұндырудың 6-8 кезеңін өткізеді. Цедраны экстракциялауда тұндыру ұзақтығы айтарлықтай қысқарады: бірінші тұндыру – 4-8 тәулікке дейін, екінші тұндыру – 2-5 тәулік. Пайдаланылған шикізаттан спирт буландырумен немесе сумен жуумен алынады. Үздіксіз тұндыру үшін әртүрлі типті экстракторларды пайдаланады: таспалы, шнекті, қалақты және басқа. Үдерісті анағұрлым тездетуге вакуум-экстракциялық қондырғыны пайдаланғанда қол жеткізіледі. Экстракциялауды 40 0С температурада аппараттағы 20-10 кПа артық қысымда жүргізеді. Үдеріс ұзақтығы бірінші үстіне құйғанда 4-5 сағатқа дейін және екінші үстіне құйғанда 2-3 сағатқа дейін қысқарады. Сур. 11.3 – Периодты араластыру режимінде жұмыс істейтін қондырғы: 1 – қысымды бак, 2 – кран, 3 – бақылау шамы, 4 – үшжүрісті кран, 5 – экстрактор, 6 – электрқозғалтқыш, 7 – ортадан тепкіш сорғыш, 8 және 10 – түсіру және тиеу люктері, 9 – су өлшеуіш түтіктер Хош иісті спирттерді эфир-майлы, жеміс-жидекті және басқа да хош иісті шикізатты сулы-спиртті ерітіндімен айдаумен алады. Олар күшітлігі жоғары – 70-80%, құрамында эфир майларының ерітінділері бар түссіз сұйықтық болып табылады. Эфир майларының компоненттері суда ерімейді және сулы-спиртті ерітінділерде және бір-бірінде еруі шектеулі. Олардың ерігіштігі ерітінді күшітілігіне тәуелді. Өзара ерімейтін сұйықтықтардың қоспалары осы ерітіндінің қайнау температурасына жақын, төмен температураларда айдалатындығы екені белгілі, дегенмен, эфир майлары компоненттері өздерінің қайнау температурасы айтарлықтай жоғарырақ. Мысалы, гераниол үшін – 229 0С, камфен үшін – 159 0С, альфа-пинен үшін – 156 0С және т.б. Эфир майлары негізгі компоненттерінің ректификация коэффициенттері сулы-спиртті ерітінділердің жоғары күшітілігі кезінде азаяды және күштілік төмендегенде артады, яғни аралық қоспалардың қасиетін көрсетеді. Осы заңдылықтарға фракциялық айдау принципі бойынша хош иісті спирттерді алу негізделген. Әдетте, хош иісті спиртті айдау үдерісінің ортасында кубтағы спирттің орташа концентрацияларында жинайды. Хош иісті спиртті периодты айдау қондырғыларында – аламбиктерде алады (сур. 11.4). Сур. 11.4 – Хош иісті спиртті алу қондырғысы Қондырғыға айдау кубы 1, ректификациялық колонка 2, дефлегматор 3, тоңазытқыш 4, бақылау шамы 5 және дистиллятты айдап шығару екі жинағышы 6 кіреді. Кубтың төменгі бөлігінде бу берілетін сыртқы бөлік 7 және де конденсатты шығару түтігі 8 бар. Сермершік 9 көмегімен куб 90 0-қа бұрыла алады. Жалғастырғыш муфталар 10, 11, 12 кері бұрыла алады. Құбырлар 13 және 14 кубты ректификациялық колонкамен байланыстырады, құбырлар 15 және 16 ректификациялық колонка мен дефлегматорды байланыстырады, ал 17 буларды тоңазытқышқа беру қызметін атқарады, одан дистиллят құбырмен 18 бақылау снаряды арқылы айдап шығару жинағыштарына ағып шығады. Ауаны шығарғыш 19 конденсацияланбаған газдар мен ауаны атмосфераға шығару қызметін атқарады. Хош иісті спирттерді жеміс-жидекті немесе хош иісті өсімдік шикізатынан, сонымен бірге спирттелген шырындар, бірінші құйып алу морстары немесе тұндырмалардан алады. Шикізатты кубқа көлемінің 75%-на тиейді, үстіне кептірілген шикізат үшін күштілігі 50%, жаңа піскен шикізат үшін 60% сулы-спиртті ерітіндіні құяды, айдауды бірден тиеуден кейін өткізеді немесе 12 сағатқа дейін тұндырады. Кубта спирттелген шырындар немесе морстардың 45%-ға дейін күштілігін жеткізеді. Айдауды кубта үдеріс басында 80-90 0С-та, соңында 100 0С-қа дейін температурада жүргізеді. Хош иісті спирт түріне қарай дистиллят фракцияларын іріктеу, кубқа құйылатын сұйықтық көлемінен: басты – 0,1-2%, ортаңғы – 70-50%, соңғы – 30-50%. Әрбір фракцияны іріктеуге өту органолептикалық баға бойынша өткізіледі. Айдап шығару жылдамдығы аппарат кубына буды және дефлегматорға суды берумен реттеледі және сағатына 6-7 далдан көп емес құрайды. Үдеріс соңында айдап шығару күшітілігі 0%-ды құрауы тиіс. Басты және соңғы фракцияларды денатурацияланған спиртті дайындауға пайдаланады. Цитрус қабықшаларын айдауда басты фракцияны хош иісті спиртке қосады. Хош иісті спиртті, сонымен қатар 1:25 арақатынасында күштілігі 50% сулы-спиртті ерітіндіде алдын-ала ерітетін эфир майларынан алуға болады. жүктеу/скачать 1,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||