І ТАРАУ. СУРДОПЕДАГОГИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ЖӘНЕ ДАМУ ТАРИХЫ

Сурдопедагогика – бұл есту қабілеті зақымдалған үлкен адамдардың, балалардың білім алуын және тәрбиеленуін зерттейтін ғылыми пән. Бұл пәннің аталуы латынның «surdus» керең және гректің «paidagogike» деген сөзінен шыққан. Қазақшаға аударғанда естімейтін балаларды тәрбиелеу туралы ғылым. Қазіргі сурдопедагогика есту қабілеті зақымдалған балалардың екі негізгі тобының естімейтін және нашар еститіндердің білім алуының теориясын және практикасын қосады. Ғылыми білім алу жүйесінде дефектология құрамына кіретін арнайы педагогиканың бір саласы болып табылады.

Сурдопедагогиканың дамуы арнайы педагогиканың басқа салаларымен және аралас ғылымдары материалдарын интеграциясын қатыстыруға бағытталған. Сурдопедагогиканың есту қабілеті зақымдалған балаларға арналған оқу-коррекциялық жұмыс құралдарымен түп нұсқалы әдістері бар. Мектеп жасына дейінгі және мектеп жасындағы балалардың дифференциялдық білім алуының жан-жақты зерттеуін қамтамасыз етеді. Естімейтін балалардың теориялық және практикалық білім алуының мазмұнының ерекшелігі, дефектологиялық білімнің құрылымында сурдопедагогика саласы жеке ғылым болып табылады.

Кез келген ғылымның негізінде, оның білім жүйесіндегі орнын, ғылыми пәннің ерекшелігін анықтайтын пәні, объектісі және субъектісі бар. Ғылымның объектісі шындықтың таным бөлігін, шынайы бар екенін, ал субъектісі объектінің қайта құрылуының және тура бағытталған танымды орындайтынын түсіну керек. Сурдопедагогика ғылымында объектінің барлық қасиеттері және қарым-қатынастары толығымен зерттелмейді, ал кейбір оның жақтары субъект болып бөлінеді немесе пән, пәні болып аталады.

Сурдопедагогиканың пәні, объектісі және субъектісі туралы сұрақтар өз бетімен немесе абстрактілі түрде шешілмеуі мүмкін. Бұл принципті сұрақтың екі мағыналығын және келіспейтіндігін болдырмау үшін, оның теориясының және практикасының айырмашылығын есепке алып, сурдопедагогиканың методологиялық негіздерінің талдауын өткізу керек. Сурдопедагогиканың субъектісін және объектісін жалпыланған түрде көрсетуге болмайды, бұл ғылымда немесе басқа педагогикалық ғылымдарға тең объект-субъект қанынастардың өзінің эмпирикалық және теоретикалық ерекшеліктері бар.